مهارت حل مسئله در کودکان و راه های تقویت آن را بهتر بشناسید

یکی از شگفت‌انگیزترین توانایی‌های مغز و ذهن ما، قدرت و مهارت حل مسئله است. مغز ما روزانه با چالش‌های کوچک و بزرگی روبه‌رو می‌شود که به‌صورت ناخودآگاه و یا خودآگاه با استفاده از این مهارت، آن را حل می‌کند. اما مهارت حل مسئله در کودکان یکی از مهم‌ترین مباحثی است که باید به آن توجه کرد. چرایی و چگونگی تقویت مهارت حل مسئله در کودکان، موضوع این مقاله ما در ذهن است. با ما در ادامه همراه باشید.

مهارت حل مسئله؛ این توانایی شگفت انگیز

ما به‌طور روزمره در محل کار، خانه و دانشگاه با مشکلات و چالش‌هایی روبه‌رو می‌شویم. طبیعت ما انسان‌ها با استفاده از تجربیاتی که از قبل در حافظه ذخیره کرده است، می‌تواند به‌سادگی آن را حل کند. تقویت مهارت حل مسئله در کودکان به همان اندازه اهمیت دارد که در بزرگسالان. باید بدانید که یادگیری این مهارت مانند هوش هیجانی از همان کودکی شروع می‌شود و شکل می‌گیرد.

کودکان با استفاده از قدرت حل مسئله می‌توانند مهارت‌های زیست اجتماعی‌شان را توسعه ببخشند و تصمیمات درست بگیرند. اگر کودکان بتوانند مشکلاتشان را به‌تنهایی حل کنند شادتر، با اعتماد به‌نفس بیشتر و مستقل‌تر خواهند بود. مهارت حل مسئله در کودکان به آن‌ها کمک می‌کند که از اشتباهات و ناکارامدی‌هایشان نترسند و احساس ناامیدی و دلسردی نکنند به‌همین دلیل اهمیت زیدی که از کودکی این مهارت را آموزش ببینند.

اهمیت مهارت حل مسئله در کودکان

کودکان ما مانند بزرگسالان، روزانه با چالش‌های مختلفی روبه‌رو می‌شوند. درگیری با خواهران و برادران یا دوستان، چالش‌های درسی و یا مهارتی از جمله چالش‌هایی است که کودکان در روز تجربه می‌کنند. شما به عنوان والدین یا معلم وظیفه ندارید که این مشکلات را برای کودکان حل کنید. وظیفه شما این است که مهارت‌های حل مسئله را به آن‌ها آموزش بدهید.

مهارت حل مسئله در کودکان آن‌ها را قادر خواهد کرد که به کودکانی با‌اعتماد به‌نفس تبدیل شوند. مدیریت مشکلات هنگام رویارویی با تغییرات و حوادث خاص، کنترل احساسات و خلاقیت تفکر از پیامدهای ارزشمند یادگیری این مهارت است.

مقاله مرتبط: تفکر خلاق در کودکان؛ نکات طلایی برای والدین

در ادامه بعضی از مهم‌ترین عوامل تقویت مهارت حل مسئله در کودکان را باهم بررسی خواهیم کرد:

کودکان را در حل مسئله مشارکت دهید

یکی از راه‌های تقویت مهارت حل مسئله در کودکان مشارکت دادن فعال کودکان در مواجهه با مشکلات و چالش‌ها است. شیوه کار به این صورت است که سعی کنید برای حل مسئله روش‌هایی که به ذهنتان می‌رسد را بلند بلند با خودتان مرور کنید. با این کار به فرزندانتان نشان خواهید داد که چگونه مسائل رفع خواهند شد. حتی می‌توانید از کودکتان بخواهید چالش‌های کوچکی را رفع کند.

می‌توانید حتی موانع محسوس یا نامحسوسی را برای کودکتان ایجاد کنید تا بر روند حل مسئله او نظارت کنید. می‌توانید از او مشورت بخواهید. این کار به‌صورت ناخودآگاه به ‌آنها خواهد آموخت که چگونه چالش‌ها را مدیریت کنند. و زمانی که به آن‌ها فرصت می‌دهید چالش‌ها را مدیریت کنند، اعتماد به‌نفس لازم را برای انجام کار به آن‌ها خواهید بخشید.

بدون ارائه جواب از آن‌ها بیشتر سوال کنید

یکی از مهم‌ترین راه‌های تقویت مهارت حل مسئله در کودکان پرسیدن سوال از آن‌ها است. وقتی از کودکان درباره حل یک مسئله یا چالش از آن‌ها سوال می‌پرسید، درواقع به تقویت ماهیچه‌های مغز آن‌ها کمک کرده‌اید.

در عین‌حال این کار به آن‌ها در توسعه ادراک و مهارت‌های شناختی‌شان کمک می‌کند. آن‌ها می‌توانند مسائل بزرگ را به قطعات کوچک‌تر تبدیل کنند و در عین حال از راه‌حل‌هایی استفاده کنند که شما به عنوان پیشنهاد به آن‌ها ارائه می‌کنید.

شما می‌توانید برای بازتر کردن ذهن آن‌ها یا پرورش ایده‌هایشان سوالات بیشتری از نقاط کلیدی مسئله بپرسید تا ذهن آن‌ها نسبت به مسئله بازتر شود.

برای مطالعه بیشتر: تقویت تفکر انتقادی در کودکان

ذهنتان را باز کنید

یکی از مسائل مهم در تقویت مهارت حل مسئله در کودکان ساخت روابط سالم برای آن‌ها است. سعی کنید دوستان قابل اعتماد و صمیمی برای کودکتان پیدا کنید تا در حل مسئله با کودکتان مشارکت داشته باشند.

دوستان قابل اعتماد با ایجاد رابطه سازنده با کودکتان می‌توانند گفتگوی سالم و نظرات سازنده را با کودکتان تمرین کنند و به کودکتان یاد بدهند که چطور می‌توان دیدگاه‌های متفاوت را در ایجاد یک راه‌حل ادعام کرد تا به نتیجه دلخواه رسید.

این تمرین به کودکتان می‌آموزد که با ذهن باز فکر کنند و تعصب را در حل مسئله و ارائه دیدگاه کنار بگذارند. روابط سازنده و مشارکت فعال کودک با دوستانشان در یادگیری این مهارت به آن‌ها کمک بزرگی خواهد کرد.

در همین رابطه بخوانید: کار گروهی در کودکان

با کودکتان بازی کنید

شاید برایتان جالب باشد که بدانید بخش بزرگی از مهارت حل مسئله در کودکان در طول بازی تقویت می‌شود. کودکان در طول بازی یاد می‌گیرند که چطور ایده‌پردازی کنند و مشکلاتشان را تقویت کنند.

بازی‌ها نقش مهمی در پرورش توانمندی کودکان در مواجهه با مسائل ایفا می‌کنند. با کودکتان بازی کنید و سعی کنید درطول بازی به‌صورت فعال از آن‌ها بخواهید که یکی یکی چالش‌های پیش رویشان را از میان بردارند.

بازی‌های مبتنی بر حل مسئله را به بخشی از فرهنگ خانه تبدیل کنید

سعی کنید از مشکلات کوچک قابل حل در مزلتان یک سرگرمی بسازید تا مهارت حل مسئله در کودکان را تقویت کنید. همه ما گاهی با مشکلات روبه‌رو می‌شویم، به همین دلیل چرا با نگرش مثبت به مشکلات نگاه نکنیم تا نترسیدن از مشکلات و فرار نکردن از آن را به کودک یاد بدهیم؟

اگر شما با روی باز و خوش‌بینی با چالش‌ها مواجه شوید، کودک هم به سادگی یاد خواهد گرفت که در مواجهه با مشکلات کنترل احساسات خود را از دست ندهد و ذهن او در شرایط مشابه فعال‌تر عمل خواهد کرد.

برای مطالعه بیشتر: تقویت خلاقیت کودکان

داستان‌های حل مسئله را با هم بخوانید

داستان‌ها یکی از مهم‌ترین ابزارهای تربیتی کودکان هستند. کودکان در دنیای داستان‌ها یاد مهارت‌های زیادی را یاد خواهند گرفت و بزرگترین کارکرد داستان برای کودکان همین است. یکی از فواید خواندن داستان‌های چالشی، کمک به تقویت مهارت حل مسئله در کودکان است. می‌توانید از داستان‌های برای کودکانتان استفاده کنید که در آن‌ها، کودک یا نوجوانی در وضعیت چالش‌برانگیز گیر کرده است.

این داستان‌ها می‌توانند الهام‌بخش کودکان باشند و به آن‌ها برای حل مشکلات و مسائل ایده بدهند. گاهی ایده‌هایی که غیر مستقیم به کودکان منتقل می‌شوند، بسیار کاربردی‌تر از ایده‌هایی هستند که مستقیما با آن‌ها به اشتراک می‌گذاریم. و چه چیزی جذاب‌تر و تقویت‌کننده‌تر از کتاب؟

شما می‌توانید کتاب‌خوانی را به سرگرمی فعالی برای کودکان تبدیل کنید. یعنی حین خواندن کتاب از آن‌ها نظر بخواهید و پیشامدهای آن را با کودکتان بررسی کنید.

از پذیرش اشتباهتان اجتناب نکنید

ضروری است که کودکان بدانند بزرگترها معصوم نیستند. اگر آن‌ها را با این تفکر که بزرگترها هم گاهی اشتباه می‌کنند بزرگ کنید، لطف بزرگی در حقشان کرده‌اید.

سعی کنید گاهی اشتباهی که مرتکب شده‌اید را با کودک درمیان بگذارید. او درک خواهد کرد که والدینش، ابرقهرمان نیستند و از پذیرش اشتباهات خود امتناع نخواهد کرد.

بهترین کار این است که وقتی اشتباهتان را به کودک نشان دادید، از او برای حل آن کمک بخواهید. به این صورت به رشد و تقویت مهارت حل مسئله در کودکان کمک خواهید کرد. کودک شما می‌بیند و درک می‌کند. او با این کار خواهد فهمید که اشتباه ابدا چیز بدی نیست؛ بلکه فرصتی برای یادگیری بیشتر و تمرین مهارت‌های مهم‌تر است.

تفکر نقادانه و خلاقانه را به کودکان بیاموزید

ضروری است که بدانید مهارت حل مسئله در کودکان صرفا شامل حفظ بدیهیات یا قوانین نیست. بلکه کودکان باید یاد بگیرند شیوه نگرش خود را به مسائل عوض کنند. برای تقویت مهارت حل مسئله، به دو تفکر مهم نیاز داریم. تفکر انتقادی و تفکر خلاق.

کودک شما باید بگیرد که از دریچه این دو تفکر به مسائل نگه کند و حقایق را با چالش‌هایی که پیش رویش است، به درستی تطبیق دهد. سعی کنید قوه خلاقیت را در او پرورش دهید و همزمان او را با روش‌های درست تفکر انتقادی آشنا کنید تا قادر باشد اول درست مشکلات را درک کند و سپس با استفاده از خلاقیت، راه‌حل‌های درست و ایده‌آل ارائه کند.

در همین رابطه بخوانید: تفکر نقادانه و خلاقانه