فهرست مطالب
تفکر انتقادی موضوع جمع‌آوری اطلاعات نیست! فردی که حافظه خوبی دارد و واقعیت‌های زیادی را می‌شناسد لزوماً در تفکر انتقادی خوب نیست. یک متفکر منتقد قادر به نتیجه‌گیری از آنچه می‌شناسد است، و می‌داند چگونه برای حل مسئله می‌تواند از اطلاعات استفاده کند. تفکر انتقادی را نباید با استدلال یا انتقاد نسبت به افراد دیگر اشتباه گرفت.
اگرچه می‌توان از مهارتهای این شیوه تفکر در افشای اشتباهات و استدلال‌ها استفاده کرد، تفکر انتقادی همچنین می‌تواند در کارهای سازنده نقش مهمی داشته باشد. این روش تفکر می‌تواند به شما در کسب دانش کمک کند، تئوری‌ها را بهبود بخشد و استدلال‌ها را تقویت کند. ما می‌توانیم برای تقویت فرآیندهای کاری و بهبود نهادهای اجتماعی از این نوع تفکر استفاده کنیم، با ذهن همراه باشید.
تفکر انتقادی چیست؟
این شیوه تفکر، توانایی درک ارتباط منطقی بین ایده‌ها است. تفکر انتقادی از زمان فیلسوفان اولیه یونان مانند افلاطون و سقراط موضوع بحث و اندیشه بسیار بوده است. این طر تفکر همچنان در عصر مدرن مورد بحث است. در اصل، تفکر انتقادی شما را ملزم می‌کند که از توانایی خود برای استدلال استفاده کنید.
متفکران منتقد به جای پذیرفتن هر موضوعی، به شدت ایده‌ها و فرضیات را مورد پرسش قرار می‌دهند. آنها همیشه در پی تعیین این موضوع هستند که آیا ایده‌ها، استدلال‌ها و یافته‌ها کلیت موضوع را نمایان می‌کنند! متفکران منتقد، مشکلات را به طور سیستماتیک شناسایی، آنالیز و حل می‌کنند نه با شهود یا غریزه!
به طور کلی، تفکر انتقادی توانایی تفکر واضح و منطقی در مورد کارهایی است که باید انجام دهیم. شخصی که مهارت تفکر نقادانه دارد قادر به انجام کارهای زیر است:
- پیوندهای منطقی بین ایده‌ها را درک می‌کند
- استدلال‌ها را شناسایی و ارزیابی می‌کند
- ناسازگاری‌ها و اشتباهات رایج در استدلال را تشخیص می‌دهد
- مشکلات را به طور سیستماتیک حل می‌کند
- ارتباط و اهمیت ایده‌ها را مشخص می‌کند
- در مورد توجیه اعتقادات و ارزش‌های خود تأمل می‌کند
تبدیل شدن به یک متفکر خوب و مؤثر فقط به یادگیری منطق یا اصول دیگر مرتبط نیست. این موضوع، نیاز به بینش در ذهن خود و درک نقاط قوت و ضعف ما دارد. همچنین به دست آوردن درک درستی از روان‌شناسی انسانی، مانند تعصبات و اعتقادات که ممکن است بر تصمیمات ما تأثیر بگذارد. علاوه بر این، استفاده موفقیت‌آمیز از دانش نظری نیز به شخصیت و نگرش مناسب نیاز دارد. به عنوان مثال، تلاش برای حل مسئله و تمایل شدید به خودسازی، هر دو ویژگی‌های ارزشمندی هستند که می‌توانند مهارتهای تفکر ما را در طولانی‌مدت تقویت کنند.
[su_box title=”همچنین بخوانید: ” style=”bubbles” box_color=”#a631a8″ radius=”20″]
[su_animate type=”shake” duration=”0.5″]تفکر حل مسئله چیست؟ روش ها و تکنیک های تمرکز و تفکر برای حل مسئله[/su_animate]
[/su_box]
اهمیت تفکر انتقادی
تفکر نقادانه یک مهارت دامنه‌گستر (domain-general) است. اگر در آموزش، تحقیق، امور مالی، مدیریت یا حرفه حقوق فعالیت می‌کنید، تفکر انتقادی بدیهی است که اهمیت دارد. اما مهارتهای این شیوه فکری محدود به یک موضوع خاص نمی‌شود. به طور کلی، داشتن تفکر خوب و حل مشکلات به صورت سیستماتیک، سرمایه‌ای برای هر فرد حرفه‌ای است.
تفکر انتقادی در اقتصاد مدرن بسیار مهم است. دانش جهانی توسط اطلاعات و فنآوری هدایت می‌شود. فرد باید بتواند به سرعت و به طور مؤثر با تغییرات دست و پنجه نرم کند. اقتصاد جدید مطالبات فزاینده‌ای را برای مهارتهای فکریِ انعطاف‌پذیر و توانایی تجزیه و تحلیل اطلاعات و ادغام منابع متنوع دانش در حل مشکلات ایجاد می‌کند. تفکر انتقادی خوب باعث تقویت چنین مهارت‌ها می‌شود که در علم اقتصاد موضوعی بسیار مهم است.
تفکر انتقادی مهارتهای زبان را تقویت می‌کند. تفکر واضح و منظم می‌تواند روش بیان ایده‌های‌مان را بهبود بخشد. در یادگیری چگونگی تحلیل ساختار منطقی متون، تفکر نقادانه توانایی‌های درک مطلب را نیز بهبود می‌بخشد.
تفکر انتقادی باعث خلاقیت می‌شود. رسیدن به یک راه‌حل خلاقانه برای حل مسئله شامل داشتن ایده‌های جدید است. راه‌حل خلاقانه باید برای کار مورد نظر مفید و مرتبط باشد. تفکر انتقادی نقش مهمی در ارزیابی ایده‌های جدید دارد، زیرا می‌تواند از نگاهی دیگر به خلاقیت بالا کمک کند.
تفکر انتقادی برای تأمل در خود بسیار مهم است. برای اینکه یک زندگی معناداری داشته باشیم و زندگی خود را متناسب با آن شکل دهیم، باید ارزش‌ها و تصمیمات خود را توجیه کرده و درباره آن فکر کنیم. تفکر نقادانه ابزاری برای ارزیابی خودِ فرد را فراهم می‌کند.
تفکر انتقادی خوب پایه و اساس علم و دموکراسی است. علم نیاز به استفاده انتقادی از عقل در آزمایش و تأیید نظریه دارد. عملکرد صحیح یک دموکراسی لیبرال، شهروندان را می‌طلبد که می‌توانند در مورد موضوعات اجتماعی نگاهی منتقدانه داشته باشند تا احکام خود را در مورد حاکمیت نشان دهند و بتوانند بر تعصبات اجتماعی غلبه کنند.
مهارتهای لازم برای تفکر انتقادی
مهارتهای مورد نیاز برای تفکر نقادانه متنوع هستند که شامل مشاهده، تحلیل، تفسیر، تأمل، ارزیابی، استنباط، توضیح، حل مسئله و تصمیم گیری می‌باشند. به طور خاص ما باید بتوانیم:
- به یک موضوع به صورت عینی (واقعی و نه ذهنی) و انتقادی فکر کنیم
- استدلال‌های مختلفی را که در رابطه با یک موضوع خاص وجود دارد را شناسایی کنیم
- یک نقطه نظر را ارزیابی کنیم تا تعیین شود که چقدر قوی یا معتبر است
- نقاط ضعف یا نکات منفی را که در شواهد یا برهان وجود دارند را تشخیص دهیم
- توجه کنیم که چه پیامدهایی ممکن است در پشت بیانیه یا استدلال وجود داشته باشد
- استدلال ساختار یافته‌ای را ارائه دهیم
اما به طور کلی برای کسب مهارت تفکر انتقادی، موارد زیر مهم هستند:
تحلیل و بررسی در تفکر انتقادی
بخشی از تفکر نقادانه، توانایی بررسی دقیق چیزی است، خواه یک مشکل باشد، خواه یک مجموعه اطلاعات! افراد دارای مهارتهای تحلیلی می‌توانند اطلاعات را بررسی کنند، معنای آن را بفهمند و پیامدهای آن اطلاعات را به درستی توضیح دهند.
- پرسیدن سؤالات متفکرانه
- تحلیل داده‌ها
- پژوهش
- تفسیر
- داوری
- زیر سؤال بردن
- شناخت الگوها
- شکاکیت
ارتباطات در تفکر نقادانه
غالباً باید نتیجه‌گیری‌های خود را با کارفرمایان یا گروهی از همکاران به اشتراک بگذارید. برای به اشتراک گذاشتن ایده‌های خود باید بتوانید با دیگران ارتباط برقرار کنید. همچنین ممکن است نیاز داشته باشید که در یک گروه تفکر انتقادی را مورد بحث قرار دهید. در این حالت، شما نیاز به همکاری با دیگران و ارتباط برقرار کردن برای یافتن راه‌حل برای مشکلات پیچیده دارید.
- گوش دادن فعال
- ارزیابی
- همکاری
- توضیح
- درون فردی
- ارائه
- کار گروهی
- ارتباط کلامی
- ارتباط نوشتاری
خلاقیت در تفکر انتقادی
تفکر انتقادی اغلب شامل خلاقیت و نوآوری است. شاید شما نیاز به مشاهده الگوهای موجود در اطلاعات مورد نظر خود داشته باشید یا راه حلی را ارائه دهید که پیش از این هیچ کس به آن فکر نکرده باشد. همه اینها شامل یک روحیه خلاق است که می‌تواند از همه رویکردهای دیگر متفاوت باشد.
- انعطاف پذیری
- مفهوم سازی
- کنجکاوی
- خیال پردازی
- تجسم قوی
- استنباط
- پیش بینی
- چشم انداز
ذهنیت باز در فکر انتقادی
برای تفکر انتقادی، باید بتوانید هرگونه فرض و قضاوت را کنار بگذارید و صرفاً اطلاعاتی که دریافت می‌کنید را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهید. شما باید هدفمند باشید و ایده‌ها را بدون تعصب ارزیابی کنید.
- تنوع
- انصاف
- فروتنی
- عینیت (واقعیت و حقیقت)
- مشاهده
- بازتاب
حل مسئله در تفکر نقادانه
حل مسئله یکی دیگر از مهارتهای تفکر انتقادی است که شامل تجزیه و تحلیل مسئله، تولید و اجرای راه‌حل و ارزیابی میزان موفقیت است. کارفرمایان فقط کارمندانی را می‌خواهند که بتوانند به طور انتقادی در مورد اطلاعات فکر کنند. آنها همچنین باید بتوانند راه‌حل‌های عملی ارائه دهند.
- توجه به جزئیات
- شفاف سازی
- تصمیم گیری
- ارزیابی
- شناسایی الگوها
- نوآوری
- استدلال استقرایی
- استدلال استقرایی یا قیاسی
- انطباق
- تطبیق پذیری
- هوش هیجانی
- بهینه سازی کارها
- بازسازی امور
- برنامه ریزی استراتژیک
- مدیریت پروژه
- طوفان فکری
- بهبود مداوم
- روابط بین علت‌ها
- تجزیه و تحلیل امور
- هوش تجاری
- مدیریت داده‌های کمی
- مدیریت کیفی داده‌ها
- دقت بالا
- مدیریت ریسک
- ارزیابی آمار
- تشخیص رفتار مصرف‌کننده
کلام آخر
بیشتر مردم موافق هستند که ترویج تفکر انتقادی یک هدف اصلی آموزشی است. اما مهارتهای این نوع تفکر، نیاز به مکمل دیگری نیز دارد که نباید از آنها غفلت کرد. یک نمونه می‌تواند خلاقیت باشد! در زندگی شخصی و حرفه‌ای، ما همیشه با مشکلاتی روبرو هستیم که باید آنها را برطرف کنیم. ما برای دستیابی به راه‌حل‌ها نیاز به تفکر خلاق داریم و برای ارزیابی و بهبود این راه‌حل‌ها نیاز نیز به تفکر انتقادی احتیاج داریم.
اما جنبه دیگری از تفکر نیز وجود دارد که سزاوار توجه ما است، این «فراشناخت» یا «تفکر در مورد فکر کردن» است. فراشناخت عبارت است از دانستن اطلاعات بیشتر در مورد فرآیندهای تفکر خودمان و قادر بودن به داشتن نظارت و کنترل بیشتر بر آنها است. تفکر انتقادی باید مقداری فراشناخت را درگیر کند، زیرا ما باید از استدلال خود آگاه شویم و راه‌هایی برای بهبود آن بیابیم.
