تکنیک زوج‌درمانی گاتمن چگونه به کمک رابطه شما می آید؟

تکنیک زوج‌درمانی گاتمن را دکتر جان گاتمن و همسر ایشان جولیا گاتمن ابداع کردند. پشتوانه روش درمانی ایشان، گنجینه چهل‌ساله‌ای از تجربیات پژوهشی روان‌شناختی و همچنین مطالعات بالینی بود که منجر به ارائه روش‌شناسی درمانی برای روابط شد.

در مسیر این پژوهش، دکتر گاتمن بر ثبات رابطه ازدواج و پیش‌بینی طلاق تمرکز می‌کند.

نکته: دکتر گاتمن در حال حاضر یکی از پرفسورهای برجسته روانشناسی در دانشگاه واشنگتن است و همچنان در «آزمایشگاه عشق» خود مشغول بررسی‌های بیشتر مبتنی بر روش درمانی‌اش است.

همچنین، دکتر جولیا شوارتز گاتمن روانشناس بالینی است که متخصص مشاوره در امر ازدواج، پرخاشگری جنسی ( تجاوز و خشونت خانگی)، ازدواج همجنسگرایان، فرزندخواندگی در ازدواج همجنسگرایان و والدین همجنسگرا است.

نقش انستیتو درمانی گاتمن، بررسی عملی پژوهش‌های روان‌شناختی در دنیای درمان است تا به مدد آن، روابط، ازدواج‌ها و خانواده‌ها زیر چتر حمایت و بهبود قرار بگیرند.

آشنایی با تکنیک زوج‌درمانی گاتمن

تکنیک زوج‌درمانی گاتمن رویکردی در فرایند مشاوره به زوجهاست که بر اساس نظریه خانه روابط Sound Relationship House Theory پیاده می شود.

در این روش درمانی- علمی، بناست که رابطه زوج‌ها ارزیابی شود تا طی فرایندی مشخص، مشکلات فرد و شریک زندگی‌اش شناسایی و در حل آن‌ها راهنمایی لازم داده شود. این تکنیک مبتنی بر اصول پژوهشی در نظریه “خانه روابط” است که در ادامه این نظریه را معرفی خواهیم کرد.

هدف از پیاده‌سازی تکنیک

زوج درمانگر در تلاش برای بهبود ارتباطات کلامی، افزایش صمیمیت و احترام دوطرفه و حذف موانع باهدف شناخت و حل پیچیدگی‌ها است و در این مسیر، همسران به دنبال شفقت و همدلی بیشتر در روابطشان خواهند بود.

نظریه خانه روابط چیست؟

پیش از ادامه مقاله، بهتر است تا معرفی کوتاهی از نظریه “خانه روابط” تقدیم کنم.

موسسه درمانی جان گاتمن خالق یکی از برجسته‌ترین نظریه‌های درمانی مبتنی بر تعاملات همسران است.

دکتر گاتمن در کتاب معروف خود « هفت اصل مهم برای یک ازدواج درست» به ارتباط این هفت اصل با یکدیگر و اثرگذاری هریک بر دیگری همچون دیوارها و سقف خانه پرداخته است.

این هفت اصل عبارت‌اند از:

• نقشه عاشقی
• عشق و تحسین دوطرفه
• توجه، آری- بی‌اعتنایی، نه
• مثبت اندیشی
• مدیریت دشواری‌ها
• لباس واقعیت بر تن رؤیا‌ها پوشاندن
• معناسازی‌های مشترک

این خانه را دیوارهای مستحکم اعتماد و تعهد پابرجا نگه می‌دارد و بدون شک هر رابطه‌ای با این دو مفهوم است که معنای درستی پیدا می‌کند.  یکی از این هفت اصل که در رأس اصول به آن توجه می‌شود، کشیدن نقشه عشق است. به‌راستی چه نقشه‌ای به کار عشاق می‌آید؟

نقشه‌ای باهدف شناخت ساده‌ترین و کوچک‌ترین نکات در مورد یار و زندگی شخصی او که شالوده رفاقت و صمیمت هردوی شما خواهد بود.

آیا تکنیک زوج‌درمانی گاتمن برای همه یکسان است؟

پرسشی که ممکن است برای شما و شریک زندگی‌تان پیش بیاید یکسان یا شخصی بودن این روش است. لازم است بگویم که تکنیک زوج‌درمانی گاتمن برای هر زوجی منحصربه‌فرد است.

در ابتدای ورود به جلسات درمانی، جلسات جداگانه ای برای هریک از طرفین رابطه به‌صورت هم‌زمان برگزار می‌شود و با طرح پرسش‌هایی از مصاحبه‌شوندگان، درمانگر قادر به بررسی وضعیت رابطه شما خواهد بود.

پس از طی ارزیابی‌های اولیه، شما و شریکتان با همراهی درمانگر تصمیم می‌گیرید که آیا جلسات درمانی ادامه داشته باشد یا خیر. با راه‌اندازی چارچوب درمانی موردنظر که شامل زمان‌بندی و برنامه‌ریزی‌ها می‌شود، نوبت به ورود درمانگر برای بررسی مشکلات موجود در رابطه‌تان می‌رسد.

مداخله درمانگر باهدف بهبود سه جنبه مهم در رابطه شما خواهد بود:

◄ دوستی و صمیمیت میان طرفین رابطه

◄ مدیریت مشکلات

◄ معناسازی مشترک

بهتر است بدانید که تکنیک زوج‌درمانی گاتمن در سبد زندگی مشترک هر زوجی جا می‌گیرد و موقعیت‌های اجتماعی- اقتصادی و پس‌زمینه‌های فرهنگی مختلف تأثیر چندانی بر روند درمانی نخواهد داشت.

روانشناسی نهفته در یک نظریه

همان‌طور که بالاتر بیان کردیم، تکنیک زوج‌درمانی گاتمن مبتنی بر نظریه خانه روابط است که در آن، به مبانی اصولی در هر رابطه پرداخته‌شده است.

اگر بیشتر دقت کنیم متوجه می‌شویم که این نظریه درمانی شباهت‌هایی با هرم مازلو  دارد. در هرم مازلو، ۹ پله ضروری هست که باوجود همه آن‌ها هردوی شما و رابطه‌ای که در آن قرار دارید حرکتِ رو به جلویی خواهد داشت.

با این اوصاف در هردو نظریه، هر پله طوری در نظر گرفته‌شده است که برای رسیدن به پله بعدی باید پله قبلی را به‌درستی بالا آمده باشید. روانشناسی نهفته در تکنیک زوج‌درمانی گاتمن و همچنین هرم روابط مازلو این حقیقت است که « باید برای شناخت دنیای هم تلاش کنید».

با این شناخت است که چتر دوستی و صمیمیت باز و نتایج زیر حاصل می‌شود:

• هردو طرف تکیه‌گاه هم می‌شوند.
• دورنمای مثبتی نسبت به زندگی مشترک دارند.
• دشواری‌ها در مسیر درستی مدیریت می‌شوند.
• رؤیا‌ها به واقعیت تبدیل می‌شوند.
• معناسازی مشترک اتفاق می‌افتد.

اکنون پرسشی که مطرح می‌شود این است

تابه‌حال برای شناخت یارتان در رابطه، چه کرده‌اید؟

تکنیک زوج‌درمانی گاتمن؛ خانه رابطه را بساز

دکتر جان گاتمن برای رسیدن به این شناخت، طرح نقشه عاشقی یا love maps را پیشنهاد داده است. در این نقشه محاسبه‌شده، دنیای روان‌شناختی شما و یارتان، پیشینه‌ای که داشته‌اید و همچنین بیم و امیدهایتان ترسیم شده است.

به کمک این نقشه، هردوی شما شناخت بهتری از یکدیگر خواهید داشت و می‌توانید عشق و تحسین دوطرفه را تقدیم هم کنید. نتیجه چنین شناخت و قدرشناسی، تقویت احساس تعلق، عشق و تحسین در رابطه است.

با گذر از این مرحله، شما و یارتان بر بیان خواسته‌هایتان در رابطه با تأکید بر « توجه، آری- بی اعتنایی، نه» تمرکز خواهید کرد و نتیجه چشمگیری جز « تکیه‌گاه یکدیگر بودن» در پی نخواهد داشت.

وقتی تکیه‌گاه یکدیگر می‌شوید یعنی می‌آموزید که به حل مسئله بپردازید و این قدرت هم ممکن نمی‌شود مگر با سلاح « مثبت اندیشی »

مثبت اندیشی ابزار کارساز دیگری در تکنیک زوج‌درمانی گاتمن است که کمک می‌کند مشکلات پیش‌آمده را به‌طور مؤثرتری شناسایی و مدیریت کنید. درواقع وقتی یاد می‌گیریم که چطور مدیریت مؤثری در مورد مشکلات داشته باشیم ( با تمرکز روی مدیریت و نه حل مشکل) زره ابریشمین مدیریت دشواری های قابل حل یا همیشگی را بر تن کرده‌ایم.

فراموش نکنید که تنها در چنین فضای روانی سالم و امنی است که می‌توان به بحث در مورد بیم و امیدهایتان با یکدیگر بپردازید. حالا وقت بالا رفتن از پله « لباس واقعیت بر تن رؤیاها پوشاندن» است!

از تماشای به اهتزاز درآمدن پرچم رفاقت و صمیمیت در رابطه‌تان لذت ببرید؛ اینجا دیگر هردوی شما اهداف و دیدگاه یکدیگر را شناخته‌اید که همین قدرت کمک می‌کند تا «معناسازی‌های مشترک» در رابطه اتفاق بیفتد.

به خاطر بسپارید که همه این پله‌ها باوجود دو مفهوم بسیار مهم اعتماد و تعهد قابل بالا رفتن هستند. پس در تمامی مراحل، مراقب دیوار خانه رابطه خود باشید.

مفهوم اعتماد و تعهد در تکنیک زوج‌درمانی گاتمن

در این تکنیک درمانی، اعتماد به معنی باور این است که تفکر و عمل یار شما با هدف افزایش منافع و امتیازات شما و همچنین خودش در مسیر رابطه است.

تعهد نشانگر این واقعیت است که رابطه، فرایندی به درازای عمر یک زندگی است و شامل قدردانی و ابراز این قدرشناسی از جنبه‌های ارزشمند وجودی یارتان می‌شود.

احتمالاً وقتی به این قسمت مقاله رسیده‌اید که این نتیجه در ذهن شما شکل گرفته است:

چطور می‌توانم این همه پله مهم را با او بالا بروم؟!

پاسخ این «چطور» در دفتر کار یک درمانگر مورد اعتماد است که بتواند با پیاده‌سازی تکنیک زوج‌درمانی گاتمن در رابطه شما، قالب بهتری به آن بدهد.

تکنیک زوج‌درمانی چهار سوارکار گاتمن

در کنار تکنیک زوج‌درمانی گاتمن، دکتر گاتمن از روش مقایسه‌ای چهار سوارکار برای تشخیص روش‌های ارتباطی ضعیف و پاسخ‌های ناشی از این روش‌های اشتباه که منجر به آسیب جدی به رابطه می‌شود، استفاده کرده است.

در این تکنیک جالب، از مفاهیم استعاری نهفته در سوارکاری ( غلبه، مبارزه، اشتیاق و مرگ) استفاده شده است. پس ما با یک نظریه دراماتیک و داستانی روبه‌رو هستیم!

زوج گاتمن به‌خوبی از نقش ارتباط در رابطه آگاه‌اند؛ رابطه کلامی، یا سازنده است یا ویرانگر.

معادل چهار مفهوم سوارکاری در نظریه گاتمن‌ها انتقاد، تحقیر، دفاع و مانع‌تراشی است.

توجه داشته باشید که بنا بر نظریه چهار سوارکار گاتمن، این چهار مفهوم می‌تواند مشکلات جدی در رابطه شما ایجاد کند. پس اینکه بتوانید هریک از این چهار سوارکار را با کمک زبان سازنده و تکنیک‌های ارتباط کلامی مناسب به‌خوبی بشناسید مهم است.

فکر می‌کنم بد نباشد باهم قصه نهفته در هر یک از این چهار مفهوم را بخوانیم:

منتقد اعظم

انتقاد در این تکنیک اولین سوارکار است. به یاد داشته باشید که زیر ذره‌بین بردن یکدیگر، منظور من انتقاد سازنده نیست، در رابطه هرگز فایده‌ای ندارد.

او رفتار یا گفتاری دارد که باعث آزردگی شماست؟

مراقب باشید که هرگز با کلام تهاجمی گله گذاری نکنید بلکه با بیانی صمیمانه و سنجیده احساس خود را بیان کنید.

[su_box title=”همچنین بخوانید: ” style=”bubbles” box_color=”#a631a8″ radius=”20″]

[su_animate type=”shake” duration=”0.5″]انتقاد سازنده چیست و چطور باید انتقاد کنیم؟

[/su_box]

راهکار عملی

من، او را همان‌گونه که هست می‌پذیرم ولی خواسته خود را در آرامش مطرح می‌کنم.

من را تحقیر نکن!

کوچک شماری یا تحقیر، سوارکار دوم است. آن را بدتر از سوارکار اولی بدانید!

درصورتی‌که متوجه وجود این روش ارتباطی در گفتمان خود یا یارتان شده‌اید فرض بر این است که یکی از شما موقعیت اخلاقی برتری، نسبت به دیگری در نظر گرفته‌اید و از همان موضع، همدیگر را تحقیر می‌کنید.

کوچک شماری چطور اتفاق می‌افتد:

◄ یکی از آن‌ها دیگری را مسخره می‌کند.

◄ گوشه و کنایه در حرف‌های یکی از طرفین فراوان است.

◄ یکی، دیگری را دست می‌اندازد.

راهکار عملی

فراموش نکنید که تحقیر، لزوماً در کلام زوج‌ها عینیت ندارد و مثل خنجری است که غیرمستقیم قلب را هدف می‌گیرد. به‌جای اینکه با مکالمه‌ای ناراحت و تحقیرآمیز، احساسات منفی را به وجود هم تزریق کنید یا به طرح مشکل بپردازید بهتر است که ویژگی‌های خوب و مثبت یارتان را در نظر بگیرید و کارهای مثبتی را که از او سر زده است به یاد بیاورید.

نکته بسیار مهم دیگر، طرح مسئله در زمان وقوع است.

اجازه ندهید که یک مشکل کوچک « بیات» شود و بعد در زمان نامناسب آن را مطرح کنید. وقت‌شناس و باهوش باشید!

در دفاع کردن کم نیار!

اگر با سوارکار سوم  در رابطه، دوستی نزدیکی دارید باید زنگ هشدار را برایتان به صدا درآورد.

این واکنش زمانی اتفاق میافتد که در رابطه موردانتقاد قرار می‌گیریم. شخصیتی که انتقادپذیر نیست، مسئولیت رفتارش را نمی‌پذیرد و از زیر آن شانه خالی می‌کند. رفتار تدافعی در برابر انتقاد، از بازدهی و سازندگی رابطه به‌شدت کم می‌کند.

راهکار عملی

بپذیرید! به همین سادگی.

پیشنهاد می‌کنم همه ما آن لباس معروف « من دانای کل هستم» را در نقطه کوری از اتاقمان مخفی کنیم و در برابر عشق زندگی‌مان سلاحی جز سلاح دوست داشتن و تواضع به دست نگیریم.

مانع‌تراشی

این سوارکار معمولاً همقدم سوارکار دوم است؛ تحقیر.

مانع‌تراشی چطور اتفاق میافتد؟ وقتی شما یا یارتان دیگر توان گفت‌وگو را از دست می‌دهید و به عبارتی توان ذهنی ندارید. طغیان روانی باعث این مانع‌تراشی می‌شود و درنتیجه آن، گفت‌وگوی مؤثری برقرار نخواهد شد.

راهکار عملی

به‌راحتی بپذیرید که دست‌وپایتان در این گفت‌وگو بسته شده است و باید فضا را ترک کنید. به جای مانع‌تراشی از یارتان خواهش کنید تا ادامه بحث را به زمان بهتری که شما آرامشتان را به دست آورده‌اید موکول کند.

مهم: مانع‌تراشی در بین چهار سوارکار گاتمن، یکی از دشوارترین موارد قابل شناسی در تکنیک زوج‌درمانی گاتمن است و حضور یک درمانگر مسلط به این تکنیک بسیار مهم خواهد بود.

آیا تکنیک زوج‌درمانی گاتمن نجات‌بخش است؟

بهتر است در ابتدا اضافه کنم که این تکنیک برای دو دسته از مشکلات ارتباطی زوجین در نظر گرفته می‌شود:

• مشکلات قابل‌حل
• مشکلات همیشگی

تمرکز اصلی تکنیک زوج‌درمانی گاتمن بر مشکلات همیشگی است و دلیل آن هم روشن است؛ آن‌ها همیشه مثل یک زخم تازه سر باز می‌کنند و از طرفی با حضور یک مربی ماهر، قابل‌شناسایی و حل هستند.

مواردی که اولویت درمانگر در تکنیک زوج‌درمانی است شامل:

◄ مشکلات شناسایی‌شده در زندگی جنسی

◄ مسائل مالی

◄ مشکلات مربوط به نقش پدر و مادری

◄ فقدان ارتباط احساسی و عاطفی

◄ در موارد تصمیم به طلاق

بیان این مسائل ناراحت‌کننده به معنی این نیست که تکنیک زوج‌درمانی گاتمن برای رابطه‌های سالم با کمترین مشکل اثری ندارد بلکه شما و یارتان با کمک درمانگر مسلط به این تکنیک می‌توانید گام‌های بزرگ‌تر و مؤثرتری برای سازنده‌تر و عاشقانه‌تر کردن رابطه‌تان بردارید.

پیشنهاد میکنم با دانلود رایگان اپلیکیشن ذهن، دسترسی آسان به کتابخانه صوتی مجموعه ما داشته باشید تا بتوانید از مجموعه کتابهای « برای زندگی بهتر» بهره مند شوید.

پایان‌بخش

تکنیک زوج‌درمانی گاتمن یکی از روش‌های درمانی پرطرفدار در جهان است که مشاوران زوج درمانگر ما در ایران، هم به‌صورت حضوری و هم به‌صورت آنلاین خدمات مربوط به این تکنیک را در اختیار زوج‌های محترم می‌گذارند.

باوجود پاندمی کرونا و درصورتی‌که علاقه‌ای به حضور فیزیکی در جلسات مشاوره‌ای ندارید می‌توانید به‌صورت آنلاین در کلینیک مشاوره منتخب خود ثبت‌نام کنید و شاهد اثرات مفید اجرای این تکنیک در رابطه خود باشید.

رابطه پرشور و عاشقانه‌ای را برایتان آرزومندیم.