مدیریت زنجیره تأمین : از تولید محصول تا تحویل به مشتری

مدیریت زنجیره تأمین Supply Chain Management که با نام اختصاری SCM شناخته شده است، مدیریت جریان کالاها و خدمات است و شامل همه فرایندهایی می شود که مواد خام را تبدیل به محصول نهایی میکند. همچنین این فرایند دربردارنده ساده و مؤثرسازی فعالیت های بخش عرضه کالا می شود تا ارزش مصرف کننده را به حداکثر خود برساند و در بازار یک مزیت رقابتی داشته باشد.

این رویکرد تلاشی از سوی عرضه کنندگان است تا زنجیره تأمین محصول/کالا را تاآنجاکه اقتصادی و معتبر باشد توسعه دهند. نکته مهم اینجاست که زنجیره تأمین هرچیزی را پوشش می دهد؛ از تولید تا توسعه تولید و از سیستم های اطلاعاتی مورد نیاز تا هدایت این سیستم ها.

مدیریت زنجیره تأمین چگونه کار میکند؟

SCM به طور معمول در تلاش است تا یک کنترل مرکزی داشته باشد و فرایند تولید، حمل و نقل و توزیع کالا را به یکدیگر ارتباط بدهد. شرکتها به لطف چنین زنجیره ای میتوانند هزینه های اضافی را کاهش دهند و با سرعت بیشتری، کالاها را به دست مشتریان برسانند.

این کار برای کنترل هرچه بهتر موجودی و هزینه های فروش، تولید داخلی، توزیع، فروش و همچنین فروشندگان شرکت انجام می شود. این سیستم مبتنی بر رویکردی است که بر مبنای آن تقریبا هر محصولی که وارد بازار می شود در نتیجه زنجیره ای از فعالیت سازمان های مختلف که در فرایند عرضه محصول نقش دارند، در نظر گرفته می شود.

یک SCM کارآمد با بخش های بسیاری که همراه زنجیره هستند و به واسطه کارایی یا ارزش پایین ناشی از افزایش هزینه ها، تعیین ارزش می شود میتواند درآمدها را بالا ببرد، هزینه ها را کم کند و بر خروجی یک شرکت اثر بگذارد.

به عبارتی مدیریت زنجیره تأمین روشی برای هماهنگی بین عملیات های لازم از تولید و تحویل محصول/ خدمات به مشتری های یک کسب و کار مشخص میکند. این سیستم بستگی به کسب و کاری که در آن پیاده می شود، شامل اقداماتی مثل نظارت بر تولید محصول، حمل و نقل هوایی یا دریایی و همچنین زمینی، تضمین کیفیت کالا و تحویل آن به مشتری می شود.

اگرچه چنین زنجیره ای عمر طولانی دارد و نسل های مختلفی از آن بهره برده اند، بسیاری از شرکت ها به تازگی متوجه چنین مزیتی به عنوان ارزش افزوده عملیات های خود شده اند.

پنج عنصر مهم در مدیریت زنجیره تأمین کدام است؟

در چنین سیستمی، مدیر زنجیره تأمین به هماهنگ کردن تدارکات همه بخش های این زنجیره میپردازد. اما این هماهنگی شامل چه عناصری می شود؟ در ادامه بیشتر میخوانیم.

◄ طرح یا استراتژی

◄ منبع ( خدمات یا مواد خام)

◄ تولید (با تمرکز بر بازدهی و اعتبار)

◄ تحویل و تدارکات

◄ سیستم مرجوعی ( برای کالاها/ محصولات برگشت خورده یا خراب)

عنصر برنامه ریزی اشاره به توسعه استراتژی کلی برای زنجیره تأمین دارد درحالیکه چهار عنصر بعدی بیشتر روی نیازهای اساسی برای اجرایی کردن عنصر اول تأکید دارند. هر شرکتی به یک اصل مهم باور دارد و آن توسعه فضای تخصصی در هر پنج عنصر است تا زنجیره کارآمدی فراهم و از ورود به تنگناهای هزینه بردار خودداری کند.

یک مدیر در این چرخه تلاش میکند تا کاستی ها را به حداقل برساند و از هزینه ها کم کند. کار او فقط درمورد تدارکات و خریداری موجودی انبار نیست. مدیر چنین سمتی همیشه راهکارهایی برای بهبود بازدهی، کیفیت و اعتبار عملیات های انجام شده در شرکت و کسب و کار دارد.

لازم به یادآوری است که هدف نهایی هر کسب و کاری در این فرایند بهبود تولید و اعتباری است که بدون تردید اثر واقعی و همیشگی روی سازمان دارد. به خاطر داشته باشید که مدیریت زنجیره تأمین کارآمد شرکت ها را از دعاوی حقوقی هزینه بردار حفظ میکند و آنها را درگیر تیترهای بی فایده خبرها نمیکند.

زنجیره های تأمین شامل چه مجموعه ای می شود؟

یک زنجیره تأمین شامل شبکه ای از افراد، سازمان ها، منابع، فعالیت ها و فناوری هایی می شود که در خط تولید، فروش یک محصول یا خدمات نقش دارند. این زنجیره با تحویل مواد خام از عرضه کننده به تولیدکننده آغاز و به تحویل محصول یا خدمات تمام شده به مصرف کننده پایان می یابد.

چرا مدیریت زنجیره تأمین مهم است؟

این سیستم کمک میکند تا کسب و کارها به چند هدف مهم برسند. برای نمونه:

• کنترل و نظارت بر فرایند تولید باعث « بهبود کیفیت» در «چرخه عمر محصول» می شود.
• «کاهش ریسک دعاوی حقوقی و شکایات» در زمان تقویت برند مصرف کننده
• کنترل و نظارت بر فرایندهای حمل و نقل که باعث بهبود خدمات مشتری و پیشگیری از کسری های هزینه بردار یا دوره های موجودی اضافه بر سازمان محصول می شود.
• به طور کلی مدیریت زنجیره تأمین فرصت های بسیاری برای شرکت ها فراهم میکند تا حاشیه های سوددهی خود را بهبود بخشند به ویژه برای شرکت های بزرگ و بین المللی این موضوع بسیار مهم است.

مزیت های مهم مدیریت زنجیره تأمین

اختصاص SCM برای زنجیره تأمین هر کسب و کاری میتواند امتیازات چشمگیر زیادی داشته باشد که در ادامه به مهم ترین آنها می پردازم.

جریان بهتر مواد، محصولات و اطلاعات

زنجیره های تأمین همه درمورد جریان هستند. به عبارت ساده تر، این سیستم همیشه به دنبال زمان کوتاه تر بین تولید محصول و تحویل آن به مشتری چشم انتظار است. برای رسیدن به این هدف باید به متغیرهای زیادی توجه داشت که لازم است با حداکثر کارایی همراه باشد. رعایت این متغیرها به کاهش زمان تحویل محصول کمک میکند.

برای نمونه؛ کیفیت مواد به کاربرده شده برای تولید محصول نهایی مورد نظر مشتری از جمله این متغیرهاست که باید ارزیابی و بررسی شود. تنها این موضوع نیست بلکه کارشناسان زنجیره تأمین باید نوسانات تقاضا، موجودی و سازمان  را در نظر داشته باشند و همچنین از اهمیت و تأثیرگذاری حمل و نقل کالاها و کنترل هزینه ها در پایین ترین میزان ممکن غافل نباشند.

•● مهم: با نقصان یک عنصر در این فرایند، باقی موارد هم دچار آسیب جدی خواهند شد. پس رعایت نظام و ارتباط بین آنها اهمیت بالایی دارد.

در رأس این موضوع نباید از اهمیت انتقال اطلاعات غافل شد. جریان داده ها در زنجیره تأمین باید به خوبی اتفاق بیفتد. چراکه ارتباط ناقص و ناکافی میتواند باعث مشکلات هزینه، پایین بودن سطح خدمات به مشتری  و تعاملات نادرست و غیراصولی عرضه کننده شود.

هر مدیریتی ملزم است تا اطلاعات موجود در سازمان را تاجایی که لازم است دردسترس قرار دهد و مبتنی بر یک مدیریت دانش اصولی این اطلاعات جریان داشته باشد. چنی رویکردی باعث می شود تا مشکلات به خوبی شناسایی و بررسی شوند و برای آینده برنامه ریزی درستی در نظر گرفته شود.

•● به خاطر بسپارید که ●●

سیستم های مدیریت زنجیره تأمین همه ابزارها و ویژگی های لازم برای تقویت جریان اطلاعات، مواد و محصولات در زنجیره تأمین را در خود گنجانده است. این ابزارها شامل چه مواردی هستند؟ ارتباط که ویژگی هایی مثل قابلیت های چت و اعلان های حمل و نقل درزمان واقعی تا ابزارهای تحلیلی که اطلاعات بسیار مهمی را در اختیار مدیران قرار می دهد، در بر میگیرد.

مشاهده بهبود داده

ارزیابی و تحلیل داده به تازگی یکی از پرتکرارترین موضوعات در حوزه کسب و کار شده است. درواقع بسیاری از سیستم های نرم افزاری SCM ویژگی هایی دارند که مهم ترین آنها پردازش روزانه زنجیره تأمین است تا اطلاعات مفیدی دراختیار تصمیم گیرندگان بگذارد.

این ویژگی که مبتنی بر داده های مشاهده پذیر است استراتژی های تحلیلی متفاوتی را در اختیار کاربر میگذارد تا متناسب با اندازه، خروجی و پیچیدگی زنجیره تأمین اقدام کنند. سیستم های دیگری هم هستند که چندگام جلوتر پیش می روند و ابزارهای پیش بینی بسیار کارآمدی را در اختیار مدیران میگذارند که چشم اندازهای تقاضا را به صورت واقعی فراهم میکند.

•● جالب است بدانید که ●●

ابزارهای تحلیلی از جمله آیتم های جذاب به حساب می آیند. اما اگر یک مجموعه یا سازمان نتواند مطابق با ویژگی های این ابزارها عمل کند دردسرهای اضافه بر سازمان روند فعالیت آن را تحت تأثیر قرار می دهد.

روش های مالی پیشرفته و کاهش هزینه

همانطور که بالاتر برایتان نوشتم، بهره مندی از یک جریان ارتباطی ساده و شفاف مهم است. در این قسمت باید به اهمیت دوچندان امور مالی در مقایسه با مورد قبلی بپردازم.

◄ امور مالی است که جهان را میگرداند!

بسیاری از زنجیره های تأمین از جریان های نقدینگی پیشرفته بهره می برند که خوشبختانه از جمله مزایای نرم افزار SCM  ویژگی حسابداری اصولی و وقوی است که کمک میکند فرایندهای مالی به خوبی دنبال شوند.

اتوماسیون وظایف نه تنها به حفظ پول شرکت کمک میکند بلکه هوای بخش حسابداری را هم دارد. این سیستم اتوماسیون باعث حذف بسیاری از اطلاعات حسابرسی مهم می شود که همیشه به صورت دستی انجام میشده است. همچنین این روند باعث کاهش خطا و دقت عمل بیشتر در روش های تکمیل صورتحساب های شرکت می شود.

بسیاری از سیستم های مبتنی بر مدیریت زنجیره تأمین، فقط یک بار ثبت ورودی داده را برای یک سند پیچیده و مهم حسابرداری انجام می دهند. به لطف چنین فرایندی کارمندان مجبور نیستند بی هدف حساب و کتاب کنند و به قول گفتنی با انگشتهایشان درگیر این موضوع باشند!

آیتم های مدیریت مالی در نرم افزارهای SCM کمک میکند تا یک سری مشکلات معروف در بسیاری از زنجیره های تأمین بررسی و مدیریت شود. از جمله این موارد میتوان به جریان های مشکوک نقدینگی ناشی از ضعف یا کندی اطلاعات اشاره کرد.

 

روابط فروشنده یا عرضه کننده

یکی از بزرگترین بخش های نرم افزارمدیریت زنجیره تأمین ارزیابی روابط عرضه کننده یا فروشنده است. لازم به ذکر است که بسیاری از سیستم های SCM ویژگی هایی دارند که به کاربر اجازه مقایسه هزینه های عرضه کننده و چارچوب پشتیبانی را می دهد.

این امتیاز عملیاتی قابل توجه به مدیر یک سیستم امکان انتخاب های درست را براساس عرضه کننده های تأیید شده برای شراکت فراهم میکند.  پس این ویژگی بینش درستی برای پاسخ به سه سؤال زیر می دهد:

◄ چه عرضه کننده هایی مدنظر هستند؟

◄ چطور از محصولات پشتیبانی می کنند؟

◄ چطور و با چه کیفیتی کالا/خدمات را تحویل می دهند که شانس انتخاب شدن از طرف شرکت ها را داشته باشند؟

● مهم: امتیاز « روابط فروشنده یا تأمین کننده» بهترین صرفه جویی در زمان برای انتخاب یک مورد جدید است.

•• بد نیست بدانید که ••

تمامی راه حل های نرم افزاری جدید با نام نرم افزار مدیریت ارتباط تأمین کننده خودش را نشان داده است. اگرچه، راه حل های مرسوم سیستم های SCM سنتی شامل بسیاری از همین موارد کاربردی نوین است که به شرکت ها درزمان مدیریت و بهبود ارتباطشان با فروشنده کمک های لازم را می رساند.

اثر توزیعی

بسیاری از کسب و کارهای بزرگ طبعا حجم قابل توجهی مواد و عرضه دارند که در مکان های متعدد وجود دارد. اینجاست که نرم افزارهای مدیریت زنجیره تأمین وارد میدان می شود تا با پیچیدگی زنجیره وار تأمین در زمان ارزیابی یک سند روبه رو شود.  این سیستم کمک میکند تا سازماندهی و نظم درستی به فرایند داده شود.

تیم تصمیم گیرنده ها به لطف همین مزیت میتوانند بلافاصله سه مورد زیر را نتیجه گیری کنند:

• چه مقدار از مواد را قرار است بگیرند؟
• ورودی از کجاست؟
• چطور قرار است از آن استفاده کنند؟

به عبارت دیگر، این نرم افزار حجم بالایی از عرضه محموله ها را به بخش هایی تقسیم میکند که مدیران شرکت میتوانند با جزئیات بیشتری آنها را بررسی کنند.

 موجودی خالص و زنجیره تأمین کالای در صف درخواست

خیلی از اوقات درجمع فعالین حوزه مدیریت و به ویژه SCM گفته می شود که این سیستم روی موجودی داخلی تمرکز ندارد درحالیکه چنین فرایندی اغلب شامل ابزارهایی برای مدیریت موجودی ها و درآمدها میشود.

بسیاری از انواع سیستم های مورد نظرعملکردی دارند که امکان بررسی موجودی خالص یا مدل در صف درخواست را به مدیران می دهد. مدیران، به جای اینکه حجم زیادی از ورودی موجود در انبار داشته باشند میتوانند برنامه زمانبندی بسیار دقیقی برای عرضه بچینند و ذخیره مازادی را که غیرضروری است کم کنند.

•● مهم: موجودی کافی برای پاسخگویی به تقاضا از جمله موارد بسیار مهم است که در زنجیره تأمین همواره مورد توجه قرار میگیرد.

هرچه سیستم های درخواستی دقیق تری تنظیم شود، شرکت های بسیاری انبارهایشان را تعطیل، فضای ملکی خودشان را حفظ و هزینه های حاشیه ای را تامیزان قابل توجهی کم می کنند. اجازه بدهید تأکید کنم که همین مزیت به تنهایی کافی است تا بسیاری از کسب و کارها سیستم SCM را جزو ثابت فرایندهای کسب و کارشان بدانند.

 

رایانش ابری

با ظهور رایانش ابری cloud-based computing حفظ نرم افزار و زیرساخت های پیچیده IT بسیار ساده تر اتفاق می افتد. به روز رسانی و تغییر سطح سیستم SCM به راحتی انجام می شود بدون اینکه در این فرایند سرعت سیستم کاهش پیدا کند یا هزینه بردار باشد.

این تنها بخشی از نمایش توسعه فناوری در خدمت کسب و کار نوین است، با پیشرفت تکنولوژی ما شاهد افزونه های بیشتری مثل نسخه های دسترسی در گوشی های هوشمند هستیم. نکته امیدوارکننده این است که مدیران این سیستم میتوانند همچنان که به رایانش ابری متصل هستند به فرایندهای مهم روزانه خودشان رسیدگی کنند.

•● بهتر است بدانید که ●●

دلیل اقبال پایین مدیریت زنجیره تأمین در دنیای کسب و کارهای کوچک هزینه بالای آن بود. پس تکیه آنها بر پروژه های اکسل و MS بود تا بتوانند بسیاری از برنامه ریزی ها، اطلاعات و امور مالی خودشان را مدیریت کنند. این درحالی بود که شرکت های بزرگ تر به لطف یک نرم افزار یکپارچه با ابزارهای مفید کم هزینه، زنجیره تأمین خودشان را به سطح بالاتری ارتقا دادند.

هرچند با ظهور استراتژی های رایانش ابری، کسب و کارهای کوچک هم میتوانند به این سطح رقابتی SCM بدون هزینه های اولیه بالا دست پیدا کنند. بسیاری از سیستم های رایانش ابری به جای پرداخت های زودهنگام بالا برای کاربری میتوانند از اشتراک ماهانه استفاده کنند.

طراحی یکپارچه تجربه کاربری UX از جمله برترین راه حل نرم افزار مدیریت زنجیره تأمین است که به سادگی امتیاز یکی شدن کاربران جدید و فرایندها را در اختیار میگذارد. در کنار چنین مزیتی، شخصی سازی کامل و عمیقی هم برای بخش های مختلف بازار وجود دارد.

مدیریت ریسک

دیگر مزیت یک SCM این است که اغلب امکان اتصال با سیستم های دیگر را دارد؛ مثل ابزارهای برنامه ریزی سازمانی. این سیستم ها میتوانند هماهنگ با هم به وظایف مهمی مثل مدیریت ریسک رسیدگی کنند.

این وظیفه و هدف هر کسب و کار است که مدیریت ریسک اصولی خود را پیش از جلوبردن برنامه یا اصلاح آن پیاده سازی کند. اما نباید از خاطر برد که هر کمیت شناخته یا ناشناخته ای را باید پیش از تغییرات بزرگ در جای مخصوص خود در نظر گرفت. در غیراینصورت ممکن است ارزش سرمایه گذاری نداشته باشد.

•● مهم: زنجیره های تأمین با فاکتورهای ریسکی بسیاری سروکار دارند که همین فاکتورها درنهایت بر خروجی کار اثر میگذارد. برای نمونه امنیت محیط کار، کیفیت محصول و روابط با عرضه کننده های جدید از جمله آنهاست.

با اشاره به فاکتورها و توجه به داده ارزیابی های ارائه شده در این نرم افزار، مدیران کلیدهای مهمی را درمورد محل وجود موارد ریسکی پیدا می کنند. این کلیدها باعث کاهش ریسک و پوشش مسئولیت درموارد زیر و سایر استراتژی های حمایتی می شود:

• سیاست های بیمه
• ایجاد فرایندهای کاری جدید
• ارائه منابع امینیتی و سلامت به کارمندان

استراتژی انتخاب یک سیستم مدیریت زنجیره تأمین

آشنا شدن با مجموعه شگفت انگیز و جامعی از مزیت های یک سرویس در دنیای کسب و کار نوین میتواند کمی باعث سردرگمی و هیجان شود. ممکن است این سؤال برایتان پیش بیاید که حالا چطور باید برنامه درست را برای شرکتم انتخاب کنم؟

بازار پهناور عرضه کنندگان SCM حسی غیر از این حس هم به شما منتقل نمی کند. پس بهتر است پیش از اینکه مغلوب فناوری شوید یا سیستمی را انتخاب کنید که قیمت بالایی دارد، چند پرسش مهم را در نظر داشته باشید تا برای ارتباط بهتر با عرضه کنندگان این برنامه آنها را مطرح کنید:

چه بودجه ای برای خرید آن باید کنار بگذارم؟

طبیعی است که پیش از خرید و هزینه کردن منابع مالی خود را در نظر بگیریم. این موضوع درمورد کسب و کار شما و راه اندازی یک سیستم مدیریتی قطعا مهم و حساس تر است. اگر کسب و کار کوچکی دارید باید از نیازهای اصلی خود کاملا آگاه باشید. انتخاب ها نباید منجر به سرقت از بانک شوند!

انتخاب سیستمی که مناسب با درآمد یک شرکت باشد و بتواند همراه با آن رشد کند یک اصل مهم برای خرید است. همچنین قرار نیست قیمت بالا معرف واجب بودن تهیه یک سرویس باشد.

** همه جوابها یک راه حل ندارند. **

چه منابعی برای کسب و کار من مناسب است؟

منابع از پیش تعریف شده یا پیاده سازی مبتنی بر رایانش ابری هرکدام مزیت ها و معایب خودشان را دارند. اگرچه، دومی همچنان طرفداران بی شمار خودش را دارد آنهم به چند دلیل:

• هزینه ورودی پایین
• ذخیره تقریبا نامحدود
• دسترسی آسان
• ارتقای سطح
• امکان نصب روی گوشی هوشمند

فراموش نکنید که اگر امنیت در سازمان و پروژه شما اهمیت بالایی دارد نمی توان روی منابع از پیش تعریف شده چندان حساب کرد.

پیشنهادهای جذاب برای دریافت پشتیبانی و آموزش کدام اند؟

بله، البته که پشتیبانی برای هر خدمات دهی مهم است. هر عرضه کننده ای باید این موضوع ویژه را پوشش بدهد و شما به عنوان دریافت کننده سیستم باید پیش از انتخاب نهایی یا حذف انتخابتان در این مورد اطلاعات لازم را دریافت کنید.

مطالعه پیشینه پشتیبانی از خدمات یک « باید» در هر کسب و کاری است و هیچ کاسب آگاهی به این فکر نمیکند که اگر در استفاده از خدمات به مشکل خورد، جایی برای مراجعه یا پشتوانه ای برای حل کردن مشکلش نداشته باشد.  این البته بخشی از ماجراست. دریافت بسته های آموزشی مفید برای کارمندان تا با سرعت خوبی خودشان را با فناوری جدید هماهنگ کنند، دومین گام مهم برای ارتقای بهره وری سازمانی است.

با دانلود رایگان اپلیکیشن ذهن امکان دسترسی به کتابخانه صوتی ذهن و انتخاب کتابهای صوتی در حوزه توسعه کسب و کار و مدیریت را خواهید داشت. فرصت طلاست!

پایان بخش

یک مدیریت زنجیره تأمین کارآمد شرکت ها را درگیر حواشی نمیکند و آنها را از مناسبات حقوقی دست و پاگیر دور نگه می دارد. همانطور که بالاتر نوشته شد، مزیت های چنین سیستمی کاملا مشخص است و این روزها، پیشرفت در هرکسب و کاری بدون دخالت یک چنین سیستمی تقریبا شدنی نیست مگر اینکه دلیل قانع کننده ای برای نبودش وجود داشته باشد!

همچنان تأکید میکنم که به عنوان یک مدیر آگاه اجازه ندهید چنین موضوع بااهمیتی پشت گوش انداخته شود. چرا که با وجود مزیت ها آن، آرامش کافی برای افزایش بهره وری خواهید داشت و مسائل غیرضروری ذهن شما را درگیر نمی کند.

شما از کدام برنامه SCM ایرانی در کسب و کارتان استفاده می کنید؟

منبع:

https://www.investopedia.com/terms/s/scm.asp

https://www.selecthub.com/supply-chain-management/5-core-benefits-supply-chain-management-software/