فهرست مطالب
رشد فردی چیست و چگونه شما را به موفقیت می رساند؟
رشد فردی در همۀ زمینه‌های زندگی اثرگذار است. این مهم نگرش فرد نسبت به زندگی را تغییر دهد و فرصت‌های جدیدی را برای پیشرفت ایجاد می‌کند. رشد فردی می‌تواند به بهبود عاطفی و ذهنی و تبدیل شدن به یک فرد مثبت یاری رسان باشد. حتی می‌تواند به فرد کمک کند تا اشتباهات و عادتهای منفی خود را ببینید و به سمت اصلاح و تغییر حرکت کند.
فهرست
فصل ۱
رشد فردی چیست؟
این اصطلاح به تکنیک‌های مختلفی برای بهبود عادات، رفتار، اعمال و واکنش‌های شخص اشاره دارد. در زیر چند مثال برای توصیف رشد فردی وجود دارند:
- یادگیری کنترل خشم
- یادگیری غلبه بر تعلل
- یادگیری غلبه بر تنبلی
- یادگیری رعایت ادب و ملاحظه بیشتر
- تبدیل شدن به یک فرد مسئول تر
- یادگیری چیزهای جدید و ایجاد مهارتهای جدید
- تغییر ذهنیت و مثبت تر شدن
رشد موفقیت آمیز فردی به انگیزه، میل به پیشرفت و تمایل به تلاش برای ایجاد تغییرات نیاز دارد. شما همچنین باید مایل باشید از منطقه راحتی خود خارج شوید و گاهی اوقات کارهای ناخوشایندی انجام دهید، اما در صورتی که به نفع تان باشد. ذهن باز و تمایل به یادگیری و رشد نیز مهم هستند.
رشد فردی یک روند مداوم است که از سنین پایین آغاز می‌شود، اما بیشتر توسط والدین، معلمان و محیط شکل می‌گیرد. با این حال برای استفاده بهینه از آن، باید از روند کار آگاه شوید، بدانید که این چیست و قدم‌های درستی را برای رشد و پیشرفت خود بردارید.
گاهی اوقات، مشکلات محرک‌هایی هستند که میل به رشد را بیدار می‌کنند و منجر به ایجاد تغییراتی در زندگی فرد می‌شوند. در مواقع دیگر، مردم الهام می‌گیرند که پس از مطالعه یک کتاب الهام بخش، تماشای فیلم یا خواندن درباره افرادی که به موفقیت دست یافته اند، گام‌هایی در جهت رشد فردی خود بردارند.
این امر معمولاً افراد را به مسیرهای جدید، ایجاد تغییر در زندگی، گسترش دانش و خودآگاهی، بهبود مهارت‌ها و ایجاد مهارتهای جدید سوق می‌دهد.
فصل ۲
اهمیت رشد فردی
رشد فردی فرآیند مداوم درک و توسعه خود به منظور دستیابی به کامل ترین پتانسیل است. این یک قسمت حیاتی در رشد، بلوغ، موفقیت و خوشبختی فرد است. این پایه سلامت عاطفی، جسمی، فکری و معنوی است.
بسیاری از اقدامات شما ممکن است در حال حاضر به سمت خودسازی باشد. با این حال، این خودسازی عمدتا ناخودآگاه است و برای اکثر مردم به این معنا است که چیزهایی را دنبال کنند، با این فرضیه کاملاً رایج که وقتی چیزهای کافی بدست آوریم، خوشحال خواهیم شد. لازم نیست خیلی جستجو کنید تا بفهمید این نظریه چقدر اشتباه است.
رشد فردی تأثیر بسزایی در تک تک جنبه‌های زندگی ما دارد. همانطور که در سطح شخصی رشد می‌کنیم، احساس شور و شوق بیشتری نسبت به زندگی داریم. ما به طور طبیعی انگیزه بیشتری داریم، زیرا یادگیری و رشد باعث ایجاد حس انگیزه و احساس هیجان می‌شوند.
رشد و پیشرفت فردی هم انگیزه و هم وسیله ای برای تبدیل شدن به بهترین نسخه ممکن از خودمان است وهمانطور که به نظر می‌رسد جنون آمیز است. با رشد فردی به جای اینکه خودمحورتر شویم، چارچوب مرجع مان گسترش می‌یابد و شامل افراد اطراف مان می‌گردد. با گسترش دنیا، آگاهی ما از امکانات و فرصت‌های اطرافمان نیز افزایش می‌یابد. این طرز فکر با شروع هر روز جدیدی، ما را با نگرشی از انتظار مشتاق پر می‌کند.
کار روی رشد فردی بسیار آسان است و با کوچک ترین انتخاب شروع می‌شود. انتخاب کنید که برای خود و یا شخص دیگری یک نوع کار انجام دهید. بعد از انجام هر یک از فعالیت‌های زیر به تغییر انرژی توجه کنید:
- به موسیقی که به شما احساس خوبی می‌دهد گوش دهید و سعی کنید با آن برقصید.
- در را برای کسی باز کنید.
- ۵ دقیقه ذهن خود را آرام کنید و روی تنفس خود تمرکز کنید.
- در طبیعت قدم بزنید.
- بگویید متشکرم و لبخند بزنید.
- یک کشو یا یک پرونده را مرتب و ماشین خود را تمیز کنید.
- به شخص دیگری پیشنهاد دهید که جلوتر از شما برود.
- رسانه‌های مثبت تری انتخاب کنید تا خود را در معرض دید قرار دهید.
- غذای سالم تری انتخاب کنید و متوجه تأثیر آن بر روی سلامتی خود شوید.
- واقعاً با تمام وجود قلب خود را گوش دهید.
- وقتی در حال قضاوت هستید، از خود بپرسید آیا این امکان وجود دارد؟ سپس حداقل ۳ دلیل یا سناریو بالقوه را برای گسترش دیدگاه خود در نظر بگیرید.
مسلماً رشد فردی و خودسازی از مهمترین فعالیت‌هایی هستند که می‌توانید انجام دهید. به جای اینکه این کار را به عنوان یک عمل خودخواهانه درک کنید، خواهید دید که کار کردن روی خودتان برای تبدیل شدن به یک فرد بهتر، به نفع اطرافیان و همچنین افراد جامعه و محل کارتان است که باعث می‌شود شما جهان بینی بیشتری داشته باشید. زندگی شما اکنون ساخته شده است و از یک سری لحظات تشکیل می‌شود. در لحظات فعلی خود زندگی کنید، پس لذت و شادی که به دنبال آن هستید را تجربه خواهید کرد.
فصل ۳
فواید رشد فردی
کار بر روی پیشرفت فردی شما نه تنها برای خودسازی تان ضروری است، بلکه می‌تواند به پیشرفت حرفه ای شما نیز کمک کند.
در زیر پنج مزیت اصلی رشد فردی عبارتند از:
۱- متوجه خواهید شد که می‌خواهید چه کاری انجام دهید
با پیشرفت در رشد فردی مداوم، در مورد توانایی‌ها و آرزوهای خود بیشتر خواهید آموخت.
خواهید فهمید که ارزش‌ها و اعتقادات در کجا نهفته هستند و نیازی به ذکر هدف واضح تری از کاری که انجام می‌دهید نمی‌باشد، چه در سطح شخصی و چه در سطح حرفه ای.
۲- شما قادر خواهید بود اهداف روشنی را تعیین کنید
با دانستن اطلاعات بیشتر در مورد خود، می‌توانید اهداف روشن و آگاهانه ای را تعیین کنید.
خواه این باشد که گذراندن یک دوره به شما کمک خواهد کرد تا بفهمید که چه شغلی را می‌خواهید دنبال کنید یا یادگیری زبان جدید شما را به سفر سوق داده است، گسترش دانش شما راهی عالی برای کمک به خود در تصمیم گیری درست درباره آینده تان است.
نه تنها متوجه خواهید شد که می‌خواهید چه کاری انجام دهید، بلکه می‌توانید مسیرهایی را که ممکن است با اندازه تصور شما مناسب نباشند را نیز رد کنید.
۳- انگیزه خواهید گرفت
با داشتن اهداف مشخص و قابل دستیابی، انگیزه بیشتری برای تحقق آنها خواهید داشت، خصوصاً اگر برای پیشرفت خود برنامه توسعه شخصی داشته باشید.
این بدان معنا است که شما در انجام وظایفی که خود تعیین کرده اید بهره وری بیشتری خواهید داشت (اعم از محل کار، تحصیل یا خانه) و احتمال اینکه آنها را در حد استاندارد بالا انجام دهید بسیار زیاد است. به هر حال، این تنها راهی است که می‌توانید به اهداف خود برسید.
۴- تعادل کاری و زندگی بهتری خواهید داشت
اگر در شغل فعلی خود احساس رضایت نمی‌کنید، اجازه دادن به خودتان برای توسعه رشد فردی یک راه عالی برای بهبود تعادل کار و زندگی است.
با انجام یادگیری و پیشرفت خود، نه تنها روحیه، اعتماد به نفس و دانش خود را ارتقا می‌دهید، بلکه می‌توانید چشم اندازهای شغلی خود را نیز بهبود ببخشید، خواه این کار برای ارتقا، شغل جدید یا تغییر شغل باشد.
۵- شما آینده شغلی خود را بهبود می‌بخشید
اگرچه پیشرفت شخصی از زندگی حرفه ای شما جدا به نظر می‌رسد، اما در واقع می‌تواند راهی عالی برای دستیابی به اهداف شغلی شما باشد. این فقط شامل آنچه یاد می‌گیرید که می‌تواند در پیشرفت کار به شما کمک کند، نمی‌باشد. با روشن ساختن تعهد خود به توسعه شخصی برای کارفرمایان، شما قادر خواهید بود از خود گذشتگی و توانایی یادگیری و رشد را نشان دهید.
با توجه به اینکه بیشتر کارفرمایان به دنبال نامزدهایی که مایل به پیشرفت در یک صنعت هستند، می‌باشند، پس می‌توانید در رسیدن به نقش رویایی خود به خوبی تلاش کنید.
فصل ۴
انواع رشد فردی
رشد و تکامل شخصی در قلب مسیر بهبود زندگی مادام العمر قرار دارد. انواع مختلفی از رشد و تکامل شخصی وجود دارند از جمله، بلوغ معنوی، تجاری، بین فردی و تصویر از خود. در حالی که الگوی رشد در هر جنبه از زندگی از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت است، بسیاری از انسان‌ها بخش قابل توجهی از زندگی خود را صرف تلاش برای رسیدن به اهداف رشد و توسعه شخصی، دیدار با آنها و بهبود زندگی خود از طریق خرد حاصل از این راه می‌کنند.
رشد معنوی، سفری کاملاً شخصی است که مربوط به مفهوم هدف زندگی و وجود یا عدم حضور معنوی است. مسیرهای رشد شخصی در سطح معنوی می‌توانند شامل بررسی ادیان جهان و تاریخ معنویت، شرکت در یک دین یا خواندن فلسفه و تفسیر توسط رهبران معنوی مدرن باشند. مسیر رشد معنوی ممکن است در اوایل کودکی برای برخی از افراد آغاز شود، در حالی که دیگران ممکن است تمرکز بر این شکل از رشد را دیرتر در زندگی بزرگسالی خود شروع کنند. برای برخی افراد، معنویت هرگز کانون اصلی رشد و تکامل شخصی آنها نیست.
هر کسی که در جستجوی یک شغل با ارزش و سودآوری باشد، ممکن است روند رشد و پیشرفت شخصی را در دنیای تجارت تجربه کند. این سفر ممکن است شامل مراحل عملی مانند کسب مهارتهای رایانه ای، ساعتها تمرین ویولن یا گرفتن مدرک پزشکی باشد. دانش و خرد غیررسمی، مانند ایجاد توانایی برای کار خوب در یک گروه یا بهبود مهارتهای سازمانی، همچنین می‌تواند برای رسیدن به اهداف شغلی مهم باشد. هنگامی که فرد از نردبان شغلی بالا می‌رود، ممکن است مجبور باشد اهداف جدیدی را به طور منظم تعیین کند تا از ادامه حرکت به جلو اطمینان حاصل کند.
رشد بین فردی به سطح بلوغ و موفقیت موجود در روابط شخص با دیگران اشاره دارد. مثال‌هایی که روابط خانوادگی و والدین را در دوران کودکی ارائه می‌دهند، این سفر را معمولاً آغاز می‌کنند، زیرا کودکان از تماشای تعامل والدین، خواهر و برادرها و سایر بستگانشان اطلاعات زیادی در مورد دنیای پیچیده روابط انسانی کسب می‌کنند. برخی از اهداف مشترک در این زمینه شامل داشتن یک ازدواج یا یک زندگی مشترک خوب، پدر و مادر خوب شدن یا برقراری روابط نزدیک با دوستان و خانواده است. رشد و توسعه بین فردی همچنین می‌تواند با روابط غیررسمی بیشتری مانند ارتباط معلم با دانش آموزان یا ارتباط همکاران کار با یکدیگر مهم باشد.
یکی از پیچیده ترین زمینه‌های رشد و تکامل شخصی شامل تصویر از خود است. رابطه ای که فرد با خودش دارد می‌تواند سفری در هر زمینه دیگر از رشد را تحت تأثیر قرار دهد. به عنوان مثال، فردی با تصویر ضعیف از خود ممکن است نتواند روابط سالمی را حفظ کند یا ممکن است از انجام اقدامات شغلی لازم برای رسیدن به اهداف بسیار ترسیده باشد. ایجاد تصویری سالم و مثبت از خود غالباً برای بسیاری از افراد یک هدف پایداری شناخته می‌شود که ممکن است از طریق درمان، خودیاری یا سایر استراتژی‌های مبتنی بر روانشناسی تصمیم بگیرند که درجهت آن عمل کنند.
فصل ۵
استراتژی رشد فردی
در حالی که مسیر رشد فردی هرکسی متفاوت می‌باشد، در اینجا برخی از عاداتی وجود دارند که می‌توانید برای شروع تحول خود اتخاذ کنید:
۱- به یادگیری ادامه دهید
توانایی و تمایل به یادگیری، مهارتهای قدرتمندی هستند که می‌توانند تأثیرات مثبتی در بسیاری از زمینه‌های زندگی شما از جمله به صورت حرفه ای داشته باشند. یادگیری می‌تواند به معنای سنتی از طریق خواندن یا مطالعه صورت گیرد یا به معنای بین فردی بیشتر از طریق گوش دادن باشد. در هر صورت، این یک جنبه حیاتی از رشد فردی است.
آموزش و پرورش همیشه پیامدهای اقتصادی داشته است. برای بسیاری، یادگیری می‌تواند احساس لوکس بودن باشد. با این وجود منابع بیش از هر زمان دیگری برای افرادی که قصد دارند دانش خود را گسترش دهند، وجود دارند. چه از برنامه‌های رایگان آنلاین استفاده کنید و چه از منابعی مانند کتابخانه، فرصت‌های زیادی برای یادگیری وجود دارد.
یکی دیگر از جنبه‌های مهم یادگیری گوش دادن است. گوش دادن ابزاری قدرتمند برای یادگیری است که به شما کمک می‌کند تا مهارت‌ها و روابط بین فردی خود را توسعه دهید. از طریق گوش دادن به تجربیات و نظرات دیگران است که می‌توانید درک خود را از جهان و جایگاه تان در آن گسترش دهید.
۲- وقت خود را فدا کنید
فرصت‌های داوطلبانه راهی عالی برای انجام کارهای خوب، یادگیری برخی مهارتهای جدید و کسب چشم انداز ارزشمند است. در حالی که داوطلب می‌شوید، مهارت‌هایی وجود دارند که یک هماهنگ کننده داوطلب دوست دارد به شما بیاموزد، اما در غیر این صورت هرگز یاد نمی‌گیرید. کمک به دیگران همچنین می‌تواند با رشد توانایی همدلی و همچنین با گسترش جهان بینی به رشد فردی شما کمک کند.
۳- چیزها و مکان‌های جدید را تجربه کنید
همانند داوطلب بودن و یادگیری، مسافرت نیز یک قسمت حیاتی برای کسب چشم انداز است. به راحتی می‌توان فراموش کرد که افراد و مکان‌ها با آنچه شما به آن عادت کرده اید تفاوت اساسی دارند. سفر می‌تواند فرایندهای فکری، حواس و رشد فردی شما را به چالش بکشد.
اگرچه سفرهای بین المللی بیشترین تحریک را ایجاد می‌کنند، اما لازم نیست که برای دیدن چیز جدیدی به کشور دیگری بروید. اغلب اوقات، حتی یک شهر یا ایالت متفاوت می‌تواند کاتالیزوری باشد که خلاقیت و خوشبختی شما را القا می‌کند.
۴- خلاق باشید
خلاقیت باعث افزایش خودآگاهی می‌شود ، که جنبه مهمی از رشد و تکامل شخصی است. برای تجربه مزایای خلاقیت، لازم نیست که یک خلاق مخصوصاً ماهری باشید.
۵- سلامتی خود را در اولویت قرار دهید
رشد فردی مستلزم تعهد و انضباط شخصی است. این به معنای اولویت بندی آنچه برای شما خوب است، به جای آسان بودن آن است. مراقبت و احترام برای بدن، بخش مهمی از رشد فردی شما است.
رشد فردی یک تلاش فعال است و به قدرت و استقامت نیاز دارد، به همین دلیل است که شکل گرفتن برای رشد شخصی بسیار مفید است. اولویت قرار دادن سلامتی به نظر می‌رسد داشتن یک رژیم غذایی متعادل، سالم و ورزش است و خواب کافی مورد نیاز می‌باشد. سبک زندگی سالم به مزایای بسیاری منجر می‌شود، یکی از آنها این است که دیدگاه شخصی شما کاملاً به سمت بهتری تغییر می‌کند.
۶- زندگی خود را ارزیابی کنید
خودآگاهی یکی از جنبه‌های اصلی رشد فردی است، بنابراین مهم است که برای ارزیابی کامل زندگی خود کمی وقت بگذارید. در اینجا چند سوال مهم وجود دارند که باید از خود بپرسید و به شما کمک می‌کنند تا از طریق ارزیابی موثر زندگی خود راهنمایی کنید:
الان زندگی شما چگونه است؟ از چه مناطقی راضی هستید؟ چه مناطقی را برای بهبود نیاز دارید؟
دوست دارید زندگی شما چگونه باشد؟ چگونه امیدوارید که خود را بهبود می‌بخشید و چرا انجام چنین کاری مهم است؟
چگونه این تغییرات را به دست می‌آورید و چه اقداماتی برای این کار لازم دارید؟ چه دانش و تجربیاتی به پیشرفت شخصی شما کمک می‌کنند؟ وقت خود را صرف جستجوی منابعی کنید تا در طول سفر به شما کمک کنند.
جدول زمانی شما چیست؟ برای پیگیری پیشرفت خود، لیستی از فعالیت‌ها و مواردی را که دوست دارید تجربه کنید، ایجاد کرده و نقاط عطفی فراهم کنید.
هنگامی که با کاستی‌های خود روبرو شده اید، برای بهبود آنها برنامه ریزی کنید. آگاهی تنها بخشی از مبارزه است. ایجاد تغییر و رشد خود نیاز به اقدام دارد، بنابراین با برداشتن گام‌های کوچک برای بهبود وضعیت زندگی خود شروع کنید.
۷- وقت خود را مدیریت کنید
اتلاف وقت خیلی آسان است و اکثر ما هر روز ساعتها این کار را می‌کنیم، بدون اینکه متوجه آن باشیم. ممکن است احساس کنید وقت ندارید، اما این احتمالاً فقط یک توهم است. وقت دارید، فقط باید نحوه خرج کردن آن را اصلاح کنید. اولویت بندی رشد فردی شما، نحوه گذران اوقات فراغتتان را کاملاً تغییر می‌دهد.
در اینجا برخی از فعالیت‌های معمول اتلاف وقت و اینکه چگونه می‌توانید آنها را به نفع رشد فردی خود تغییر دهید، آورده شده اند:
کمتر تلویزیون تماشا کنید و وقتی تماشا می‌کنید، به جای اینکه به چیزی که واقعاً به آن علاقه ندارید، متمرکز شوید، تمرکزتان را به تماشای نمایش و فیلم‌هایی بدهید که دوست دارید.
مدت زمانی که بی هدف به گشت و گذار در اینترنت می‌پردازید را کاهش دهید. تنظیم یک تایمر را در نظر بگیرید تا از میزان زمان گذشته آگاه شوید.
در رفت و آمد خود دوباره فکر کنید و به جای رانندگی، سوار شدن به اتوبوس را در نظر بگیرید. سپس می‌توانید از زمان برای خواندن، مراقبه یا گوش دادن به پادکست‌ها و یادگیری اطلاعات یا مهارتهای جدیدی استفاده کنید. برخی از دوستان خود را دعوت کرده تا یک پاتوق بی فکر را به چیزی سازنده تر تبدیل کنید، مانند داوطلب کردن، گذراندن وقت در طبیعت با پیاده روی یا کایاک سوار ، ورزش یا کلاس گروهی!
فصل ۶
اصول رشد فردی
در اینجا اصول اصلی رشد و تکامل شخصی آورده شده اند:
۱- وقتی با وجود همه تلاشهای شما کارها در حال انجام نمی‌باشند، به دنبال اختلافات و تناقضات در زندگی خود باشید، در آنجا هم مشکل را پیدا می‌کنید و هم راه حل.
۲- ثبات و تمرین منظم فعالان مثبت چیزی است که جنبش را جمع می‌کند و کلید رشد و پیشرفت است. به یاد داشته باشید که حرکت محرک موفقیت است.
۳- جلب رضایت و استکبار دو دشمن اصلی رشد هستند، مواظب ذات ظریف و فریبکارانه خود باشند، زیرا که هر دو قادرند شما را به سوی یک احساس امنیت کاذب فریب دهند.
۴- از زمان به خوبی استفاده کنید، کسانی که برای زمان ارزش قائلند و احترام می‌گذارند، به زودی متوجه می‌شوند که زمان با آنها کار خواهد کرد، نه خلاف آنها.
۵- دانش هنگامی به یک بار اضافی تبدیل می‌شود که برای بهبود زندگی شما به کار گرفته نشود.
۶- برای اینکه شما بتوانید شفافیت و بینش شگفت انگیز یک شهود ریز و ظریف را تجربه کنید، باید هنر بی حرکت بودن و گوش دادن را تمرین کنید. بودن شکل نهایی انجام دادن است.
۷- به سادگی بر مثبت بودن تمرکز کنید و می‌بینید که ثمره تلاشهای شما در زمان خودشان مشخص خواهد شد.
۸- یادگیری و تمرین تشکر و قدردانی باعث می‌شود که آنچه در زندگی دارید به راحتی در دسترس شما قرار گیرند.
۹- زندگی یک پیشگویی خودکفا است، بدترین چیز را پیش بینی می‌کند و جرات کنید بهترین‌ها را انتظار داشته باشید و خواهید دید که به مرور زمان از آن شما خواهند شد.
۱۰- وقتی می‌گویید نمی‌دانم، این مانع شناخت شما می‌شود. حقیقت در درون همه ما زندگی می‌کند، بنابراین فرصت شناختن را از خود دریغ نکنید. اگر آنها را دعوت کنید، پاسخ‌ها ظاهر می‌شوند.
۱۱- سرعت خود را کم کنید، قبل از صحبت کردن، فن تفکر را توسعه دهید و در مورد آنچه هنگام گفتن می‌گویید و جایی که صحبت می‌کنید، انتخاب بهتری خواهید داشت.
۱۲- انکار اشتباهات این است که بزرگ ترین منبع خود را برای درک عمیق تر، وضوح و بینش بیشتر از دست دهید. اشتباهات اغلب بهترین معلم‌های شما هستند.
۱۳- توانمندسازی شخصی از لحظه ای شروع می‌شود که شما من نمی‌توانم را به من می‌توانم تغییر دهید. بنابراین من نمی‌توانم را از واژگان خود بیرون کنید و من می‌توانم را جایگزین آن کنید..
۱۴- مراقب عادات خودشکنی خود باشید، شما اغلب تنها مانعی هستید که سر راهتان قرار می‌گیرد.
برای به حداکثر رساندن آنچه تاکنون به دست آورده اید، بهتر است آنچه که تجربیات به شما ارائه داده اند را یادداشت کنید. سپس، بر اساس اکتشافات ما برنامه عملیاتی را تدوین کنید. یافته‌های خود را ارزشمند تلقی کنید، زیرا آنچه فکر و احساس کردید حاوی جواهرات بینش، الهام و قدرت شخصی است. به یاد داشته باشید که زمان تغییر است و تغییر با شما آغاز می‌شود.
فصل ۷
راه‌های افزایش رشد فردی
در حالی که مهارتهای رشد فردی می‌توانند برای تمام قسمت‌های زندگی شما مفید باشند، این روشهای خاص ممکن هستند در محل کار مفید بوده و به شما در پیشرفت حرفه شما کمک کنند:
شنونده ای فعال باشید: بخشی از یک برقراری ارتباط خوب، توجه به گفتههای دیگران است. بر درک صحبت‌های همکاران و مشتریان خود متمرکز شوید تا بتوانید آن اطلاعات را به خاطر بسپارید و به خوبی به آنها پاسخ دهید. در مکالمات تلفنی گرفته تا مصاحبه‌های شغلی، از مهارتهای شنیداری و ارتباطی موثر و حرفه ای استفاده کنید.
با دیگران خوب کار کنید: مهارت افراد خوب شما را به عضوی با ارزش در تیم تبدیل می‌کند. باید بتوانید با دیگران همکاری کنید و به آنها انگیزه دهید. مهارتهای اجتماعی خود را برای ایجاد روابط با همکاران، مشتریان و آشنایان از هر نوع و زمینه ای پرورش دهید.
وقت، کار و مواد خود را سازماندهی کنید: کارها را برنامه ریزی کنید تا بتوانید آنها را به راحتی و سریع انجام دهید. بدانید که اگر بیش از یک پروژه را اداره می‌کنید، باید چه پروژه‌هایی را اولویت بندی کنید. اگر از نظم خوبی برخوردار باشید، ممکن است بتوانید مهلت مقررات خود را رعایت کرده و به طور موثرتری با دیگران همکاری نمایید.
در شرایط چالش برانگیزی کار کنید: هنگام برخورد با مشکلی، گزینه‌های خود را ارزیابی کرده و بهترین راه حل را تعیین کنید. بدانید چه موقع می‌توانید از مشاوره استفاده کرده یا در مورد سناریوهای مختلفی تحقیق کنید. افرادی که می‌توانند به شکلی انتقادی بیندیشند و با مشکلات پیچیده کار کنند، احتمالاً تصمیمات خوبی هم در زندگی و هم در کار می‌گیرند.
خودت را باور کن: اگر به تصمیمات خود اطمینان دارید، احتمال دارد دیگران نیز به شما اعتقاد داشته باشند. این انرژی مثبت می‌تواند به ایجاد انگیزه و اعتماد به نفس در اطرافیان کمک کند. اگر با اعتماد به نفس به جای شک و تردید به انجام کارهای خود ادامه دهید، بهتر می‌توانید از پس چالش‌ها برآیید و به اهداف خود برسید.
برای تغییر سازگار شوید: انعطاف پذیر باشید تا بتوانید به راحتی با تغییرات کار و زندگی کنار بیایید. افراد سازگار می‌توانند به تنهایی و به صورت تیمی به خوبی کار کنند، چندین پروژه را مدیریت کرده، در شرایط مختلفی کار کنند، ایده‌های جدید را بپذیرند و مواردی دیگر. توانایی پاسخگویی مناسب به تغییر نیز می‌تواند استرس زا بودن این شرایط را برای همه افراد درگیر کاهش دهد.
راستگو باشید: صداقت اساس رابطه مثبت با همکاران و سرپرستان است. اخلاق خوب را رعایت کنید و در کنارش بر ارزش‌های خود پایبند باشید. یکپارچگی می‌تواند برای شما احترام، رضایت و شهرت خوبی در کار ایجاد کند.
نسبت به شغل خود متعهد و پرشور باشید: افرادی که اخلاق کاری خوبی دارند، تمایل داشته که برای انجام کارهای با کیفیت، مولد، قابل اعتماد و مصمم باشند. این می‌تواند به شما کمک کند تا وظایف خود را به موقع انجام دهید و انگیزه همسالان خود را فراهم کنید.
اطرافیان خود را راهنمایی کنید: رهبر خوب بودن به اعتماد به نفس، بینش و ارتباط نیاز دارد. افرادی که این مهارتهای رهبری را ایجاد می‌کنند، می‌توانند بدون کنترل، به پیشرفت تیم خود کمک کرده و مثمر ثمر واقع شوند.
فصل ۸
موانع رشد فردی
آیا خودتان را در تلاش برای حرکت رو به جلو می‌بینید، اما مرتباً به جایی نمی‌رسید؟ شما به احتمال با موانع زیادی در رشد و پیشرفت شخصی خود مواجه می‌شوید که احتمالاً حتی از آنها آگاهی ندارید. بسیاری از افراد با این موانع مواجه می‌شوند که مانع آنها خواهند شد و بر این اساس دستیابی به اهداف شخصی یا شغلی خود را انکار می‌کنند. صرف نظر از ماهیت موانع شما، غلبه بر موانع و دستیابی به اهداف خود با برخی تنظیمات ساده در سبک زندگی و طرز فکر شما امکان پذیر است. احتمالاً متداول ترین مانع رشد و پیشرفت شخصی، تصورات و تخیلات شما است. آنچه می‌توانید به دست آورید، فقط با چشم انداز و عزم راسخ برای تحقق آن محدود می‌شود. اگر فکر می‌کنید که نمی‌توانید کاری را به سرانجام برسانید، به احتمال زیاد آن را به نتیجه نخواهید رساند. از طرف دیگر، با نگرش مثبت و افکار مثبت در مورد موفقیت خود و تلاش مناسب، موفق خواهید شد. شگفت آور است که یک نگرش مثبت در واقع چقدر می‌تواند تفاوت ایجاد کند و این واقعاً می‌تواند خیلی ساده باشد. یکی دیگر از موانع مشترک رشد و پیشرفت‌‌های شخصی، شکست‌‌ها یا رویدادهای گذشته است. غالباً شکست‌‌های گذشته یا اتفاقات بد زندگی، مانع رشد و توسعه آینده ما می‌شوند. ما خاطرات شکست‌‌های گذشته را به خود یادآوری می‌کنیم و این اغلب مانع تلاشهای ما برای دستیابی به اهداف جدید می‌شود. طبیعی است که ذهن ما دوباره به چنین رویدادهایی برگردد، اما تنها با عبور از کنار آنها می‌توانیم به عنوان افراد و در حرفه خود رشد کنیم. ما باید حوادث منفی گذشته خود را کنار بگذاریم تا بتوانیم به اهداف آینده خود برسیم. توجه به گذشته ما را به جایی نمی‌رساند. مانع مشترک دیگر، سیستم‌‌های پشتیبانی ما یا فقدان آن است. پیام‌‌های منفی یا غیر حمایتی از طرف خانواده، دوستان و همکاران فقط ما را پایین می‌آورند. احاطه در کنار افرادی که مثل هم فکر کرده و برای موفقیت در زندگی شغلی و زندگی خود تلاش می‌کنند، به شما کمک می‌کند تا همین کار را انجام دهید.
اینکه شما از یک گروه سازمان یافته، دوستان یا خانواده خود پشتیبانی می‌کنید، تفاوتی نمی‌کند. حمایتی که از شما می‌شود، گفتگوهای انگیزشی و شانه ای برای گریه کردن در صورت خراب شدن مشکلات، به شما کمک می‌کنند تا وقتی شرایط سخت می‌شود، به کار خود ادامه دهید. سیستم پشتیبانی قوی بخش مهمی از کمک به شما در دستیابی به اهداف و غلبه بر موانع رشد و پیشرفت شخصی شما است. یک مانع کمتر مشترک در رشد و پیشرفت شخصی، عدم برنامه ریزی می‌باشد. بسیاری از مردم فقط با آنچه که به آنها تحویل داده می‌شود زندگی می‌کنند. آنها به زندگی روزمره بسنده کرده و برای تعیین اهداف یا تلاش برای فراتر از حد معمول رفتن، به خود زحمتی نمی‌دهند. تعیین اهداف، طراحی نقشه برای رسیدن به آن اهداف و ایجاد جدول زمانی برای موفقیت، یک مانع حیاتی است و اغلب نادیده گرفته می‌شود. به یاد داشته باشید، موانع شخصی شما در رشد و تکامل شخصی هرچه باشند، می‌توانید بر آنها غلبه کنید. هر شخصی که اهداف خود را تعیین کند، یک جدول زمانی برای موفقیت ایجاد می‌کند، از پشتیبانی کافی برخوردار می‌شود و برای تعالی تلاش خواهد کرد و می‌تواند این موانع را پشت سر بگذارد و به موفقیتی که شایسته همه است برسد.
اگر در زمینه رشد و پیشرفت شخصی به کمک بیشتری نیاز دارید، اطلاعات زیادی در اینترنت یا کتاب‌‌ها از طریق کتابخانه محلی یا فروشگاه آنلاین کتاب مورد علاقه شما وجود دارد. اگر احساس می‌کنید به برخی از راهنمایی‌‌های حرفه ای نیاز دارید، می‌توانید مربیان پیشرفت شخصی، پروفایل پیشرفت شغلی و سایر ابزارهای رشد و توسعه شخصی را نیز پیدا کنید.
فصل ۹
قدرت رشد فردی
شما خواهید فهمید که رشد فردی برای افراد چه معنایی دارد، تاثیری که بر زندگی آنها گذاشته است، آنچه تصور می‌کنند برای خودشان و جهان امکان پذیر می‌باشد و خردی که آنها با آن زندگی می‌کنند، همه تفاوتی را برای آنها ایجاد می‌کند. مصاحبه‌‌ها نمایانگر صدها سال تجربه رشد فردی هستند. داستان‌‌ها مرواریدهای بینشی را ارائه می‌دهند که شما به عنوان خواننده ممکن است هنگام خواندن قدرت رشد فردی، از آنها لذت ببرید.
روشهای مختلفی برای خواندن این کتاب‌‌ها وجود دارند. ابتدا می‌توانید کتاب را از جلدی به جلد دیگر مطالعه کنید، از ابتدا شروع کرده و مستقیماً آنها را تا انتها بخوانید. این یک دید کلی و عالی درباره تأثیر رشد فردی بر زندگی شما خواهد داشت. دوم، شما می‌توانید کتاب را در بخش‌‌ها، فصل‌‌های خاص و مباحث داستان بخوانید یا فقط گفتههای افراد خاص را مطالعه کنید. اگر ترجیح می‌دهید به صورت انتخابی مطالعه کنید، نمایه ای در پشت کتاب پیدا خواهید کرد که به شما در جهت یابی مطالب کمک می‌کند. سوم، شما می‌توانید صفحات تصادفی را بخوانید و از آن لذت ببرید. هر صفحه پر از بینش و خردی است که زندگی شما را تحت تأثیر مثبتی قرار می‌دهد. ما توصیه می‌کنیم که همه گزینه‌‌ها را بررسی کنید و اجازه دهید بینش‌‌ها و درس‌‌های این کتاب کاملاً در زندگی شما ادغام شوند. ما همچنین هنگام خواندن از شما دعوت می‌کنیم تا بینش‌‌ها، موارد عملی و لحظاتی که تجربه کرده اید را در پایان هر فصل از خطوط ارائه شده بنویسید. قدرت رشد فردی کتابی است که در طول سفر رشد فردی خود می‌توانید دوباره آن را بخوانید.
فصل ۱۰
رشد فردی در زنان
۱- برای خیال وقت بگذارید: رشد فردی مستلزم سرمایه گذاری اندکی در کاوش خواسته‌‌ها و امیدهای خود است. اگر اهداف شما مشخص نیستند، چگونه می‌توانید بفهمید که در حال رشد هستید یا خیر؟
۲- یادداشت داشته باشید: یادداشت نویسی یک روشی فوق العاده برای افزایش رشد فردی از چند طریق است. یک چیز، به شما مکانی می‌دهد تا آن غوغاهای رویاهای دور و دستاوردهایی که دوست دارید به دست آورید را ثبت کنید. دوم، این به شما راهی می‌دهد تا بتوانید پیشرفتی که در جهت اهداف خود انجام می‌دهید را پیگیری کنید.
۳- اشتباه کنید: شخصی که هرگز هیچ اشتباهی نمی‌کند، فقط می‌تواند فردی باشد که هرگز کاری انجام نمی‌دهد. اگر قرار است رشد کنید، مجبورید بعضی اوقات به روشی خطرناک عمل نمایید. در غیر اینصورت مطمئناً در مسیر رشد فردی اشتباهی گام خواهید برداشت.
۴- از اشتباهات خود بیاموزید: اگر آنها را تجزیه و تحلیل کنیم تا ببینیم کجا اشتباه کرده ایم، می‌توانیم از اشتباهات خود درس بگیریم. اگرچه ممکن است احتمالاً اشتباه را تکرار کنیم.
۵- فروتن باشید: یادگیری و رشد فردی اگر فکر می‌کنید از قبل همه چیز را می‌دانید، سخت است.
۶- اعتماد به نفس را در اولویت قرار دهید: به دست آوردن اعتماد به نفس می‌تواند یکی از اهداف خودتکاملی شما باشد، اما داشتن اطمینان در خود برای دیدن تجلی سایر رویاهای شما مهم است. زیرا موفقیت معمولاً مستلزم برقراری تماس و تعامل با دیگران می‌باشد. بهترین راه برای داشتن اعتماد به نفس بیشتر این است که ذهنیت خود را دور کرده و آن را به دیگران منتقل کنید.
۷- صادق باشید: چه فایده ای دارد که تحقق آنها فقط یک حقه ای بزرگ باشد؟ اولین (و سخت ترین) کسی که باید با او صادق باشید، خودتان هستید. ساده است وانمود کنیم که معیارها یا اهداف خاصی داریم، فقط به این دلیل که افراد پیرامون ما این کار را انجام می‌دهند. به عنوان مثال، آیا تا به حال احساس کرده اید که دوست دارید بیرون از منزل باشید، فقط به این دلیل که گروه همسالان شما برای فعالیت در فضای باز خود ارزش قائل هستند؟ پس صادقانه ارزیابی کنید که چه چیزی را دوست دارید و می‌خواهید چه کاری با زندگی خود انجام دهید.
۸- زیاد بخوانید: کتاب‌‌های خوبی در مورد موضوعاتی که می‌خواهید در آنها موفق شوید، وجود دارند مانند سرگرمی‌‌ها، سلامتی یا مهارتهای تجاری. هرچند نباید احساس کنید که مجبورید ساعتها برای مطالعه خود سرمایه گذاری کنید. پانزده دقیقه مطالعه، می‌تواند کمک زیادی به تحصیل شما کند.
۹- دیگران را فراموش نکرده و ارزش آنها را کم نکنید: در تلاش برای داشتن بهترین، شما می‌توانید به یاد داشته باشید که دوستان و خانواده در زندگی توسعه یافته شما جدایی ناپذیر هستند.
۱۰- یادگیرنده باشید: بگذارید از دیگران یاد بگیرید. حتی افرادی که به نظر نمی‌رسد زیاد دنبال آنها هستید، احتمالاً تجربه و درک خوبی دارند که اگر فقط به آنها گوش دهید، می‌توانید مطالب زیادی را از آنها بهره مند شوید.
فصل ۱۱
عادتهای روزانه برای رشد فردی
۱- هنگام بیدار شدن آب بنوشید
این ممکن است به نظر بیهوده برسد، اما آیا می‌دانید، بسیاری از مطالعات اخیر ارتباط بین کاهش وزن، وضوح ذهنی و میزان آبرسانی به بدن را هنگام نوشیدن اولین جرعه آب در ابتدای صبح، نشان داده اند؟ مطمئناً، نوشیدن آب در هر زمان از روز برای ما مفید است، اما سعی کنید این کار را هنگام بیدار شدن انجام دهید و تغییراتی که احساس می‌کنید را تجزیه و تحلیل کنید.
۲- صبحانه بخورید
صبحانه هر روز شما نیازی نیست که مانند یک جشنی بزرگ باشد. در عوض، سعی کنید صبحانه را به یک وعده غذایی کوچک تری تبدیل کنید. مثلا من شخصاً عاشق نان تست آووکادو هستم، زیرا تهیه آن سبک اما سیرکننده، خوشمزه و فوق العاده آسان است.
۳- ورزش کنید
ما اخیراً شروع به تمرینات کوتاه مدتی در برنامه صبحگاهی خود کرده ایم. این تمرینات ۱۰ تا۳۰ دقیقه بیشتر نیستند، اما تأثیر بسیار بالایی دارند، بنابراین شما همچنان از مزایای آن بهره مند خواهید شد. شروع کار با یکی از این روال‌های ساده، راهی عالی برای عادت به ورزش روزانه است.
۴- سازماندهی کنید
وقتی محیط اطرافمان کمی آشفته به نظر می‌رسد، دوست داریم کمی مرتب شویم. اگر تمیز کردن را دوست ندارید، ممکن است با شروع سازماندهی مناطق کوچک در خانه و مرتب سازی بعد از یک روز طولانی، بتوانید این عادت را در زندگی خود پیاده کنید. محیط تمیز و منظم شفافیت شما را به ارمغان می‌آورد و شما را ترغیب می‌کند که این عادت را در برنامه روزمره خود پیاده سازی کنید.
۵- قدرشناسی را تمرین کنید
ما در اینجا تمرین کردن قدرشناسی را امری بزرگ می‌دانیم. چه راهی بهتر برای شروع روزهای خود با مثبت نگری، خوشبختی و عشق. یک راه ساده برای تمرین سپاسگزاری، این است که یک ژورنال قدردانی داشته باشید و در آنجا همه چیزهایی که در زندگی خود برای آنها سپاسگزار هستید را یادداشت کنید.
۶- ایمیل‌ها را بررسی کنید
این یک ایده عالی است که می‌توانید به آن عادت کرده و می‌توایند نه تنها ایمیل خود را هر روز چک کنید، بلکه آن را مرتب هم خواهید کرد. سازماندهی ایمیل خود برای خلاص شدن از شر هرزنامه‌های تبلیغاتی، باعث می‌شود که ایمیل‌های مهم تر وارد پیش زمینه شوند. با انجام این کار بررسی ایمیل شما کمتر به یک کار خسته کننده ای شباهت پیدا می‌کند و بیشتر به یک روزنامه هیجان انگیزی تبدیل می‌شود که در آن منتظر نوعی اخبار جذاب هستید.
۷- چیزی بخوانید
به هر روز خواندن مطلبی عادت کنید، چه مقاله، کتاب یا مجله. خواندن به ما دانشی را ارئه می‌دهد، خلاقیت را تحریک می‌کند و همچنین به عنوان یک سرگرمی مراقبه ای برای برنامه‌های روزمره ما عمل خواهد کرد که باعث آرامش و خوابی بهتر می‌شود.
۸- چیزی بنویسید
نوشتن یک عادت به همان اندازه مهمی است که در کنار خواندن روزانه شکل می‌گیرد. نوشتن افکار خود در واقع به ما در حفظ اطلاعات کمک می‌کند، بنابراین اگر هدف از مطالعه روزانه شما یادگیری چیزی است، این ایده خوبی می‌باشد که درباره آنچه خوانده اید، یادداشت‌های کوچکی بنویسید. این اثر نسل نامیده می‌شود و حافظه و دانش ما را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، نوشتن به ما هدف، وضوح و ذهنیت می‌دهد.
۹- مراقبه کنید
ایجاد عادت مدیتیشن روزانه، یک لحظه شفافیت، آرامش و هوشیاری اضافی به ما می‌دهد. شما می‌توانید مدیتیشن را در هرجایی تمرین کنید که ایجاد این عادت را آسان تر می‌کند.
۱۰- خودمراقبتی را تمرین کنید
روزها ممکن است شلوغ شوند و برنامه‌های روزمره پر شما پر گردند، اما مهم است که هرگز در پایان همه چیز را فراموش نکنید. ایجاد عادت مراقبت از خود، راهی عالی برای بهبود شادی کلی شما است. این می‌تواند مانند نوعی دلگرمی مانند یک دوش آبگرم در روز، خوردن تنقلات، فیلم شبانه و سایر باشد.
فصل ۱۲
مربی رشد فردی
مشتریان توسعه شخصی مربیگری به دنبال بهبود خود از یک یا چند روش هستند. آنها درک می‌کنند که زندگی ارزشمند است و می‌خواهند از آنچه که دارند بیشترین بهره را ببرند.
چه چیزی درگیر می‌شود
مربیگری توسعه شخصی، زمینه‌های مختلفی را شامل می‌شود، از شناسایی راه‌های افزایش شادی کلی، عشق، ثروت و لذت کلی از زندگی. مشتریان از قبل این چیزها را در خود دارند. این یک مربی توسعه شخصی است که به مشتری کمک می‌کند از آنها آگاه شود. به عنوان یک مربی توسعه شخصی، اهمیت عشق به خود، اعتماد به نفس و ذهنیت مثبت را به شما القا می‌کند. شما احتمالاً روی مسائل زندگی شخصی کار خواهید کرد مانند:
- ارتباطات شخصی
- عشق به خود
- کشف خود معتبر
- ذهنیت مثبت
- تعیین هدف
- افزایش درآمد
- افزایش شادی و شور
- افزایش اعتماد به نفس
- کاهش استرس و اضطراب
- خود انگیزشی
فصل ۱۳
مسیر رشد فردی را باید از کجا شروع کنیم؟
رشد شخصی یک سفر است. گفته شده که یک سفر هزار مایلی با یک قدم آغاز می‌شود. چه بخواهید و چه نخواهید، در حال حاضر در سفر رشد فردی خود هستید. همه آنچه که تا به امروز در زندگی خود پشت سر گذاشته اید، موفقیت‌‌های خود، پیروزی‌‌ها و حتی اشتباهاتتان، شما را به مکانی که امروز هستید رسانده اند. مطمئناً وقتی صحبت از رشد شخصی می‌شود، منظور ما واقعاً رشد عمدی است. به معنای کاملاً واقعی، فقط یک مکان برای شروع مسیر رشد فردی وجود دارد و آن اینجا می‌باشد. این ممکن است ساده به نظر برسد، اما آینده همین حالا آغاز می‌شود. اگر می‌خواهید در نحوه زندگی خود تغییراتی ایجاد کنید، زمان آن است که اولین قدم خود را بردارید. آیا این یک معامله ای بزرگ به نظر می‌رسد؟ تصمیم گیری برای شروع یک سفر جدید رشد فردی، یک معضلی بزرگ است. اما این اولین قدم، نیازی به یک گامی بزرگ ندارد. در حقیقت، غالباً بهترین راه برای شروع تغییر عادتهای قدیمی لجبازی یا الگوهای فکری غیرمولد، با یک حرکت بسیار کوچک در مسیری درست است. فقط مطمئن شوید که حرکت کوچک به طور مداوم دنبال می‌شود. به عنوان مثال، اگر می‌خواهید در کارایی کار خود پیشرفت کنید، یک قدم را تعیین نمایید. شاید وقت زیادی را برای کار با ایمیل خود صرف کنید یا شاید در شروع کارهای دشوار با مشکل روبرو شوید. عادتی را انتخاب کنید که شما را به هدف بهره وری نزدیک کند و آن را هر روز در اولویت قرار دهید. وقتی که این برای شما طبیعتی دوم شود، وقت آن است که یک عادت دیگری را اضافه کنید.
به عنوان مثال یک فردی روزی خانه داری بی نظم بود که تصمیم گرفت هر شب قبل از خواب سینک ظرفشویی خود را برق بیندازد. آن قدم کوچک، همانطور که خودش آن را صدا می‌کند، به قدم دیگری تبدیل شد، تا اینکه اکنون او وب سایتی بسیار موفق در اختیار دارد که به مردم کمک می‌کند تا خانه‌‌های خود را مرتب نگه دارند. پس همه چیز با یک عادتی کوچک آغاز می‌شود. به عنوان یک انسان، زندگی ما از مناطق مختلفی تشکیل شده است، بنابراین یک قسمت مهم در شروع رشد فردی، اولویت بندی تغییراتی است که می‌خواهید ایجاد کنید. آیا این برای بهبود سلامتی و تناسب اندام تان شما است؟ آیا برای افزایش درآمد شما صورت می‌گیرد؟ یا شاید برای سازماندهی باشد. نکته ای که باید بخاطر بسپارید این است که مهم نیست که منطقه اشتباه را برای بهبود انتخاب کنید، اما اجازه ندهید کمال گرایی شما را از انتخاب عادت برای ایجاد زندگی باز دارد و فقط شروع کنید.
به هر حال، سازماندهی مکان خوبی برای شروع است، زیرا تمام کارایی به سیستم نظم ما بستگی دارد و یک مکان خوب برای شروع سازماندهی این است که شروع به خلاص شدن از شر شلوغی اضافی در دفتر یا خانه خود کنید و در مورد اینکه آیا این چیز باید در سطل آشغال برود، بازیافت شود یا به امور خیریه داده شود، استرس نداشته باشید. فقط یکی را انتخاب کنید و آن را انجام دهید. نکته اصلی این است که مکانی برای شروع در مسیر رشد فردی شما همین جا است و زمان شروع اکنون می‌باشد. اگر می‌خواهید آینده شما منعکس کننده امیدها و رویاهایی باشد که اکنون آن را آرزو دارید، پس به زودی اولین قدم واقعی خود را بردارید.
فصل ۱۴
معرفی کتاب در حوزه رشد فردی
