فهرست مطالب
تکنیک دلفی یکی از تکنیک‌های مشهور در پیش‌بینی آینده، مدل‌سازی و حل مسئله است. البته نمی‌توان از تاثیر تکنیک دلفی در خلاقیت هم غفل شد. این تکنیک در حل مسائل به صورت گروهی به افراد کمک می‌کند. اگر تابه‌حال چیزی درباره این تکنیک نشنیده‌اید، باید این نوشته را تا انتها بخوانید تا با تأثیر تکنیک دلفی در خلاقیت و پرورش آن آشنا شوید. ما را در ذهن دنبال کنید.
تکنیک دلفی چیست؟
آغاز کار تکنیک دلفی برای دستیابی به هدف پیش‌بینی آینده بوده است. شرکت RAND این تکنیک را در سال ۱۹۵۰ به سفارش نیروی هوایی آمریکا این تکنیک را توسعه داد. این شرکت به عنوان اتاق فکر نیروی هوایی ارتش آمریکا به حساب می‌آمد و در سال ۱۹۴۶ تأسیس شده است. چند سال بعد، این شرکت به سازمانی مستقل تبدیل شد. این شرکت تکنیک دلفی را به عنوان تکنیکی برای مدل‌سازی و پیش‌بینی تأثیر فناوری بر جنگ‌ها ابداع کرد. در آن سال‌ها هنوز تکنیک دلفی در خلاقیت به کار نمی‌رفت.
محققان شرکت رند برای ابداع این تکنیک این‌طور عمل کردند: آن‌ها از گروهی از متخصصان خواستند که به‌صورت ناشناس به یک نظرسنجی واحد جواب بدهند و درباره جواب‌های یکدیگر بازخورد ارائه کنند. این روند آن‌قدر تکرار می‌شد تا نهایتاً جواب نهایی و راه‌حل مطلوب مشخص شود.
در این مقاله با یکی دیگر از تکنیک‌های جالب حل مسئله آشنا شوید: تکینک حل مسئله استخوان ماهی
روش کار چطور است؟
در تکنیک دلفی از لیستی از سؤالات استفاده می‌شود که با دقت خاصی طراحی شده‌اند. این سؤالات چند دور بررسی و تصحیح می‌شوند. گاهی در این تکنیک به‌جای پرسشنامه از مصاحبه استفاده می‌شود تا جواب‌های دقیق‌تری به‌دقت بیاید. کارشناسان موردنظر به‌صورت ناشناس به پرسشنامه جواب می‌دهند و هم‌زمان با دیدگاه و دانش دیگر کارشناسان آشنا می‌شوند. این افراد همدیگر نمی‌شناسند و نمی‌دانند چه کسانی در این طرح حضور دارند.
برای استفاده از تکنیک دلفی در خلاقیت از مکانیسم بازخورد استفاده می‌شود. اطلاعات به دست آمده طی پروسه جواب دهی به سؤالات، تبدیل به بخشی از نتایج تلاش‌های افراد برای پردازش اطلاعات محسوب می‌شوند و به‌صورت مرتب به کارشناسان شرکت کننده در این طرح ارائه می‌شوند. بازخوردهایی که به کارشناسان ارائه می‌شوند صرفاً شامل جواب‌ها نیستند؛ بلکه تمام استدلال‌ها و ملاحظاتی که طی پاسخ‌دهی به سؤالات ایجاد می‌شوند هم به‌عنوان بخشی از پروسه بازخورد محاسبه می‌شوند.
مرحله بعد چیست؟
رویارویی شرکت‌کنندگان با ایده‌های جدید و نظرات متفاوت، هر بار موجب تولید ایده‌های جدیدتر و اجماع نظرات خواهد شد. در این مرحله، متخصصان نظرات و توصیه‌هایشان را نسبت به ایده‌ها بیان می‌کنند. مهم نیست چه تعداد کارشناس در این نظرسنجی کنند، مهم تأثیر نظرات مختلف در باز کردن پنجره‌ها و ایده‌های جدید نسبت به مسئله موجود است. به همین دلیل می‌توان تأثیر شگفت‌انگیز تکنیک دلفی در خلاقیت را دید.
مقاله مرتبط: تفکر حل مسئله چیست؟
عناصر تکنیک دلفی
تکنیک دلفی یکی از روش‌های تحقیق به‌حساب می‌آید که به‌عنوان بررسی تعاملی هم شناخته می‌شود. این روش شامل گفتگو با دیگران است. عناصر مهم در روش دلفی عبارت‌اند از:
نظرات گروهی از متخصصین یا افرادی که از تجربه و آگاهی نسبی نسبت به موضوع مورد بحث برخوردار هستند.
موضوعاتی که سازمان می‌خواهد از طریق روش دلفی به آن تسلط پیدا کند. نقش گروهی که مسئولیت بررسی و تحلیل مسئله اصلی و ارائه بازخورد لازم به شرکت‌کنندگان را بر عهده می‌گیرد بسیار اساسی و مهم است.
بازخوردهایی که در رابطه با ارائه پرسشنامه به وجود می‌آیند هم بخش مهم دیگری از تکنیک دلفی محسوب می‌شوند.
استفاده از روش دلفی
موارد کاربرد روش دلفی بی‌پایان هستند. تکنیک دلفی تنها در پیش‌بینی آینده کاربرد ندارد، بلکه می‌تواند در اتخاذ تصمیمات مهم و اجرای سیاست‌های شرکت‌ها هم مؤثر واقع شود. نمی‌توان از نقش تکنیک دلفی در خلاقیت و توسعه آن غافل شود.
سازمان‌هایی که خطوط ارتباطی رسمی و غیررسمی آن‌ها به هر دلیلی مسدود شده‌اند یا اصلاً ارتباطی در آن‌ها وجود ندارد، می‌توانند از این تکنیک برای حل مسائل و تصمیم‌گیری‌ها استفاده کنند. چون در این روش نظرات کارشناسان به‌صورت ناشناس با یکدیگر تعامل پیدا می‌کنند و هرگونه تماس شخصی در این روش وجود ندارد. به این صورت دیگر به روابط آسیب‌پذیر این شرکت‌ها خدشه‌ای وارد نمی‌شود و فضای بیشتری برای راه‌حل‌های جدید و احترام بیشتر به نظرات پیدا خواهد شد.
تکنیک دلفی کمک می‌کند که کارشناسانی که نمی‌توانند با نظرات یکدیگر به‌صورت رودررو روبه‌رو شوند، این تکنیک کاربرد زیادی دارد. به این صورت بدون هیچ‌گونه برخورد، با نظرات هم آشنا می‌شوند و نهایتاً به نظرات واحد و رویکرد مشترکی خواهند رسید.
گاهی یک راه‌حل بیش از اندازه در معرض دیدگاه‌ها و برداشت‌های افراد قرار گرفته است. در این صورت همکاری یک گروه ناشناس که به‌صورت مستقل نظرات خود را در مورد موضوع ابراز می‌کنند می‌تواند کمک‌کننده و راهگشا باشد.
مزیت تکنیک دلفی
مزیت بزرگ تکنیک دلفی ناشناس بودن آن است. در این روش اطلاعات مربوط به شرکت‌کنندگان با دیگران به اشتراک گذاشته نمی‌شود و افراد از آن باخبر نخواهند شد. به همین دلیل اگر یک کارشناس اعتبار بالایی داشته باشد و نظرش با نظر دیگران مطابقت نداشته باشد، دیگر کارشناسان می‌توانند بدون هیچ‌گونه ملاحظه‌کاری آن را رد کنند یا در رابطه با آن نظر مخالفشان را ارائه کنند.
می‌توانید این مقاله را هم مطالعه کنید: تفکر جانبی چیست؟
نمونه تکینک دلفی
فرض کنید مشکلی در اطلاع‌رسانی به ساکنان مناطق مختلف وجود دارد. اگر از تکنیک دلفی برای این مشکل استفاده می‌شد، شهرداری در ابتدای کار مدیر پروژه‌ای را تعیین می‌کند و گروهی از متخصصان را درگیر بیانیه این مشکل می‌کند. با روش دلفی از متخصصان حوزه ارتباط با شهروندان استفاده می‌شود تا نهایتاً به راه‌حل واحد برسیم.
قدم اول:
در اولین قدم از اجرای تکنیک دلفی از شرکت‌کنندگان خواسته می‌شود که پرسشنامه‌ای را پر کند. این سؤالات، پرسش‌های مشخصی درباره بیان مسئله دارند و از قبل با دقت تعیین شده‌اند.
رهبر پروژه خلاصه‌ای از کلیه پرسشنامه‌های تکمیل شده را جمع‌آوری می‌کند و بعد از گردآوری اطلاعات، مجدداً پرسشنامه‌ها را به شرکت‌کنندگان برمی‌گرداند. با به اشتراک گذاشتن همه دیدگاه‌ها و اطلاعات مربوطه، شرکت‌کنندگان می‌توانند نظرات خود را درباره روش‌های پیشنهادی بازتاب دهند.
قدم دوم
در دور دوم اجرای تکنیک دلفی، شرکت‌کنندگان دوباره پرسشنامه را دریافت می‌کنند. بعد از هر دور پاسخ‌های متخصصان با تأثیرگذاری بر نقطه نظرات یکدیگر، بیشتر به هم شباهت پیدا می‌کند و رویه واحدتری را در پیش می‌گیرد. اگر پاسخ‌هایی که دریافت کرده‌اید در هر مرحله شبیه‌تر شدند، یعنی در حال طی کردن مسیر درستی هستید.
البته دقت کنید که پاسخ‌ها همگی ذهنی هستند و برآمده از دانش، تجربیات و اطلاعات شخصی آن‌ها است. درواقع هر متخصص با خواندن نظرات دیگران به دیدگاه جدیدتری دست پیدا می‌کند که می‌تواند با گذراندن چند دور دیگر به نظریه واحدی ختم شود.
کارشناسان شرکت‌کننده در این نظرسنجی افرادی هستند که در زمینه‌های تحقیقاتی مختلف مشغول به کارند. آن‌ها ارتباط مستقیمی با شهرداری و ساکنین دارند. (اگر یادتان باشد، موضوع ما مربوط به اطلاع‌رسانی شهرداری بود) ممکن است کارشناسان نماینده‌ای از هر محله، مسئول ارتباطات شهرداری، کارمند آژانس ارتباطات یا نماینده روزنامه محلی باشد.
آن‌قدر روند پرسیدن سؤال میان کارشناسان تکرار می‌شود تا نهایتاً اجماع بین شرکت‌کنندگان به وجود بیاید. سرانجام با ترکیب تخصص کارشناسان، می‌توان بر اساس اطلاعاتی که مرحله به مرحله کامل‌تر می‌شوند، توصیه‌هایی را تدوین کرد و درنتیجه به راه‌حلی باکیفیت و مفید رسید.
