فهرست مطالب
در بهترین رمان چارلز دیکنز، پیپ یتیم جرأت می‌کند رویای نجیب زاده شدن را در سر بپروراند. او یک روز خود را تحت شرایطی ناگهانی و معمایی می‌بیند و به فکر فرو می‌رود تا به «آرزوهای بزرگ» خود را تصور کند. داستان جذاب کتاب مملوء از جنایت و گناه، انتقام و پاداش و شخصیت‌های بسیار جالب است. مضمون اخلاقی کتاب آرزوهای بزرگ، شاهکار چارلز دیکنز برای سالیان دراز همچنان در قله ادبیات جاودان است. برای مطالعه خلاصه کتاب آرزوهای بزرگ با ما همراه باشید.
مشخصات کتاب آرزوهای بزرگ
- عنوان اصلی: Great Expectations
- نویسنده: چارلز دیکنز
- کشور: بریتانیا
- سال انتشار: ۱۸۶۱
- ژانر: رمان، داستان
- مناسب برای: نوجوانان، جوانان و بزرگسالان
- مترجم و انتشارات: این کتاب در ایران توسط ناشران و مترجمان بسیاری کار شده است.
- امتیاز کتاب: ۳.۷۵ از ۵ (براساس وبسایت goodreads.com)
خلاصه کتاب آرزوهای بزرگ
پیپ یتیمی است که در جنوب شرقی انگلیس زندگی می‌کند و مهمان خواهر بدخلق خود، خانم جو و شوهر مهربانش جو گارگری، آهنگر روستا است. در شب کریسمس، پیپ با یک متهم فراری پا آهنینی روبرو می‌شود که او را می‌ترساند تا غذای او رت بدزد. پیپ غذا را از خانه خواهرش و آهنگر سرقت می‌کند.
روز بعد، پیپ و جو می‌بینند که سربازان متهم فراری که در مرداب‌هایی با یک محکوم فراری دیگر کُشتی می‌گرفته است را اسیر کرده‌اند. متهم با اعتراف به سرقت غذا از پیپ محافظت می‌کند و دخالت پیپ در سرقت کشف نمی‌شود. بلافاصله پس از آن از پیپ دعوت می‌شود تا به دیدار خانم ثروتمندی به نام هاویشام و دختر خوانده اش استلا برود.
خانم هاویشام ۲۰ سال قبل توسط نامزد خود رها شده بود و با پرورش استلا در قلب خود بی‌رحمانه می‌خواهد از مردان انتقام بگیرد. بی احترامی استلا نسبت به وضعیت پیپ، نارضایتی پیپ را از زندگی به عنوان آهنگر شاگرد برمی‌انگیزد. او شیفته استلا می‌شود و خود را با معیارهای او ارزیابی می‌کند.
پیپ شاگرد جو است و از وضعیت فقیر خود ناامیدتر می‌شود و می‌خواهد خود را با تحصیل بالا ببرد. هنگامی که خانم جو در اثر ضربات متجاوزی به داخل مغزش آسیب می‌بیند، پیپ به اورلیک، یاور بی رحمانه مسافر جو، مشکوک می‌شود. یک شب، آقای جاگرز به پیپ می‌گوید که یک حامی ناشناسی دارد که آرزو می‌کند پیپ به عنوان یک آقازاده آموزش ببیند.
پیپ فرض می‌کند که این حامی خانم هاویشام است و استلا مخفیانه با او نامزد می‌شود. پیپ با احتیاط از وضعیت جدید خود، برای تحصیل به نزد متیو پاکت می‌رود. پیپ به طور نیمه وقت با پسر خونسرد متیو یعنی هربرت در لندن زندگی می‌کند، جایی که این دو با هم سریع دوست می‌شوند.
.
دوستان تحصیلی پیپ، استارتوپ و بنتلی درامل، وارثان یک بارونسی هستند. پیپ همچنین با ومیک، کارمند آقای جاگرز، دوست می‌شود. در بازگشت به لندن، پیپ از کمک ومیک برای سرمایه گذاری مخفیانه در حرفه هربرت استفاده می‌کند، ژستی که پیپ با آن یا انتظاراتش را در نظر می‌گیرد.
یک شب، سرانجام حامی پیپ خود را فاش می‌کند، او پروویس است، محکوم فراری در مرداب‌ها که کمک کرد که در زمان تبعید ثروت خود را پس انداز کرده و فقط برای دیدن پیپ به طور غیرقانونی به انگلیس بازگردد.
در ادامه داستان، استلا با بنتلی درامل ازدواج خواهد کرد. وقتی پیپ دلشکسته عشق خود را به او ادعا می‌کند، خانم هاویشام متوجه خطای او در محروم کردن قلب استلا می‌شود. او خواستار بخشش پیپ است و پیپ به راحتی آن را می‌پذیرد. چند روز بعد از بازگشتش به لندن، پیپ متوجه می‌شود که استلا دختر پرولی و مولی خدمتکار آقای جاگرز بوده است.
رقیب پروویس در باتلاق‌ها، کامپیسون، نامزد سابق منحوس خانم هاویشام بود. کامپیسون به دنبال پروویس در لندن است و پیپ قصد دارد پروویس را با قایق از انگلستان خارج کند. قبل از فرار، اورلیک موفق می‌شود پیپ را به مرداب‌های روستا بکشاند و سعی می‌کند او را بکشد اما هربرت مداخله می‌کند.
پیپ تقریباً موفق به فرار با پروویس می‌شود او کامپیسون در دریا غرق می‌شود. پروویس دستگیر شد و به جرم فرار غیرقانونی از مستعمره کیفری نیو ساوت ولز مقصر شناخته می‌شود اما قبل از اعدام بر اثر بیماری می‌میرد. پیپ بیمار می‌شود. جو از او پرستاری می‌کند و بدهی‌های او را می‌پردازد. پیپ که دوباره سالم می‌شود، امیدوار است که با بیدی ازدواج کند.
نقد کتاب آرزوهای بزرگ
کتاب آرزوهای بزرگ ،عناصری از رمان‌های تربیتی یا بیلدونگسرمان، رمان‌های گوتیک و نقد اجتماعی را در داستان پیپ و تمایل او به آقازاده شدن آمیخته است. ژانر چند وجهی رمان، به خلق پرتره‌ای پیچیده از سیستم طبقاتی ویکتوریا و روانشناسی انسان کمک می‌کند. داستان پیپ، روایتی بزرگسالانه است که او را از دوران کودکی تا بلوغ دنبال می‌کند.
پیپ باید خانه را ترک کند تا بختش را در جهان پیدا کند و افق دید خود را گسترش دهد. در آرزوهای بزرگ، پیپ به افراد و ریشه‌هایی که از آنها ابراز تأسف می‌کند، به عنوان افرادی خشن و معمولی که لزوماً هیچ پایه‌ای جزء اعضای فاسد و خونسرد طبقات بالاتر که در تلاش برای نجیب زاده شدن با آنها روبرو می‌شود، نگاه می‌کند.
عناصر گوتیک به طرز مشهودی در شخصیت خانم هاویشام و محل سکونت در حال فروپاشی وی و خانه ساتیس ظاهر می‌شوند. این گوتیک همیشه به چگونگی تعقیب فاجعه‌های گذشته در زمان حال می‌پردازد. خانم هاویشام که از درد یک عشق فریب خورده در عذاب است، از استلا استفاده می‌کند تا از مردان انتقام بگیرد.
گوتیک نیز به روش‌های ظریف‌تری ظهور می‌کند. صحنه‌های اولیه در باتلاق‌ها، جایی که پیپ با مگویچ ترسناک روبرو می‌شود، داستان‌های شبح یا فضای رمان‌های کلاسیک گوتیک مانند قلعه اوترانتو را با توصیف آنها از غبار و سنگ قبرها در تاریکی تداعی می‌کنند. خشونت هولناک همچنین به زندگی شخصیت‌ها وارد می‌شود، از حمله ای که خانم جو را بی اعتبار می‌سازد تا خانم هاویشام که در لباس عروسی‌اش غوطه ور شده است.
کتاب آرزوهای بزرگ یک ویژگی کلاسیک از ادبیات گوتیک است که با وحشت و تعلیق رشد می‌کند. عناصر کمال گرایی و گوتیک هر دو مکمل انتقاد اجتماعی دیکنز هستند که عمدتا با طبقه، بی‌عدالتی و اخلاق سروکار دارند. تلاش پیپ برای نجیب زاده شدن به عنوان یک محکوم به شکست، از همان ابتدا ارائه می‌شود.
پیپ چنان با احساس انزجاری پُر شده است که بر خلاف خوشبختی شخصی خود عمل می‌کند تا به مردی تبدیل شود که گفته می‌شود استلا شایسته آن است. انگیزه حبس اجتماعی بارها و بارها بروز می‌کند، نه فقط در حبس قانونی محکومانی مانند مگویچ بلکه در شخصیت‌های به ظاهر آزادی مانند پیپ و دوشیزه هاویشام که زندانی توهمات خود می‌شوند.
لندن خود به عنوان یک زندان، تحت سلطه مادیات، پوچی و تفنن معرفی شده است. پیپ با افرادی که هنگام کار در آنجا با آنها روبرو می‌شود، بیگانه شده و این نشان می‌دهد که تلاش وی فقط منجر به انحطاط معنوی‌اش شده است.
البته دیکنز رمان را با شکست معنوی پایان نمی‌دهد. پیپ با ناامیدی‌هایش عاقل‌تر شده است. در مورد مگویچ و دوشیزه هاویشام نیز همین اتفاق رخ می‌دهد، دو شخصیتی که توسط جهان بر آنها ظلم شده است و هنوز از گذشته رنج می‌برند و با این وجود با اعمال دلسوزانه به بازخرید اخلاقی می‌رسند.
جملات معروف کتاب آرزوهای بزرگ
«من او را در برابر خرد، خلاف قول، علیه صلح، علیه امید، علیه سعادت، در برابر هرگونه دلسردی که ممکن بود دوست داشتم.»
«رنج از همه تعالیم دیگر قوی‌تر است و به من آموخت که درک کنم درون قلب شما چیست.»
«ما هرگز از اشک خود شرمسار نیستیم.»
«دوستش داشته باش، دوستش داشته باش، دوستش داشته باش. اگر او به نفع شما است، او را دوست داشته باشید. اگر او شما را زخمی کرد، باز هم او را دوست داشته باشید. اگر او قلب شما را تکه تکه کند، او را دوست داشته باشید.»
«یکی از آن روزهای مارس بود که خورشید داغ می‌تابد و باد سردی می‌وزد، وقتی تابستان در نور است و زمستان در سایه.»
«قلب شکسته! شما فکر می‌کنید خواهید مرد اما زندگی خود را ادامه می‌دهید، روز به روز پس از یک روز وحشتناک‌تر.»
«هیچ سؤالی نپرسید، به شما دروغی گفته نمی‌شود.»
«من خم و شکسته شده‌ام، اما امیدوارم که شکل بهتری پیدا کنم.»
«در طول زندگی، معمولاً بدترین ضعف‌های ما به خاطر افرادی هستند که بیشتر از همه آنها را تحقیر می‌کنیم.»
.
درس‌هایی از کتاب آرزوهای بزرگ
از کتاب آرزوهای بزرگ می‌توان درس‌های زیر را آموخت:
جاه طلبی و خودسازی
دیکنز موضوع اصلی رمان را ایجاد می‌کند و پیپ را نشان می‌دهد که این درس را آموخته، عمدتا با کاوش در ایده‌های جاه طلبی و خودسازی، ایده‌هایی که به سرعت هم به مرکز موضوعی رمان تبدیل می‌شوند و هم مکانیزم روانشناختی که بسیاری از پیشرفت‌های پیپ را تشویق می‌کند. در قلب او، پیپ یک ایده آلیست است.
هر زمان که او می‌تواند چیزی را بهتر از آنچه در حال حاضر بوده تصور کند، بلافاصله آرزو می‌کند که پیشرفت را به دست آورد. او وقتی که آن خانه را می‌بیند، آرزو دارد که یک آقای نجیبی باشد. وقتی به کاستی‌های اخلاقی خود فکر می‌کند، آرزو دارد که خوب باشد. وقتی متوجه شد که نمی‌تواند بخواند، آرزو می‌کند که چطور آن را یاد بگیرد.
تمایل پیپ برای خودسازی منبع اصلی عنوان رمان است، از آنجا که او به احتمال پیشرفت در زندگی اعتقاد دارد، آرزوهای زیادی در مورد آینده خود نیز خواهد داشت. جاه طلبی و خودسازی در کتاب آرزوهای بزرگ به سه شکل اخلاقی، اجتماعی و آموزشی در می‌آیند. این‌ها انگیزه بهترین و بدترین رفتار پیپ در طول رمان هستند.
اول پیپ آرزوی خودسازی اخلاقی دارد. او وقتی که غیراخلاقی عمل کرده و احساس گناه قدرتمندی می‌کند که او را تحریک کرده تا در آینده بهتر عمل کند. به عنوان مثال، هنگامی که او به لندن می‌رود، خودش را عذاب می‌دهد که نسبت به جو و بیدی چنین بد رفتاری کرده است. دوم، پیپ آرزوی خودسازی اجتماعی دارد.
او که عاشق استلا است، آرزو دارد که به عضوی از طبقه اجتماعی او در بیاید و با تشویق خانم جو و پمبلچوک، خیال‌های نجیب زاده شدن را در سر دارد. کار کردن روی این خیال، طرح اصلی رمان را تشکیل می‌دهد.
این فرصت را برای دیکنز فراهم می‌کند تا به آرامی سیستم طبقاتی دوران خود را طنز کرده و درمورد ماهیت دمدمی مزاجی آن نکته‌ای بیان کند. نکته قابل توجه این است که زندگی پیپ به عنوان یک جوانمرد، رضایت بخش‌تر و مطمئناً اخلاقی‌تر از زندگی قبلی او به عنوان شاگرد آهنگر نیست.
سوم، پیپ آرزوی پیشرفت تحصیلی دارد. این میل عمیقاً به جاه طلبی و اشتیاق اجتماعی او برای ازدواج با استلا مرتبط می‌باشد، تحصیلات کامل نیاز به نجیب زاده بودن دارد. تا زمانی که او یک پسر بچه ای نادان است، هیچ امیدی به پیشرفت اجتماعی در او وجود ندارد.
سرانجام، از طریق مثال‌های جو، بیدی و مگویچ، پیپ می‌آموزد که پیشرفت اجتماعی و آموزشی با ارزش واقعی شخص ارتباطی ندارند و وجدان و محبت را باید بالاتر از تدبیر و جایگاه اجتماعی ارزیابی کرد.
طبقه اجتماعی
در طول کتاب آرزوهای بزرگ، دیکنز سیستم طبقاتی انگلیس ویکتوریا را جستجو می‌کند، از بدترین جنایتکاران (مگویچ) گرفته تا دهقانان فقیر کشور (جو و بیدی) تا طبقه متوسط (پمبلچوک) و بسیاری از ثروتمندان (خانم هاویشام). مضمون طبقه اجتماعی در طرح رمان و درونمایه اخلاقی نهایی کتاب مهم است.
پیپ این تحقق را زمانی حاصل می‌کند که سرانجام بتواند درک نماید که علی رغم احترامی که به استلا قائل است، موقعیت اجتماعی به هیچ وجه با شخصیت واقعی فرد ارتباطی ندارد. به عنوان مثال، درامل یک ستیزه جویی در طبقه بالا است، در حالی که مگویچ، یک محکوم تحت تعقیبی بوده که دارای ارزش درونی عمیقی می‌باشد.
شاید مهم‌ترین نکته‌ای که باید در مورد رفتار رمان با طبقه اجتماعی به یاد بیاورید، این است که سیستم طبقاتی که به تصویر می‌کشد، براساس مدل پس از انقلاب صنعتی انگلیس ویکتوریا بنا شده است. دیکنز به طور کلی اشراف و اشرافیت ارثی را به نفع شخصیت‌هایی که ثروتشان از طریق تجارت بدست آمده، نادیده می‌گیرد.
حتی ثروت خانوادگی خانم هاویشام از طریق آبجوسازی ای که هنوز به حیاط وی متصل می‌باشد، حاصل شده است. به این ترتیب، دیکنز با اتصال موضوع طبقه اجتماعی به ایده کار و پیشرفت خود، موضوع اصلی جاه طلبی و خودسازی کتاب آرزوهای بزرگ را به طرز نامحسوسی تقویت می‌کند.
جنایت، گناه و معصومیت
موضوع جنایت، گناه و معصومیت در سراسر رمان عمدتاً از طریق شخصیت‌های محکومین و وکیل کیفری جگرز بررسی می‌شود. این‌ها همه تصاویر جنایت و عدالت کیفری کتاب را فرا گرفته و به یک نماد مهم مبارزه درونی پیپ برای آشتی وجدان اخلاقی درونی خود با سیستم عدالت نهادی تبدیل می‌شوند.
به طور کلی، درست همانطور که طبقه اجتماعی به یک استاندارد سطحی از ارزش تبدیل شده که پیپ باید آن را بیاموزد تا در یافتن راهی بهتر برای زندگی خود فراتر از آن نگاه کند، تله‌های خارجی سیستم عدالت کیفری (پلیس، دادگاه‌ها، زندان‌ها و سایر)، استاندارد اخلاقی سطحی که پیپ باید بیاموزد تا به وجدان درونی خود اعتماد کند را نشان می‌دهند.
به عنوان مثال مگویچ، در ابتدا پیپ را به دلیل محکومیت خود می‌ترساند و پیپ به دلیل ترس از پلیس احساس گناه می‌کند که چرا به او کمک کرده است.با این حال، در پایان کتاب، پیپ اشراف درونی مگویچ را کشف کرده است و می‌تواند از وضعیت خارجی او به عنوان یک جنایتکار چشم پوشی کند.
او با وجدان خود به مگویچ کمک می‌کند تا از قانون و پلیس فرار کند. همانطور که پیپ آموخته است به وجدان خود و به شخصیت درونی مگویچ اعتماد کند، درواقع یک استاندارد خارجی را با یک استاندارد داخلی جایگزین کرده است.
.
تحصیلات
آموزش به عنوان نیرویی برای تحرک اجتماعی و رشد شخصی در کتاب آرزوهای بزرگ عمل می‌کند. جو و بیدی هر دو از تحصیلات خود برای دنبال کردن فرصت‌های جدیدی استفاده می‌کنند و نشان می‌دهند که چگونه آموزش می‌تواند چیز خوبی باشد.
پیپ تحصیل می‌کند که به او امکان می‌دهند به موقعیت اجتماعی جدیدی برسد، اما تحصیلات پیپ بدون حمایت از رشد شخصیت او ذهن او را بهبود می‌بخشد. بیدی همچنین خواندن و نوشتن را به جو می‌آموزد.
همانطور که پیپ و هربرت در مدیریت امور مالی شخصی خود کاملاً ناکام می‌مانند، تحصیلات پیپ در واقع مهارت‌های عملی یا عقل سلیمی را برای او فراهم نمی‌کند. تحول عاطفی پیپ هنگامی که وی هویت خیرخواه خود را فرا گرفت، همان چیزی است که در نهایت او را به مردی تبدیل می‌کند که می‌خواهد باشد، نه چیزی که در کلاس آموخته است.
خانواده
اگرچه پیپ و استلا هر دو به عنوان یتیم بزرگ می‌شوند اما خانواده موضوع مهمی در رمان است. پیپ با عشق و حمایت جو بزرگ می‌شود، اما نمی‌تواند ارزش عشق بی قید و شرط جو را به او نشان دهد. او سرانجام پس از درک اشتباهات خود با جو آشتی می‌کند.
استلا در معرض ارزش‌های آسیب زننده از مادر خوانده خود، خانم هاویشام قرار دارد. برای هر دو شخصیت، یادگیری اینکه به چه کسی اعتماد کنیم و چگونه رابطه عاشقانه ای با اعضای خانواده برقرار نماییم، بخش عمده ای از روند رشد است.
همانطور که استلا در پایان رمان توضیح می‌دهد، رنج از همه تعالیم دیگر، قوی تر بوده است. استلا و پیپ هر دو اشتباه کرده و با عواقب تاریخچه خانوادگی خود زندگی می‌کنند، اما تجربیات دشوار خانوادگی به آنها کمک می‌کند تا آنچه واقعاً در زندگی مهم است را به عنوان چشم انداز خود قرار دهند.
درباره نویسنده کتاب آرزوهای بزرگ
چارلز دیکنز نویسنده ۱۵ رمان و تعداد بی‌شماری داستان و مقاله، در دنیای ادبیات جاودان است. وی همچنین به طور سخاوتمندانه‌ای حرفه سایر رمان نویسان را در مجلات هفتگی خود ارتقاء داد و خود را درگیر مسائل اجتماعی کرد.
او در ۷ فوریه ۱۸۱۲ در پورتسموث متولد شد، پسر جان دیکنز، کارمند نیروی دریایی که علاقه زیادی به ادبیات و همسرش الیزابت داشت. چارلز تصویری مهربانانه از آنها را در آقا و خانم میکاور (دیوید کاپرفیلد) ترسیم کرد.
فقر خانوادگی به این معنی بود که چارلز جوان باید درآمدی کسب کند و او یک سال تحقیرآمیز را با برچسب زدن به بطری‌ها در یک کارخانه گذراند. در این دوره، پدرش به دلیل بدهی به زندان افتاد. وی پس از ترک مدرسه، روزنامه نگار و طراح نویس مجلس شد.
او اولین بار در سال ۱۸۳۶ با بازی‌های ورزشی کوکنی‌ها که در The Pickwick Papers به تصویر کشیده شد، در ۲۰ قسمت ماهانه به شهرت رسید. در همان سال با کاترین هوگارت، دختر ویراستار جورج هوگارت، ازدواج کرد. آنها ۱۰ فرزند داشتند.
در سال‌های بعد، کتاب‌های اولیور توئیست (۱۸۳۸) و نیکلاس نیکلبی (۱۸۳۹) به صورت ماهانه و با سرعت عجیب و غریبی نوشته شدند. دیکنز به زودی برای نوشتن شاهکارهای پیچیده و طنین اندازش از جمله دیوید کاپرفیلد (۱۸۵۰)، بلیک هاوس (۱۸۵۳) و آرزوهای بزرگ (۱۸۶۱) مشهور شد.
او که از علاقه مندان به تئاتر بود، از اجرای کارهای خود لذت می‌برد و دو بار به آمریکا برای سخنرانی سفر کرد. وی پس از فروپاشی ازدواجش در سال ۱۸۵۸، ارتباط خود را با بازیگر زن نلی ترنان ادامه داد. وی در سال ۱۸۷۰ بر اثر سکته مغزی درگذشت و کتاب رمز و راز ادوین دروود را ناتمام گذاشت.
هر کتاب تجربه‌ای متفاوت است که دیدگان خواننده را به روی عمیق‌ترین رویدادهای زندگی باز می‌کند!
همین الان اپلیکیشن ذهن رو دانلود کن 👇
آیا کتاب آرزوهای بزرگ نشأت گرفته از زندگی دیکنز هست؟
با سلام و شاد باش
بله مانند بسیاری از آثار هنری جهان، بخش بزرگی از اثر هنرمند به زندگی خودش مربوط میشه، دیکنز هم در فقر بزرگ شد.