آموزش هوش مالی کودکان و ۱۷ راهکار عملی برای پرورش سواد مالی کودکان

ثروت در دنیای امروز بیش از همیشه تعیین کننده است. اما چه چیز عامل ایجاد ثروت است؟ آیا پول به تنهایی می تواند شما و فرزندانتان را ثروتمند کند؟ این پول به چه صورت باید به دست ما برسد؟ برای پاسخ به این پرسش ها ابتدا باید با مفهومی به عنوان هوش مالی آشنا شویم. سوادی که ما را در برخورد با فرصت های مالی آگاه می کند و به ما کمک می کند تا ثروتمند شویم. آموزش هوش مالی کودکان باید در راس امور تربیتی و پرورشی آن ها قرار گیرد تا تضمینی برای آینده آن ها باشد.

هوش مالی چیست ؟

همانطور که می دانید هوش مالی یا سواد مالی یکی از نیاز های اساسی برای رسیدن به موفقیت و کسب ثروت است. خوشبختانه این نوع هوش ، مهارتی اکتسابی است که انسان می تواند در گذر زمان ، با مطالعه و کسب تجارب گوناگون آن را کسب کند و پرورش دهد.

در واقع می توانیم بگوییم مسئله ای که افراد ثروتمند یا به عبارتی ثروت ساز را از سایرین جدا می کند هوش مالی آن ها است.

بسیار دیده ایم افرادی را که اصطلاحا از صفر شروع کرده اند و همواره در مسیر رشد مالی قرار دارند. در مقابل افرادی هستند که تنها انگشت به دهان مانده اند و به پیشرفت سایرین غبطه می خورند‌. آنچه که این دو گروه را متمایز می کند هوش مالی آنان است.

اهمیت آموزش هوش مالی کودکان

از این تعاریف می توان درک کرد که آموزش هوش مالی کودکان چه اهمیتی دارد و چرا باید صورت بگیرد.

فرزندان ما بعد از رسیدن به بلوغ و جوانی وارد اجتماع می شوند. اگر آنها با فرایند کسب درآمد هیچ آشنایی نداشته باشند به زودی سر در گم خواهند شد.

باور اشتباهی که برخی از خانواده های مرفه دارند این است که فرزندانشان نیازی به درآمد زایی و آموختن هوش مالی ندارند؛ چرا که همواره از لحاظ مالی تامین بوده و خواهند بود. اما طبق مطالعات علمی ثروت در خانواده ها معمولا تا ۲ الی ۳ نسل باقی می ماند و اگر اقدام به حفظ و توسعه آن نشود از بین خواهد رفت.

چه بسا افرادی که در خانواده های مرفه بزرگ شده اند؛ اما چون سواد مالی نداشته اند نتوانستند ثروتشان را حفظ کنند. پس بهترین کار این است که در هر سطحی از جامعه قرار داریم ، آموزش هوش مالی کودکان را جدی بگیریم و راهکار های مناسب را انجام دهیم تا این مهارت را به فرزندمان هدیه کنیم.

بیشتر بخوانید :

مهارت حل مسئله در کودکان و راه های تقویت آن را بهتر بشناسید

۱۷ راهکار آموزش هوش مالی کودکان

استفاده از راهکار های گوناگون وابسته به سنین مختلف می تواند در جهت آموزش هوش مالی کودکان موثر واقع شود. کودکانی که به صورت هدفمند با مباحث مالی آشنا می شوند ، در آینده دغدغه بیشتری برای کسب درامد و رشد مالی خواهند داشت‌.

۱.آموزش شمارش به خردسالان ۱ تا ۲ ساله

در این سن می توان برخی از مفاهیم ابتدایی را به خردسالان آموزش داد. برای آموزش این مفاهیم از برخی ابزار ها استفاده می شود. مثلا به کار گیری سکه های مختلف برای آموزش شمارش به خردسالان یک روش  آشنا کردن او با ابزار های مالی است.

برای این کار باید طی چند مرحله با تکرار و تمرین این مباحث را به فرزند خود آموزش دهید . در این راه صبر و حوصله به خرج دهید تا کودک شما بتواند سکه ها را همراه شما بشمارد.

۲.آموزش ویژگی های ظاهری به کودک از طریق اسکناس و سکه

یکی دیگر از راه های آموزش هوش مالی به کودکان آشنایی بصری آن ها با اسکناس و سکه است. برای کودکان ۲ تا ۴ ساله می توانید مفهوم رنگ ها و اندازه ها را از طریق اسکناس و سکه ها با ویژگی های ظاهری گوناگون آموزش دهید.

همچنین می توانید مرحله به مرحله ارزش هر سکه یا اسکناس را برای او توضیح دهید. مثلا می توانید به او بگویید با این ۲۰۰۰ تومانی می توانی یک بستنی تهیه کنی.

۳.پس انداز کردن را در وجود کودکتان نهادینه کنید

هر کودک باید یک قلک داشته باشد تا پس انداز کردن را بیاموزد. افرادی که در دوران خردسالی و کودکی اقدام به ذخیره پول های خود کرده اند بدون شک در بزرگسالی هوش مالی بالاتری داشته اند. این کار یک تمرین بسیار مهم برای تفهیم ارزش پول به کودکان است.

سعی کنید از قلک های سفالی و سایر قلک هایی استفاده کنید که امکان چند بار باز شدن نداشته باشند. یا اگر از قلک های کلیدی استفاده میکنید بازه های زمانی مشخصی را برای باز کردن آن تعیین کنید. مثلا هر سه ماه یکبار . از این طریق فرزند شما فرهنگ پس انداز را بیشتر جدی میگیرد.

۴.در چارچوب مشخصی پول تو جیبی بدهید

یکی از راه های تاثیر گذار در آموزش هوش مالی کودکان تخصیص مبلغی مشخص ، در یک بازه زمانی معین برای او است. برای کودکان ۵ سال به بالا می توانید از این روش استفاده کنید. مثلا به او بگویید ماهانه ۲۰ هزار تومان پول تو جیبی دارد که می تواند برای خود خرج کند. این مبلغ می تواند با توجه به سن و نیاز های فرزند شما تعیین شود.

فراموش نکنید که حتما چارچوب مشخصی برای پول تو جیبی فرزندتان تعیین کنید. اگر او این مبلغ را زودتر خرج کرد تا پایان زمان مشخص شده دیگر نباید به او پول بدهید.

حتما این مبلغ را به صورتی تعیین کنید که علاوه بر تامین نیاز هایش بتواند بخشی از آن را پس انداز کند.

۵.فرزندتان را تشویق به پس انداز کنید

حال که برای کودکتان قلک تهیه کرده و مبلغ مشخصی را به عنوان پول هفتگی یا ماهانه تعیین کرده اید باید پس انداز کردن را به او آموزش دهید.

مثلا یادآوری کنید که می تواند با نصف پول ماهانه اش نیازهایش را برطرف کند و بهتر است ما بقی را در قلک خود ذخیره کند.

بعد از باز کردن قلک و مشاهده مبلغ ذخیره شده او را تشویق کنید. تشویق کردن می تواند کلامی باشد یا حتی با یک هدیه کوچک صورت گیرد.

بیشتر بخوانید :

تقویت حافظه کودکان با ده روش استثنائی و موثر

۶.فرایند های مالی را به فرزندتان نشان دهید

برای کودکتان حساب بانکی باز کنید و او را با خود به بانک ببرید. فرایند های بانکی را با زبان ساده برای او شرح دهید. و اجازه دهید‌ پول های پس انداز شده اش را در حساب بانکی خود قرار دهد.

می توانید برخی اوقات  به عنوان تشویق ، مبلغی را به حساب بانکی اش بریزید و موجودی جدید حسابش را به او بگویید.

۷. از کتاب ها و داستان ها بهره بگیرید.

از سن دو سالگی معمولا خردسالان به داستان ها و کتاب ها علاقه پیدا می کنند. برای آن ها کتاب ها و داستان هایی بخوانید که دارای مسائل مالی هستند. از او بخواهید راه حل خود را برای مشکلات گوناگون بیان کند و اگر سوالی داشت با صبر و حوصله پاسخگو باشید.

در سنین دبستان می توانید مسائل ریاضی دارای مباحث مالی مناسب سنش برای او طرح نمایید. کتاب های آموزش هوش مالی برای او خریداری و او را تشویق به خواندن کنید. برای این کار می توانید هر شب از او بخواهید آنچه از کتابش آموخته برای شما توضیح دهد.

۸.استفاده از بازی های مرتبط

بازی فروشگاه برای کودک شما جذابیت خواهد داشت. تعدادی وسیله را در قسمتی که مثلا قفسه های فروشگاهتان است ، قرار دهید و چند پول کاغذی درست کنید. از او بخواهید در ازای خرید هر یک از اشیا مقدار پول مشخصی را به شما بدهد.

با این وسایل ساده، بازی سرگرم کننده و آموزنده ای برای فرزند خود ایجاد خواهید کرد. حتی می توانید برای کودکان بزرگتر، از پول واقعی هم بهره بگیرید. از این طریق فرزند شما با ارزش هر یک از اسکناس ها هم آشنا خواهد شد.

۹. فرزندتان را با خود به فروشگاه ببرید

یکی از راه های آشنایی کودکان با هزینه ها بردن آن ها به فروشگاه است. در فروشگاه اگر مایل به خرید چیزی بود، قیمتش را به او بگویید. متذکر شوید که برای خرید هر چیز باید هزینه ای بدهید. برای مثال به فرزندتان بگویید : « اگر این بستنی را می خواهی باید سه تا از اسکناس های هزار تومانی را بدهیم. »

قیمت اجناس گوناگون را مقایسه کنید. مثلا بگویید : « این نوع بستنی دو هزار تومان گران تر از آن یکی است. کدام یک را ترجیح می دهی؟ »

یکی دیگر از راه های آموزش هوش مالی کودکان در فروشگاه این است که از او بخواهید مبلغ کالا های خریداری شده را پرداخت کند.

۱۰. قبل از خرید مبلغ مشخصی را در نظر بگیرید

فرض کنید قصد دارید برای خرید کتاب به همراه فرزندتان به کتابفروشی بروید. تعیین کنید تا چه مبلغی می تواند خرید کند. از این طریق او به فکر می افتد که بین کتاب های با ارزش مالی یکسان کدام یک را ترجیح دهد.

همچنین  او می آموزد که تنها تعداد محدودی از کتاب ها را می تواند خریداری کند و قرار نیست هر چه اراده کند برای او مهیا شود. این تمرین تاثیر بسیاری در قدرت تحلیل و تصمیم گیری کودک شما نیز خواهد داشت.

۱۱.کسب درامد را به فرزندتان آموزش دهید

برای کودکتان توضیح دهید که افراد برای کسب درآمد کار می کنند. همچنین می توانید برای او موقعیت هایی را ایجاد کنید که به کسب درامد بپردازد. مثلا اگر اتاقش را مرتب کرد مبلغ مشخصی را به او بدهید. می توانید از قبل لیست مناسبی تهیه کنید و برای برخی کارها درامد مشخصی تعیین کنید.

۱۲.آموزش مفاهیم ترکیبی پس انداز

کودکان ده سال به بالا قادرند مفاهیم ترکیبی را درک کنند. لذا در جهت آموزش هوش مالی کودکان بعد از این که با مفهوم پس انداز آشنا شدند ، میزان پس انداز در بلند مدت را برای او توضیح دهید. مثلا به او بگویید « اگر هر ماه ۵۰ هزار تومان پس انداز کنی در پایان سال ۶۰۰ هزار تومان خواهی داشت. » یا « اگر ۵۰۰ هزار تومان در بانک پس انداز کرده باشی و هر سال ۲۰ درصد سود به آن تعلق گیرد بعد از ۱۰ سال ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان خواهی داشت.» این مفاهیم فرزند شما را تشویق به پس انداز و استفاده درست از پول می کند.

۱۳.از فرزندتان بخواهید هزینه هایش را یادداشت کند.

یکی دیگر از راهکار هایی که برای افزایش هوش مالی هم در کودکان و هم در بزرگسالان بسیار موثر است، یادداشت کردن هزینه ها و درآمدها است. به فرزندتان بیاموزید یک دفترچه برای این کار داشته باشد و هر روز هر مقدار پولی که خرج می کند یا دریافت می کند در آن بنویسد. در پایان هر دوره ( مثلا یک ماه ) نگاهی به هزینه ها بیاندازد و موارد ضروری را از غیر ضروری تفکیک کند.

۱۴. الگوی مناسبی برای فرزندتان باشید

پدر و مادر و سایر اعضای خانواده بیشترین تاثیر را بر کودکان می گذارند. در سنین بالاتر فرزندان ما دوستان و همکلاسی های خود را نیز وارد این دایره خواهند کرد. لذا  قبل از هر چیز بهتر است هوش مالی را در خود تقویت کنید. پس انداز داشته باشید و از خرج های بیهوده بپرهیزید.

اگر خود شما فرد ولخرجی باشید و سواد مالی پایینی داشته باشید هر چقدر هم در راستای افزایش هوش مالی فرزندتان گام بردارید نه تنها تاثیر گذار نخواهد بود؛ بلکه به طور معکوس عمل خواهد کرد و فرزند شما به محض این که به درآمد برسد و آزادی مالی داشته باشد تمام این آموزش ها را فراموش می کند.

۱۵.خرج کردن پس انداز ، جذاب ترین بخش آن است.

پس انداز کردن صرفا برای افزایش عدد حساب بانکی نیست. بهتر است این مسئله را به فرزندتان یاد آور شوید. پس انداز می تواند کوتاه مدت ، میان مدت یا بلند مدت باشد. گاهی فرزند ۴ ساله شما برای خرید یک کادو تولد پول هایش را پس انداز می کند یا کودک ۱۰ سالتان علت پس انداز کردنش را خرید پلی استیشن جدید میداند و یا جوان ۲۰ ساله ای برای مستقل شدن و رشد فردی پس انداز می کند.

این انواع را برای فرزندتان به اقتضای سنش تشریح کنید و از او بخواهید هدفی را برای خود مشخص کند. سعی کنید به او کمک کنید هدف ارزشمندی را برگزیند. این کار علاوه بر این که دلیل پس انداز کردن را برای او روشن می کند می تواند یک انگیزه قوی برای ادامه راه باشد.

۱۶. پول هدیه بدهید

یکی دیگر از چیزهایی که می تواند ارزش پول را برای کودکان مشخص کند هدیه گرفتن آن است. اگر در مناسبت های مختلف مثل عید نوروز یا سالروز تولد به فرزندتان پول بدهید او انگیزه بیشتری برای پس انداز کردن پیدا خواهد کرد. حتی می توانید از دیگران هم بخواهید این‌ کار را انجام دهند. مثلا اگر فرزندتان به عنوان کادو تولد از شما دوچرخه می خواهد،‌ از بقیه اعضای خانواده هم تقاضا کنید به او پول کادو بدهند و سپس با مجموع کادوهای نقدی هزینه خرید دوچرخه را تامین کنید.

۱۷.به کودکتان کمک کنید تصمیم های مالی بگیرد.

در موقعیت های مختلف می توانید فرزندتان را در مسائل مرتبط با خود یا کل خانواده دخیل کنید. برای مثال اگر برای خرید مبلمان به نمایشگاه رفته اید، چند گزینه مختلف را انتخاب کرده و قیمت هر کدام را به فرزندتان بگویید. سپس از او بخواهید آن ها را اولویت بندی کند.

وقتی کودکتان می‌خواهد هدفی برای پس انداز خود مشخص کند گزینه های مختلف را به او پیشنهاد کنید؛ اما در نهایت اجازه دهید خودش تصمیم بگیرد. این کار علاوه بر افزایش هوش مالی کودکان قدرت تصمیم گیری آن ها را هم به شدت تحت تاثیر قرار می دهد.

بیشتر بخوانید :

تفکر خلاق در کودکان

سخن پایانی

همه والدین آرزو دارند فرزندشان در رفاه مالی و بدون هیچ دغدغه ای زندگی کند؛ اما واقعیت این است که کودکان ما روزی بزرگ می شوند و باید بتوانند زندگی خود را اداره کنند. لذا در اختیار داشتن امکانات بی قید و شرط نه تنها یک مزیت محسوب نمی شود؛ بلکه شدیدا مهارت های فردی فرزند ما را سرکوب خواهد کرد.

آموزش هوش مالی کودکان یک اولویت تربیتی است که به آسانی می توانید در موقعیت های ساده آن را اجرا کنید. اگر به مسائل روزمره خود بنگریم خواهیم دید شرایط بسیار مساعدی وجود دارد که ما این امتیاز را به فرزند خود هدیه کنیم.

پس بهتر است به جای آن که به فرزندمان ماهی بدهیم ، ماهی گیری را به او آموزش دهیم تا شخصیت مستقلی داشته باشد و بدون هیچ گونه وابستگی شخصیتی و مالی به والدینش در آینده بتواند زندگی خود را به نحو احسن اداره کند.