فهرست مطالب
تکنیک دلفی یک روش ارتباطی – ساختاری و یک ابزار آینده نگر است که از تجمیع نظرات (کارشناسان) تشکیل شده است. بسته به رشته تخصصی مانند پزشکی، روانشناسی، علوم تربیتی، مدیریت، اقتصاد، علوم اجتماعی و موارد بیشتر، کاربردهای زیادی برای این روش وجود دارند که اغلب شامل نوآوری‌های فنأوری، پیش بینی یک بازار یا روند، آینده‌نگری استراتژیک، مدیریت مشارکتی و موارد دیگر است.
به عبارتی، وقتی متخصصان زیادی وجود دارند، همه آنها به طور کلی نظریه خود را ابراز می‌کنند که اغلب رسیدن به یک راه حل مشترک یا اجماع دشوار است. کارشناسان تمایل دارند که به نظرات خود پایبند باشند و آماده نیستند که تئوری‌های دیگر را به نفع نظریه خودشان بپذیرند. پس راه حل چیست؟ با ذهن همراه باشید.
روش دلفی چیست؟
تکنیک دلفی راهی سریع برای دستیابی به اجماع برای هرگونه تصمیم گیری است. در این روش، تمام بازخوردهای کارشناسان مختلف توسط ناظم به صورت ناشناس جمع‌آوری می‌شود. بعد از جمع‌آوری، و متداول‌ترین راه حل‌ها انتخاب می‌شوند و در دور دوم برای انتخاب بیشتر ارسال می‌شوند. در هر دور، راه حل‌ها تصفیه می‌شوند و آنهایی که محبوبیت کمتری دارند توسط مجری کنار گذاشته می‌شوند.
بنابراین، بهترین راه حل بعد از چند دور، بدون آسیب رساندن به نظریه کارشناسی یا نام بردن از یک متخصص خاص یا مکتب فکری آنها، انتخاب می‌شود. دلفی مبتنی بر این اصل است که پیش بینی‌ها یا تصمیم گیری‌های یک گروه ساختار یافته از افراد، دقیق‌تر از آنچه که در گروه‌های بدون ساختار است انجام می‌شود.
[su_box title=”همچنین بخوانید: ” style=”bubbles” box_color=”#a631a8″ radius=”20″]
[su_animate type=”shake” duration=”0.5″]بهبود فرآیند چیست؟ طراحی و بهبود فرآیندهای سازمانی [/su_animate]
[/su_box]
ویژگی‌های اصلی تکنیک دلفی
روش دلفی معمولاً به صورت یک پرسشنامه کتبی در نظر گرفته می‌شود. این امر امکان مشورت، بحث و گفتگوی ناشناس و مستقل را فراهم می‌کند، بنابراین از بروز اختلافات مستقیم، چه اجتماعی (به عنوان مثال روابط قدرت در یک گروه) و چه عملی (فعالیت وقت گیر به ویژه هنگامی که شرکت کنندگان از نظر جغرافیایی پراکنده هستند) جلوگیری می‌کند. برای جلوگیری از تعصب، پاسخ‌ها فقط برای ناظر و نه برای شرکت کنندگان قابل مشاهده است.
به طور خلاصه، این روش با هدف دستیابی به یک پاسخ اجماع (مشروعیت نهایی) استفاده می‌شود. کارشناسان، از ده‌ها تا صدها نفر دعوت می‌شوند تا با توجه به پاسخ سایر شرکت کنندگان، موقعیت خود در رابطه با یک سؤال را بیان کنند. همه پاسخ‌ها مبتنی بر اصل ناشناس بودن و استقلال داوری است. ارائه سوالات می‌تواند باز یا بسته باشد (کیفی یا کمی).
اجماع و اختلاف نظر در روش دلفی
این تکنیک برای تشویق اجماع در مورد موضوعات خاص مانند تنظیم اولویت‌ها، پیش بینی فن‌آوری یا تصمیم گیری در مورد برخی موارد فنی یا پزشکی ساخته شده است. به طور دقیق‌تر، تکنیک دلفی شرایطی را ایجاد می‌کند که برای همگرایی عقاید مطلوب باشد، در حالی که امکان آشکار ساختن نقاط اختلاف را نیز ممکن کند. مورد دوم مهم‌تر است، زیرا این روش را مشروعیت می‌بخشد و اغلب منجر به تعریف مجدد مشکل اولیه می‌شود که نتیجه آن اجماع گروهی است.
دوره‌های متعدد و بازخورد کنترل شده
برخلاف نظرسنجی‌های مرسوم، تکنیک دلفی شامل یک مشاوره تکراری و تعاملی است، به این صورت که از شرکت کنندگان طی چند دور مشورت می‌شود و در هر یک از این دورها نتایج مربوط به دور قبل را دریافت می‌کنند. آنها دوباره نسبت به نتایج قبلی (فرآیند بازخورد کنترل شده) مجدداً موقعیت خود را نشان می‌دهند. علاوه بر اظهار نظر، شرکت کنندگان باید مطالب دیگری را برای توجیه پاسخ خود ارائه دهند. همچنین حفظ ناشناس بودن پاسخ دهندگان نیز حائز اهمیت است. با ترکیب سؤالات بسته) و سؤالات باز، روش دلفی هم نتایج کمی و هم کیفی ایجاد می‌کند.
تکنیک دلفی در کجا استفاده می‌شود؟
روش دلفی، دو استفاده معمول دارد:
- هنگامی که بسیاری از کارشناسان درگیر هستند و احتمالاً اجماع به سرعت اتفاق نمی‌افتد.
- هنگامی که کارشناسان از نظر جغرافیایی پراکنده شده‌اند و دشوار است که آنها را به یک اتاق برای بحث و گفتگو، طوفان مغزی و ارائه بهترین استراتژی دعوت کرد.
تکنیک دلفی در واقع یکی از روش‌های تصمیم گیریِ گروهی است. همچنین این تکنیک در موارد زیر نیز استفاده می‌شود:
- مدیریت زمان: مدت فعالیت تخمین زده می‌شود.
- مدیریت هزینه: هزینه‌ها برآورد می‌شوند.
- مدیریت ریسک: خطرات مشخص می‌شوند.
- مدیریت حوزه: مطالبات افراد جمع‌آوری می‌شوند.
معمولاً یک یا چند مورد دیگر، مستلزم استفاده از تکنیک دلفی هستند:
- نیاز به درگیر کردن افراد با پیشینه‌های مختلف: افرادی که ملزم به شرکت در رفع یک مشکل بزرگ یا پیچیده هستند، ممکن است فاقد تجربه ارتباطی بوده و از شغل مهارت‌های مختلفی برخوردار باشند.
- محدودیت‌های لجستیکی: تعداد شرکت کنندگان بیش از حد زیاد است که به طور مؤثر نمی‌توان تعامل چهره به چهره ایجاد کرد.
- نیاز به آماده‌سازی قبل از جلسه: اثربخشی جلسات چهره به چهره می‌تواند با یک فرآیند ارتباط جمعی افزایش یابد. تکنیک دلفی به عنوان ابزاری برای تصمیم گیری، به طور ضمنی یا صریح منجر به ایجاد اجماع در مورد نتایج فرآیند (انتخاب، توصیه‌ها، نظرات یا برنامه‌های عملی) می‌شود.
- نیاز به پذیرش اجتماعی تصمیمات: روند ارتباطات باید داوری شود و یا ناشناس بودن فرآیند کار نیز تضمین شود. این رویه همچنین ممکن است با هدف افزایش آگاهی جمعی از مردم و همچنین کارشناسان دانشگاهی، صنعتگران یا سازمان‌های عمومی انجام شود.
- جمع کثرت عقاید: ناهمگونی شرکت کنندگان باید به منظور تضمین صحت نتایج حفظ شود، یعنی از هرگونه شرایط تسلط توسط یک گروه بزرگ یا یک شخصیت قوی با جلوگیری شود. ظهور بیشترین تنوعِ نظرات باید تقویت شود.
- اکتشاف سناریوهای احتمالی: مشارکت باعث کاهش عدم اطمینان می‌شود و تصمیم‌گیری را در زمینه‌های پیچیده و یا نامشخص تسهیل می‌کند. این روش اجازه می‌دهد تا از طریق تعریف و هماهنگی در کارها اقدام مشترک انجام شود.
- جستجو برای به دست آوردن دانش: انجام نظرسنجی در چند دور باعث افزایش یادگیری در بین شرکت کنندگان می‌شود. به عنوان مثال، مشاوره می‌تواند اولین رویکرد برای بحث و گفتگوی مخالف در درون هیئت مدیره قبل از انتشار آن به فضای عمومی باشد.
فرآیند انجام تکنیک دلفی
ده مرحله زیر، فرآیندهای روش دلفی هستند:
- تشکیل تیم دلفی برای انجام و نظارت بر پروژه
- انتخاب یک یا چند نفر برای هیئت مدیره
- تهیه پرسشنامه دور اول دلفی
- برگذاری آزمون پرسشنامه
- ارسال اولین پرسشنامه‌ها به هیئت مدیره
- تحلیل پاسخ‌های دور اول
- تهیه پرسشنامه‌های دور دوم
- ارسال سؤالات پرسشنامه دور دوم به هیئت مدیره
- تحلیل پاسخ‌های دور دوم.
- تهیه گزارش توسط تیم تحلیل‌گر برای ارائه نتیجه گیری مناسب
فواید و معایب روش دلفی
جوانب مثبت تکنیک دلفی به شرح زیر هستند:
- اجماع سریع
- شرکت کنندگان می توانند در هر نقطه از جهان اقامت کنند.
- پوشش طیف گسترده‌ای از تخصص‌ها
- از تفکر گروهی جلوگیری می‌شود.
- امکان پیش بینی یک سوال خاص و یک بُعدی
- هزینه نسبتاً کم برای اداره و تحلیل فرآیند
- امکان دستیابی به مقادیر زیادی اطلاعات وجود دارد.
[su_box title=”همچنین بخوانید: ” style=”bubbles” box_color=”#a631a8″ radius=”20″]
[su_animate type=”shake” duration=”0.5″]تفکر سیستمی در سازمان ؛ اهمیت، هدف و فواید رویکرد سیستمی [/su_animate]
[/su_box]
جوانب منفی روش دلفی شامل موارد زیر هستند:
- تأثیر متقابل در شکل اصلی مورد غفلت قرار می‌گیرد.
- با تغییرات پارادایم به خوبی کنار نمی‌آید.
- موفقیت روش بستگی به کیفیت شرکت کنندگان دارد.
- می تواند وقت گیر باشد.
- نظرات مختلف ممکن است به اندازه کافی مورد بررسی قرار نگیرد.
کلام آخر
روش دلفی چیست را در بالا به طور جامع توضیح دادیم. با این حال، ضروری است بدانید که از این تکنیک میتوان برای کاربردهای درون سازمانی برای کسب و کارها و شرکت‌ها نیز بهره برد. تکنیک دلفی در اصل برای رسیدن به یک نظر واحد از تئوری‌های مختلف است، اینکه بتوان نظرات متفاوت را در قالب موضوعات مختلف دسته‌بندی کرد و با نظر کارشناسانه، بهترین نظرات را فیلتر و سپس اجرا کرد.
