فهرست مطالب
میلیون‌ها نفر افتادن سیب را دیدند ولی فقط نیوتن بود که پرسید چرا؟ برنالد باروخ
سؤال پرسیدن آنقدر مهم است که می تواند منجر به کشف بزرگی مثل جاذبه شود. در عین حال سؤال پرسیدن آنقدر برایمان عادی شده که حتی به سادگی نمی‌توانیم به خاطر بیاوریم که آخرین سؤال را چه زمانی و در چه زمینه‌ای پرسیده‌ایم.
مهارت سؤال پرسیدن یکی از مهارت‌های مخصوص به انسان‌هاست. این ویژگی مخصوص قشر یا گروه سنی خاصی نیست. همه افراد در هر سطح و طبقه اجتماعی از یکدیگر سؤال می‌پرسند و به سؤالات دیگران پاسخ می‌دهند.
سؤال پرسیدن در ایجاد ارتباط بین فردی بسیار تاثیرگذار است. بدون پرسش از طرف مقابل، ایجاد روابط نیز ممکن نخواهد بود. درواقع سؤال پرسیدن پایه اصلی ارتباطات موفق است.
سؤالات از تاثیرات پنهانی زیادی برخوردار هستند که اگر به درستی از آنها استفاده کنید شما را به هدف و مقصود نهایی تان می‌رسانند. بالعکس اگر در استفاده از آن اشتباه کنید نتایج جبران ناپذیری را برای تان به وجود می آورند.
سوال‌های با کیفیت، خالق زندگی با کیفیت هستند. انسان‌های موفق سوال‌های بهتری می‌پرسند در نتیجه به پاسخ‌های بهتری دست می‌یابند. آنتونی رابینز
اگر می خواهید بدانید پرسیدن چه سؤالاتی به بهبود کیفیت زندگی تان کمک می کنند، می توانید مقاله زیر را مطالعه نمایید.
چگونه با طرح چند پرسش ساده برای بهبود کیفیت زندگی خود تلاش کنم؟
زمانی که با خودتان خلوت کرده‌اید و ذهنتان خسته از فشارهای زندگی است، این ۹ پرسش مهم را از خودتان بپرسید. تا در آرامش دوباره بر مسیر بهبود کیفیت زندگی تان تمرکز کنید.
چرا سؤال می‌پرسیم؟
سؤال کردن یک رفتار طبیعی است و از سنین اولیه و در کودکی شروع می‌شود و تا آخر عمر انسان ادامه دارد. درواقع هروقت به دنبال اطلاعات، راه حل یک مشکل، دانستن واقعیت و … هستید، سؤال می‌پرسید.
سؤالات ابزار اساسی هستند که به رشد و نمو انسان کمک می‌کنند. کودکان دائماً سؤال می‌پرسند تا از این طریق آموزش بینند و دانش خود را افزایش دهند و خود را برای رویارویی با چالش‌های زندگی آماده می‌کنند.
سؤال پرسیدن می‌تواند دلایل بسیار متعددی داشته باشد که در ادامه به مهم ترین آنها اشاره می‌شود:
- کسب اطلاعات
- ایجاد ارتباط با علاقه نشان دادن به صحبت‌های طرف مقابل
- مشخص کردن نقطه نظر هر فرد
- احاطه و حفظ کنترل بر گفت و گو (تا زمانی که سؤال می‌پرسید، کنترل مکالمه را در دست دارید.)
- سنجش دانش مخاطب
- ایجاد مشارکت و جلب توجه در جمع و تشویق به تفکر بیشتر
- برطرف کردن سوء تفاهم‌ها و شفاف سازی
- ترغیب کردن مخاطب برای جواب دادن در جهتی خاص
- گوش دادن (وقتی می‌خواهید در یک مکالمه بیشتر از صحبت کردن گوش کنید، سؤال می پرسید)
این که آدم نادان به نظر برسد بهتر است از اینکه نادان بماند!
سؤال پرسیدن چه تکنیک‌هایی دارد؟
استفاده‌ی دائمی از سؤال به‌عنوان یک ابزار به این معنا نیست که روش‌های استفاده از این ابزار را هم به همان خوبی می‌شناسیم و می‌توانیم از تمام ظرفیت‌های پرسش و پاسخ بهره ببریم.
مطمئنا تا پیش از خواندن این مقاله نیز، برخی از تکنیک‌های سؤال پرسیدن را در زندگی روزمره‌ی خود استفاده کرده‌اید.
اما برای به‌کار بردن این تکنیک‌ها باید انواع مختلف سؤال را بشناسد، بدانید چه زمانی از کدام نوع سؤال استفاده می‌شود. به همین منظور چند مدل از انواع اصلی سؤال و موارد کاربرد آنها در ادامه ذکر میشوند.
کسی که توانایی پرسیدن سؤال درست را داشته باشد، در راه رسیدن به پاسخ بیش از نصف مسیر را پیموده است. توماس جی واتسون – بنیان گذار IBM
سؤالات باز
سؤالات باز به اندکی تأمل نیاز دارند و به طور کلی به دنبال جواب‌های توضیحی هستند. نمی‌توان با یک جواب بله یا نه ساده به آنها پاسخ داد. سؤالات باز به مکالمه دو طرفه کمک می‌کند و باعث ایجاد علاقه در مکالمه می‌شود. معمولا با “چه، چرا، چگونه، توصیف، توضیح، کجا، چه زمانی و …” شروع میشوند. به‌عنوان مثال:
” چه نظری در مورد رئیس تان دارید؟”
یا “چرا آن ماشین را انتخاب کردید؟”
سؤالات باز در این موارد کاربرد دارد: بحث‌های انتقادی یا خلاقانه، یافتن اطلاعات بیشتر درباره یک شخص یا موضوع
اگر می خواهید در مورد نحوه پرسیدن و تاثیر سوالات باز در موفقیت بیشتر بدانید، کتاب زیر را مطالعه کنید.
خلاصه کتاب با چرا شروع کنید
این کتاب به جای پرسیدن “چه ” با پرسیدن ” چرا” به دنبال آن است که چرا بعضی سازمان‌ها و افراد نوآوری بیشتری دارند، مؤثرتر هستند و سودآوری بیشتری دارند.
سؤالات بسته
سؤالات بسته دارای پاسخ‌های بسیار کوتاه مانند “بله ” یا “نه ” مانند، “آیا رانندگی می‌کنید؟” یا دارای پاسخ‌هایی با یک یا دو کلمه هستند مانند “نام شما چیست ” یا “آیا چای، قهوه یا آب می‌خواهید؟”
سؤالات بسته در موقعیت‌های گروهی به‌عنوان راهکاری برای شکستن یخ جمع به کار برده میشوند، زیرا پاسخ دادن به آنها آسان است.
سؤالات بسته در این موارد کاربرد دارد: گرفتن پاسخ سریع، گرم کردن بحث‌های گروهی، آزمایش درک مطلب خود یا دیگران، نتیجه گیری از بحث یا تصمیم گیری
سؤالات کاوشی
از سؤالات کاوشی برای جمع آوری اطلاعات بیشتر و جزئیات استفاده می‌شود. این سؤالات کمک می‌کنند از افرادی که اطلاعاتی را پنهان می‌کنند یا از گفتن چیزی اجتناب می‌کنند، اطلاعات مورد نظرتان را بیرون بکشید. سؤالات کاوشی معمولاً به صورت یک سری سؤالات پرسیده میشوند که به مرور عمیق تر شده و تصویر کامل تری را به وجود می‌آورند. به‌عنوان مثال: ” نیاز دارید چه زمانی کار را تحویل بگیرید و اگر آن را ایمیل کنم مشکلی ندارد؟”
سؤالات کاوشی در این موارد مفید هستند: دیدن تصویری بزرگتر از موضوع، استخراج اطلاعات از افرادی که سعی در مخفی کردن آن دارند، جلوگیری از سو تفاهم و شفاف‌سازی موضوع
سؤالات هدایت کننده
سؤالات هدایت کننده برای هدایت شخصی که با او صحبت می‌کنید استفاده می‌شود. این سؤالات برای هدایت پاسخ دهنده به سمت یک پاسخ مثبت یا منفی که توسط پرسشگر طراحی شده‌اند، پرسیده میشوند.
به‌عنوان مثال در محیط کار، ممکن است با سؤالات هدایت کننده ای مواجه شوید. از جمله: “آیا مشکلی با پروژه ندارید؟” یا “آیا از کار کردن در این پروژه لذت می‌برید؟” اولی با ظرافت پاسخ دهنده را به سمت پاسخ منفی سوق می‌دهد. در حالی که دومی پاسخ دهنده را به سمت مثبت هدایت می‌کند.
سؤالات هدایت کننده در این موارد به کار برده میشوند: ایجاد بحث‌های مثبت، بستن قرارداد فروش، هدایت مکالمه به سمت نتیجه ای که به نفع شما می‌باشد
هشدار: از سؤالات هدایت کننده با دقت استفاده کنید. آنها می‌توانند به‌عنوان راهی غیرمنصفانه برای دریافت پاسخ مورد نظر تان تلقی شوند و شما را فردی فریبکار جلوه دهند.
سؤالات جهت دار
سؤالات جهت دار، سوالاتی بسته همراه با پیچ و تاب هستند. این شکل از سؤال حاوی فرضی در مورد پاسخ دهنده می‌باشد. وکلا و روزنامه نگاران زمانی که فرد پاسخ دهنده حاضر به افشای اطلاعات موردنظرشان نیست، از این نوع سؤال برای فریب مصاحبه شوندگان خود استفاده می‌کنند.
به‌عنوان مثال، سؤال: “آیا از دزدیدن خودکار دست برداشته اید؟” با این فرض پرسیده می شود که پاسخ دهنده بیش از یک بار دزدی کرده است.
در پاسخ به این سؤال خواه جواب مثبت داده شود یا منفی، پاسخ دهنده تا حدی به دزدیدن خودکار اعتراف کرده است. توجه داشته باشید تشخیص تله این سؤالات همیشه آسان نیست.
سؤالات جهت دار در این موارد کاربرد دارند: کشف حقایقی که فرد نمی‌خواهد به آنها اعتراف کند.
سؤالات قیفی
برای درک این نوع سؤالات کافی است شکل قیف را تصور کنید. قیف دهانه پهنی دارد و به تدریج در پایین باریک می‌شود. به همین ترتیب، شما با پرسیدن سؤالات کلی در مورد یک وضعیت یا حادثه شروع می‌کنید و سپس سؤالات را به سمت یک نقطه محدود هدایت می‌کنید تا به نتیجه برسید.
این تکنیک پرسش توسط بازجوها، محققان و کارآگاهان استفاده می‌شود. می‌توان از این نوع سؤالات برای جمع آوری اطلاعات و سپس محدود کردن پاسخ ها جهت رسیدن به تصمیم استفاده کرد.
به صورت برعکس هم می توانید از این تکنیک استفاده کنید؛ مثلا در هنگام ملاقات با یک شخص جدید، معمولاً با سؤالات بسته و اختصاصی مانند “نام شما چیست؟” و “چه کاری انجام می‌دهید؟” شروع می کنید. در ادامه مکالمه، وقتی احساس راحتی بیشتری کردید می توانید سؤالات بازتری را بپرسید؛ مانند این که “چرا آتش نشان بودن را انتخاب کردید؟”
سؤالات قیفی در این موارد مفید هستند: ایجاد روابط، کشف اطلاعات بسیار خاص، استدلال‌های گسترده، کاهش تنش با پرداختن به جزئیات
سؤالات یادآوری کننده و پردازشی
سؤالات یادآوری کننده مستلزم آن است که شنونده یک واقعیت را به خاطر بیاورد. به‌عنوان مثال، “هفت در هفت چند می شود؟” و “کلیدهای خانه را کجا قرار داده اید؟” یا “رمز ورود خانه چیست؟”
از طرف دیگر، سؤالات پردازشی مستلزم آن است که پاسخ دهنده نظر خود را در پاسخ بیان کند. این نوع سؤالات می‌توانند برای آزمایش عمق دانش پاسخ دهنده در مورد یک موضوع خاص استفاده کرد.
به‌عنوان مثال: “پرسیدن سؤال بسته چه مزایایی دارد؟” یا “چرا شما فرد مناسبی برای هدایت این پروژه هستید؟”
سؤالات یادآوری کننده و پردازشی در این موارد کاربرد دارند: تشویق به تفکر انتقادی و ارزیابی عمق دانش فرد در آزمون‌ها، مصاحبه‌ها یا بحث‌ها
سؤالات بدیهی
سؤالات بدیهی، ماهیت کاملاً متفاوتی دارند زیرا نیازی به پاسخ ندارند. درواقع آنها عباراتی هستند که به‌عنوان سؤال مطرح میشوند تا مکالمه را برای شنونده جذاب‌تر کنند.
سؤالات بدیهی برای درگیر کردن مخاطبان مطرح می‌شود. همچنین به افراد کمک می‌کند تا فکر کنند، خلاق باشند و ایده‌های خود را بیان کنند.
به‌عنوان‌مثال، پرسیدن “آیا کار کردن با چنین تیمی دوستانه‌ایی خوب نیست؟” جذابیت بیشتری دارد تا گفتن “این تیم دوستانه است ” که نیازی به مشارکت ذهنی پاسخ دهنده ندارد.
سؤالات بدیهی اغلب توسط مربیان یا سخنرانان عمومی برای تأثیرگذاری استفاده می‌شود تا مخاطب را به سمت فکر کردن و توافق با سخنران هدایت کند.
سؤالات بدیهی در این موارد کاربرد دارند: قانع کردن مخاطب، ایجاد تعامل، رفع ابهام
علاوه بر نکاتی که گفته شد، به یاد داشته باشید کسب مهارت در سؤال پرسیدن با مهارت در شنیدن رابطه‌ای نزدیک دارد. مهارت گوش دادن فعال به شما کمک می‌کند منظور واقعی افراد را در حین پاسخ به سؤال تان متوجه شوید.
زبان بدن و همچنین لحن صدا در هنگام سؤال پرسیدن نیز در پاسخی که دریافت می‌کنید تأثیر می‌گذارد.
فراموش نکنید هرچه بیشتر بدانید، سوالات بهتری می توانید بپرسید. اگر برای کتاب خواندن زمان زیادی ندارید، اپلیکیشن ذهن می تواند به شما کمک کند.
سخن آخر
همانطور که گفته شد سؤال پرسیدن بخش مهمی از ارتباطات افراد در زندگی اجتماعی است. افراد با کسب مهارت در این کار می‌توانند پیشرفت کنند. یادگیری اصول صحیح سؤال پرسیدن و به طور کلی راه‌های برقراری ارتباط به شما کمک می‌کند تا جایگاه بهتری در جامعه داشته باشید.
مطمئنا تا پیش از خواندن این مقاله نیز، تمامی این تکنیک‌های سؤال پرسیدن را در زندگی روزمره‌ی خود استفاده کرده‌اید؛ اما با به‌کار بردن آگاهانه‌ی تکنیک های سؤال پرسیدن، می‌توانید به روش مؤثرتری به اطلاعات یا پاسخ‌هایی که می‌خواهید، دست پیدا کنید.
