فهرست مطالب
جهان امروز؛ انزوای اجتماعی
همه ما میدانیم در آغوش کشیده شدن چه حس آسایش بخشی دارد- حس شنیده شدن، ازنظر عاطفی درک و حمایت شدن. این حس گرم و مطبوع ارتباط انسانی در حفظ عواطف کلی و سلامت جسمی ما که در نهایت منجر به ارتباط مؤثر با دیگران می شود، بسیار مهم است.
درواقع، هزاران مطالعه انجام‌شده نشان داده‌اند که افراد بهره‌مند از روابط رضایت‌بخش، طبعاً شادتر بوده و دارای مشکلات جسمی و روانی کمتری هستند و زندگی طولانی‌تری نیز دارند. نقطه مقابل این افراد آن‌هایی هستند که افسردگی ناشی از کمبود روابط اجتماعی دارند.
انزوای اجتماعی چیست؟
انزوای اجتماعی وضعیتی کامل یا نسبی از کمبود ارتباط با فرد یا اجتماع است. این حالت را با تنهایی یکی ندانید چراکه تنهایی بازتابی از کمبود موقتی ارتباط با انسان‌هاست.
به گفته استیو کول Steve Cole پژوهشگر علم ژنتیک در دانشگاه کالیفرنیا « انزوای اجتماعی قوی‌ترین خطر اجتماعی به‌حساب می‌آید».
درهرصورت، تنهایی و انزوای اجتماعی برای جسم انسان بسیار آسیب‌رسان است و همین دو مفهوم به‌تنهایی تقریباً هر جسمی را از پا درمی آورد که ازجمله آن‌ها مغز است. در مطالعاتی که صورت گرفته است مشخص شد افرادی که از تنهایی مزمن رنج می‌برند بیش از دیگران درگیر بیماری‌های قلبی می‌شوند و در معرض متاستاز شدن سرطان (انتقال به بافت‌های دیگر بدن) قرار می‌گیرند و همچنین خطر سکته مغزی و مواردی نظیر این‌ها مثل بیماری‌های عصبی و مغزی ازجمله آلزایمر بیش از دیگران آن‌ها را تهدید می‌کند.
فرد بزرگ‌سال تنها ۲۵% بیش از دیگران دچار مرگ زودرس می‌شود درحالی‌که افراد سالخورده باتجربه تنهایی، دو برابر زودتر از آن‌هایی که ارتباطات اجتماعی دارند دچار مرگ زودرس می‌شوند. این وضعیت چیزی فراتر از یک هشدار برای زندگی مدرن بشر امروز است که این‌چنین درگیر تنهایی و انزوای اجتماعی شده است. شاید این سؤال مطرح شود که با گسترش فزاینده تنهایی و تبدیل‌شدن آن به اپیدمی انزوای اجتماعی، چگونه می‌توان ارتباط مؤثری با دیگران برقرار کرد؟
چرا «تنهایی» ناخوشایند است؟
در موضوع ارتباط مؤثر با دیگران، مفهوم ناخوشایند بودن «تنهایی» است که باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. بهتر است برای فهم این موضوع به زنجیره « طردشدن» فکر کنیم؛ طی مطالعات انجام‌شده روی تصویربرداری مغز در دانشگاه میشیگان این نتیجه حاصل شد؛ همان دردی که ناشی از آسیب جسمی است در زمان طرد شدن اجتماعی هم احساس می‌شود.
در مطالعه دیگری از سوی دانشمندان دانشگاه کالیفرنیا شواهدی به دست آمد که نشان می دهد استرس ناشی از روابط پیچیده باعث افزایش التهابات هم در سطح روانی و هم سطح فیزیکی در بدن فرد می‌شود.
توجه داشته باشید که همه ما چه از نظر روانی و چه از نظرجسمی، ارتباط اجتماعی را عنصری مثبت و طردشدگی یا تنهایی را عنصری منفی میدانیم.
در پرداختن به عناصر ارتباط مؤثر با دیگران، بد نیست به نقل از آقای متیو لیبرمن Matthew Lieberman پروفسور دانشگاه کالیفرنیا در مورد اهمیت ارتباط اجتماعی اشاره‌کنیم؛ ایشان ابراز می‌کنند که این ارتباط از چنان اهمیتی برخوردار است که در صورت طرد شدن یا تجربه هرگونه درد اجتماعی، مغز ما همان درد ناشی از آسیب فیزیکی را متحمل می‌شود. درد و رنج اجتماعی و فیزیکی بسیار به هم شباهت دارند. آقای لیبرمن در ادامه می‌افزاید « هیچ‌یک از ما انتظار این را نداریم کسی که پایش شکسته بی‌خیال این شکستگی شود یا از این درد جانکاه بگذرد پس وقتی این فقدان اجتماعی برای فرد اتفاق می‌افتد همان کیفیت درد که نوعی واکنش اشتباه است از طرف مغز پیش می‌آید.
شاید مقاله صحبت کردن میان جمع چه آدابی دارد؟ هم برای شما مفید و جالب باشد.
جان کلام اینکه؛ درد اجتماعی را هم باید به همان اندازه دردی که بر جسم ما تحمیل می‌شود، جدی بگیریم.
انواع روابط انسانی کدام اند؟
بیش از آنکه بدانیم چگونه می‌توان ارتباط مؤثری با دیگران برقرار کرد، بهتر است با انواع روابط آشنا شویم تا تصویر درست و منسجمی برای ارتباط اجتماعی داشته باشیم.
رابطه مستقیم
در رابطه مستقیم شما نقش راهنما یا هدایت‌کننده را دارید. گفت‌وگو شفاف، بدون کنایه، هدایت‌گرانه و بسیار صادقانه است. در یک چنین رابطه‌ای به دلیل نوع برخورد، امکان سوءتفاهم یا دلخوری وجود دارد؛ ولی داشتن صداقت کلام در اینجا برای رسیدن به هدفی خاص است.
رابطه دیپلماتیک
اگر اهل سیاست باشید حتماً با کیفیت این نوع رابطه آشنایی دارید. یک سیاستمدار به دلیل جایگاه ویژه‌ای که دارد می‌تواند یک « نگه‌دارنده» و «سازنده» خوب باشد. مثل رابطه مستقیم، در رابطه دیپلماتیک، ارتباط با طیف بزرگی از افراد، طبیعی و اثرگذار است.
رابطه مستقل
خب این رابطه کمی پیچیده است! فرد مستقل، وابستگی و تعلق کمتری نسبت به اطرافیان دارد. اشتباه نکنید! او بی‌احساس و ضد اجتماع نیست؛ او فقط اهمیت بیشتری برای فردیتش قائل است و در روابط انسانی‌اش، همیشه تصمیم‌گیرنده نهایی است. تأثیر کمتری از اجتماع می‌گیرد و راه زندگی را به‌تنهایی طی می‌کند. برای داشتن رابطه مستقل باید شخصیتی محکم و باثبات داشت.
رابطه حمایت‌گرانه
«حمایت» و «قابل‌اعتماد بودن» دو مشخصه بارز در رابطه حمایت‌گرانه است. برقراری ارتباط در چنین رابطه‌ای بسیار خوشایند و مثبت است؛ چراکه فرد حمایتگر همیشه آماده هر نوع کمکی است و می‌توان روی بودنش حساب کرد؛ ولی بد نیست گاهی برای حفظ تعادل، خودتان نسبت به دیگران در اولویت باشید.
رابطه عاطفی
برقراری ارتباط مؤثر در این نوع رابطه، نیازمند سطح بالایی از توجه، اشتیاق و احساسات است. فرد عاطفی خیلی نکته‌سنج و دقیق است و به‌راحتی درگیر مسائل می‌شود. این را بدانید که او روحیه مثبت خود را حتی در موقعیت‌های چالش‌برانگیز هم حفظ می کند.
رابطه متعادل
در رابطه متعادل، افراد خویشتن‌دار معمولاً از پس موقعیت‌های سخت و پیچیده برمی‌آیند. آن‌ها به احساسات خود اجازه ورود نمی‌دهند و می‌توانند حتی با شما یک رابطه حمایت‌گرانه داشته باشند. برای برقراری رابطه مؤثر، بهتر است این رابطه دوطرفه باشد و هردو نفر از هم حمایت کنند..
رابطه اجتماعی
بهترین نوع رابطه که همخوانی بالایی باشخصیت اجتماعی انسان دارد، رابطه اجتماعی است. افرادی با این رویکرد بهترین دوستان هستند و گسترده‌ترین و پویاترین روابط انسانی را دارند. درواقع می‌توان گفت که رابطه اجتماعی ترکیبی از همه روابط بالا با درجات مختلف است.
ارتباط مؤثر با دیگران؛ چند راهکار ساده
حال که به یاد آوردیم چه گنج نایابی درون خود داریم، وقت آن رسیده که برای برقراری ارتباط مؤثر با دیگران آستین بالا بزنیم. همه در مورد اثرگذاری بهتر در روابط انسانی خود بارها مطالعه و تمرین کرده‌ایم. پس بد نیست یک‌بار دیگر آن‌ها را مرور کنیم.
لبخند بزنید
برای شروع ارتباط مؤثر با دیگران، فراموش نکنید که « بیمار خنده‌های توام، بیشتر بخند- خورشید آرزوی منی، گرم‌تر بتاب!»
ارتباط چشمی داشته باشید
دست از محافظه‌کاری و خویشتن‌داری بردارید. برای ارتباط مؤثر با دیگران اجازه دهید روابط انسانی زلال و سالمی از طریق ارتباط چشمی برقرار شود.
زمان را مدیریت کنید
یک مدیر موفق فقط یک حسابگر مالی موفق نیست. برای برقراری ارتباط مؤثر با دیگران باید به‌موقع سر قرارها حاضر شد و برای وقت خود و دیگران ارزش قائل بود.
شنونده جذابی باشید
همه ما میدانیم که « مستمع صاحب سخن را بر سر ذوق آورد»!
عواطف انسانی را نادیده نگیرید
گاهی لازم است تا بیشتر از هرزمان دیگری دست هم‌صحبت خود را به گرمی بفشارید و نشان دهید چقدر خوب حالش را می‌فهمید. از طرف دیگر، از اینکه درخواست نوازش و توجه کنید هم نترسید. ما همه انسانیم و برای برقراری ارتباط مؤثر با دیگران، نیاز به حمایت روانی داریم.
در لحظه حضور داشته باشید
برای چند دقیقه یا ساعت همه آنچه را که پشت سر گذاشتید نادیده بگیرید و به احترام خود و هم‌صحبتی که دارید، در لحظه حضور داشته باشید.
عمیق و دقیق باشید
اگر ابهامی در گفت‌وگو حس می‌کنید آن را به‌موقع یا با طرح چند سؤال برطرف کنید. گاهی لازم است تا از پنجره نگاه طرف مقابل به زندگی نگاه کنید. درک و ارزیابی موضوع با نگاه غیرشخصی نشان‌دهنده هوش عاطفی و اجتماعی فرد است.
احساس امنیت باعث برقراری ارتباط مؤثر می‌شود
با ایجاد یک فضای امن و صمیمی برای هم می‌توانیم این احساس را منتقل کنیم که قرار نیست « مورد قضاوت» واقع شویم. حتی در روابط کاری و حساب‌شده، با برقراری روابط انسانی سالم و امن، می‌توان به نتیجه‌ای بالغانه و درست رسید.
اسرار ارتباط مؤثر با دیگران
« هر آنچه را برای خودت می‌پسندی، برای دیگران هم بپسند!» همین یک جمله کوتاه، شاه‌کلید ارتباط مؤثر با دیگران است.
در قدم بعدی این سؤال را از خود بپرسید که چه نوع کمک و همراهی می‌تواند ابزار خرسندی شما را فراهم کند؟ این را بدانید که تمرکز روی « چه می‌توانم به دیگران هدیه دهم؟» یک روش اثبات‌شده برای ارتباط مؤثر با دیگران و از همه مهم‌تر، خشنودی شخص خودتان است. با شرکت در دوره‌های آموزشی که برایتان اهمیت دارد و بالا بردن کیفیت همراهی و همکاری اجتماعی می توانید در مسیر ارتباط بهتر با اجتماع گام‌های بلندتری بردارید.
با من دوست باش!
شاید آخرین نکته باشد، ولی مهم‌ترین آن‌هاست! بله! خودشناسی و بهره‌مندی از نعمت عزت‌نفس. به خودتان که باور داشته باشید و اینکه قرار است مقصد شما کجا باشد، بیش از هر تصمیم و روش دیگری برای ارتباط مؤثر با دیگران اهمیت دارد.
بهتر است کمی شجاعت به خرج دهیم و با تمرکز و هوشمندی بیشتری برای حفظ دایره روابط خود در اجتماع خسته امروز قدم بداریم.
کمی بحث عمیق و جدی شد؛ اما فراموش نکنید که با رعایت چند راهکار ساده و دل‌نشین، می‌توانید دوستی همراه و معاشری به‌یادماندنی برای مردم باشید.
ارتباط مؤثر با طبیعت
در ادامه روش‌های ارتباط مؤثر با دیگران، بد نیست گریزی هم به طبیعت بزنیم. درواقع، هر آنچه در موسیقی خالص و بی‌آلایش آن می‌یابیم، پلی است برای درک بهتر خود و دیگران.
پیوند دوباره با روح طبیعت و زمین کمک می‌کند تا عنصر گم‌شده تعادل و آگاهی را بار دیگر پیدا کنیم. طبیعت، ما را نسبت به زمین مهربان‌تر می‌کند چون به یاد می‌آوریم بخشی از آن هستیم.
خواهش می‌کنم با رعایت چند مورد، برقرارکننده این تعامل زیبا باشید:
- در لحظه حضور داشته باش ( اما گذشته‌ات را فراموش نکن و از آینده هم نترس).
- روحیه پذیرش گر و ذهنی سازگار داشته باش.
- قدردان و بخشنده باش.
- اهل سرگرمی و خوشی باش.
- صدای قلبت را بشنو.
- به نشانه‌های معنوی در زندگی اهمیت بده و آن‌ها را گوش کن.
سخن پایانی
روزهای سخت فعلی باعث شده تا از هم دور شویم و فراموش کنیم که چقدر دوستی، محبت و لبخندهای امیدبخش می‌تواند راهگشا باشد؛ بااین‌حال همه ما از فواید برقراری ارتباط مؤثر با دیگران آگاهیم و تلاش می‌کنیم دنیای امن و دوستانه‌ای بسازیم.
از اینکه خواننده این مقاله بودید سپاسگزاریم و خواهشمندیم در بخش دیدگاه، نظرات و تجربیات خود را در مورد چگونگی برقراری ارتباط مؤثر با دیگران بنویسید.
من می‌نویسم. در کنار سفر، مهربانی، آشپزی و سکوت، از این هنر، برای معنا دادن به زندگی ام بهره می‌برم.
