فهرست مطالب
تابه‌حال دقت کرده‌اید که بعضی افراد در برخورد با مشکلات و موانع، ایده‌های جذاب و متفاوتی به ذهنشان می‌رسد؟ این دسته از افراد همیشه برای حل هر مشکل، راه‌حلی کاربردی در آستین دارند. اما واقعاً دلیل اینکه بعضی افراد خلاق‌تر از سایرین هستند چیست؟ برای دانستن جواب، لازم است که با مفهوم تفکر خلاق آشنا شوید. با ما در ذهن همراه باشید تا با هم از زیروبم تفکر خلاق صحبت کنیم.
تفکر خلاق چیست؟
بر اساس تعریفی که در دائره‌المعارف کسب‌وکار بیان شده است، تفکر خلاق به این معنا است: «روشی متفاوت برای بررسی و دیدن مشکلات و مسائل که به راه‌حل‌های غیرمستقیم که گاه ممکن است ناخوشایند به نظر برسند، منجر می‌شود. تفکر خلاق می‌تواند با استفاده از یک فرآیند بدون ساختار، مانند طوفان مغزی شکل بگیرد یا با استفاده از فرآیندهای نظام‌یافته، مانند تفکر جانبی به وجود بیاید.»
درواقع تفکر خلاق، به معنای توانایی ما برای شکل دادن به چیزهای جدید از مسائل روتین است. این مفهوم به ما توانایی می‌بخشد که زوایای جدید را به‌خوبی ببینیم و به راه‌حل‌های جدید برسیم.
ممکن است در این نوع از تفکر به راه‌حلی برسیم که اصلاً درگذشته وجود نداشته یا فراتر از آن، به این درک برسیم که مسئله موجود در حال حاضر یا شاید هرگز، به راه‌حل نیاز ندارد.
اهمیت تفکر خلاق
واقعیت این است که بسیاری از افراد اطراف ما علاقه چندانی به راه‌حل‌های غیرمتعارف و جدید ندارند. ممکن است دیگران به دیدن زوایای جدید مسائل اهمیت ندهند. اما مسئله دقیقاً همین‌جاست. مغز ما به‌صورت طبیعی و ذاتی تمایل دارد که گاهی از میانبرهای خاص برای حل مسائل استفاده کند. درواقع ما نیاز داریم که تفکر خلاق داشته باشیم.
همه ما در موقعیت‌های مختلف، اطلاعات خاصی را ضبط کرده‌ایم و از آن مانند یک الگو در مواقع دیگر استفاده کرده‌ایم. مثلاً همه ما می‌دانیم که چطور باید غذا خورد و همین عمل را هرروز به همان شیوه سابق تکرار می‌کنیم.
این شیوه الگوبرداری از اطلاعات و قوانین، در مواقع خود بسیار حائز اهمیت است. اما باید بدانیم که استفاده از آن در همه مواقع چندان مطلوب نیست و می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند.
دقیقاً در چنین مواقعی است که تفکر خلاق و افرادی که خلاقیت دارند مانند یک سوپرمن وارد می‌شوند! ما گاهی نیاز داریم که از روش تفکر خطی عبور کنیم و خلاقانه فکر کنیم. این افراد ما را تشویق می‌کنند که جور دیگری به مسائل فکر کنیم و راه‌حل‌های جدید پیدا کنیم.
در ادامه بعضی از موارد اهمیت تفکر خلاق را با شما به اشتراک می‌گذاریم:
تفکرمان را از قیدوبند رها می‌کند
ما با تفکر خلاق از بندهایی که ذهنمان برایمان ایجاد کرده است آزاد می‌شویم و می‌توانیم آزادانه با جهان ارتباط بگیریم. درست مانند سالهای کودکی و زمانی که تفکرات کودکانه داشتیم. دقت کنید که کودکان به آنچه دیگران درباره آن‌ها فکر می‌کنند اهمیتی نمی‌دهند و آزادانه افکارشان را دنبال می‌کنند.
تفکر خلاق ما به فرصت خودآگاهی می‌بخشد
تفکرات اعتباری و همه پیش‌فرض‌های ذهنی زمینه را برای تعصب در ایده‌ها و عقاید ایجاد می‌کنند. وقتی تفکرات اعتباری را کنار می‌گذاریم و با سلاح تفکر خلاق به مسائل نگاه می‌کنیم، می‌توانیم یاد بگیریم که تعصباتمان را کنار بگذاریم و بیشتر خودمان را موشکافی کنیم. این کار منجر به خودآگاهی در ما خواهد شد.
مقاله مرتبط: تفکر خلاق چیست؟ چگونه تفکر خلاق داشته باشیم؟
با تفکر خلاق، اعتمادبه‌نفس بیشتری خواهیم داشت
شاید بسیاری از ما به دلایل مختلفی از ارائه راه‌حل‌ها و یا عقایدمان در مسائل اجتناب کنیم. این کار باعث می‌شود که کم‌کم تفکرات ما خاموش شوند و نتوانیم ایده پردازی کنیم. اما از زمانی که شروع به استفاده از تفکر خلاق می‌کنیم، می‌توانیم اعتمادبه‌نفس را در خودمان ایجاد کنیم و آن را پرورش دهیم. با این کار می‌توانیم فعالیت بیشتری در گروه داشته باشیم و مشارکتمان را در کارهای گروهی، افزایش بدهیم. چه چیزی از این بهتر؟
چطور خلاقانه فکر کنیم؟
محدودیتی در خلاقانه فکر کردن وجود ندارد. اما اگر علاقه‌مند به تقویت تفکر خلاق در خودتان هستید، بد نیست که از راه‌حل‌های زیر شروع کنید:
تکنیک طوفان فکری
تکنیک طوفان مغزی یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین ایده‌های تقویت و بروز تفکر خلاق است. زمانی که شروع به ایده پردازی درباره یک مسئله می‌کنید و برای مدت مثلاً نیم‌ساعته، تمام ایده‌های خامی که به ذهنتان می‌رسد را روی کاغذ می‌نویسید، تفکر خلاقتان را به مرز انفجار رسانده‌اید. بعد از پایان طوفان فکری، نگاهی به ایده‌های روی کاغذتان بیندازید.
حتماً از میان ایده‌های ارائه شده چند ایده ناب و بکر برای به‌کارگیری پیدا خواهید کرد.
ذهنتان را آزاد بگذارید
وقتی مشغول فعالیتی هستید که نیاز به فکر کردن ندارد، ذهنتان را آزاد بگذارید که با ایده‌های درون مغزتان بازی کند. این کار می‌تواند در عین باز کردن ظرفیت مغزتان برای تفکر خلاق به پرورش ایده‌های جالب هم منجر شود.
موضوعات را باهم ترکیب کنید
گاهی سعی کنید دو موضوع نسبتاً مشابه را در ذهنتان مجسم کنید. حالا ویژگی‌های همان دو موضوع را بررسی کنید و ببینید می‌توانید با ترکیب بعضی از ویژگی‌های متفاوت دو موضوع، ایده‌های دیگری را پرورش بدهید یا نه.
نقاشی کنید
بعد از فکر کردن درباره ایده‌تان، نوبت به تجسم و عینیت بخشیدن به آن است. مهم نیست نقاش خوبی هستید یا نه؛ مداد بردارید و ایده خودتان را روی کاغذ بکشید. تمام جزییاتی که توی ذهنتان است را روی کاغذ پیاده کنید و به دستتان اجازه دهید با ایده ذهنی‌تان درگیر شود.
عادات روزمره‌تان را به هم بزنید
دوری از رفتارهای تکرارشونده و الگوهای منظم به‌صورت موقت و مقطعی، یکی دیگر از راه‌های پرورش تفکر خلاق است. سعی کنید روال عادی روزمره خودتان را به هم بزنید و از روش‌های متفاوت‌تری در انجام دادن کارها استفاده کنید.
نیاز نیست حتماً کارهای عجیب از شما سر بزند. همین‌که با دست غیر مسلطتان مسواک یا شانه بزنید یا مسیری متفاوت برای رفتن به محل کار یا دانشگاه در نظر بگیرید، یعنی توانسته‌اید مغزتان را دچار چالشی کنید که نتیجه آن، خلاقانه‌تر فکر کردن شماست.
ذائقه‌تان را دچار چالش کنید
اجازه دهید گاهی ذهنتان تحت تأثیر محرک‌هایی متفاوت و خارق عادت قرار بگیرد که بتواند واکنش‌های متفاوتی از خود نشان دهد. مثلاً اگر همیشه به موسیقی سنتی گوش می‌دادید، گاهی موسیقی‌تان را عوض کنید و پاپ گوش کنید.
اگر به غذاهای ترش علاقه دارید، کمی غذاهای شیرین را امتحان کنید تا مغزتان به یک الگوی خاص عادت نکند. همیشه برای گیرنده‌های حسی مغزتان چالش‌های کوچک ایجاد کنید و آن را وادار به واکنش‌های متفاوت کنید.
از خودتان سؤال بپرسید
یکی از راه‌های جالب پرورش تفکر خلاق زیاد سؤال پرسیدن است. سعی کنید وقتی به موضوعی واحد فکر می‌کنید، حداقل بیست بار یک سؤال را درباره همان مسئله از خودتان بپرسید و هر بار جوابی متفاوت برای آن سؤال پیدا کنید. این کار به شما کمک می‌کند زوایای جدیدی از مسئله موردنظرتان را کشف کنید.
سؤالاتی خاص بپرسید
بهتر است برای پرورش تفکر خلاق در بررسی مسائل مختلف، فرم سؤالاتی که طرح می‌کنید درباره زوایایی باشد که کمتر کسی به آن اشراف دارد. سؤالاتتان را با این کلمات پرسشی شروع کنید: چه می‌شد اگر…؟ فرض کنید که…؟
تکنیک‌های تفکر خلاق بسیار گسترده و متنوع هستند. نمونه‌هایی که برای شما مثال زدیم، تنها برای ای بود که دیدی کلی نسبت به تفکر خلاق پیدا کنید.
ذهنتان را برای ایده‌های جدید باز کنید
سعی کنید نسبت به مسائل جدید، واکنش سخت نشان ندهید. از ایده‌های نو استقبال کنید. یادتان باشد که هر مسئله ارزش بررسی و فکر کردن دارد. گاهی ایده‌هایی که مسخره به نظر می‌رسند، همان ایده‌هایی هستند که بیشترین کارایی را دارند. از ایده‌ها و تفکرات نو نترسید و آن‌ها را در اولویت بررسی قرار دهید.
برای داشتن تفکر خلاق به فعالیت‌های زیر توجه بیشتری کنید:
اگر فعالیت‌های زیر را انجام دهید، خلاقیت شما به‌صورت قابل‌توجهی افزایش خواهد یافت:
- طراحی کنید. طراحی شما می‌تواند یک پوستر ساده تا صفحات وب و لوگوی محصولات مختلف را شامل شود.
- برای گروه‌های آموزشی‌تان برنامه درسی تدوین کنید.
- در صفحات اجتماعی‌تان از ایده‌های خودتان بنویسید. فکر کنید اکانت اینستاگرام‌تان وبلاگ شخصی شماست. از هرچیزی که دوست دارید یا دغدغه شماست در آن بنویسید.
- در جمع‌های دوستانه مسابقه طراحی کنید تا تفریح کرده باشید.
- دکور خانه را عوض کنید و به روش‌های جذاب‌تر شدن دکورتان فکر کنید.
- در محل کار برای بهبود وضعیت خدمات و یا محصولاتتان، ایده‌های جدید ارائه کنید.
