تفکر جانبی چیست؟ چطور با خلاقیت به جنگ مشکلات برویم؟

شما چطور به چالش‌ها و مسائل پیش رویتان نگاه می‌کنید؟ راه‌حل شما برای مواجهه با مسائل چیست؟ آیا ترجیح می‌دهید از روش‌های منطقی و متعارف موجود به راه‌حل نهایی برسید؟ اگر جوابتان منفی است؛ احتمالا تفکر جانبی برایتان جالب خواهد بود. این تفکر مخصوص افراد خلاق است. چطور؟ با ذهن همراه باشید تا بیشتر از تفکر جانبی بدانیم.

تفکر جانبی چیست؟

تفکر جانبی برای اولین بار توسط اندیشمند معروف، ادوارد دوبونو، خلق شده است. این تفکر به معنای ساده یعنی نگاه متفاوت و استفاده از روش‌های غیرمتعارف و ساختار شکنانه برای حل مسائل و چالش‌ها. یعنی کسی که تفکر جانبی دارد، به جای اندیشیدن به صورت خطی و مستقیم، به غیرمتعارف‌ترین روش‌های ممکن برای حل مسائل دست می‌زند.

کسی که تفکر جانبی دارد، برای رسیدن از نقطه A به نقطه B به جای انتخاب مسیرهای متعارف و مستقیم، از عجیب‌ترین مسیرها استفاده میکند. مسیرهایی که هرگز قبل از آن کشف نشده بود.

تفکر جانبی در مقابل تفکر خطی قرار می‌گیرد. تفکر خطی، همان تفکر استناد به روش‌های متعارف و منطقی است که اکثر ما در حل مسائل روزمره به آن استناد می‌کنیم. تفکر جانبی یکی از انواع تفکر خلاق است و متفاوت اندیشیدن، نشانه اصلی آن است.

برای روشن‌تر شدن تفکر جانبی مثالی معروف وجود دارد. فرض کنید شرکتی در حال ورشکستگی است. به نظر شما باید قیمت کالاهایش را پایین بیاورد تا بیشتر بفروشد یا با افزایش قیمت کالا و خدماتش درآمدش را افزایش دهد و از ورشکستگی خارج شود؟ تفکر جانبی پاسخ متفاوتی دارد! این تفکر می‌گوید؛ هیچ‌کدام! باید کیفیت کالاها و خدماتش را افزایش دهد!

   

مزایای تفکر جانبی

تفکر جانبی نوعی فرار از کلیشه و رعایت نکردن قواعد مرسوم است. کسانی که این نوع از تفکر را در خودشان پرورش داده‌اند، می‌توانند از دریچه‌ای متفاوت به مسائل نگاه کنند و نگاه صفر و یکی را کنار بگذارند.

تفکر جانبی به افراد کمک می‌کند ایده‌های نو و خلاقانه بیافرینند. بسیاری از اختراعات امروز، نتیجه تفکر جانبی است. اگر مخترعان نگاهی متفاوت به مسائل نداشتند، بسیاری از دستگاه‌هایی که امروزه با آنها سروکار داریم ساخته نمی‌شدند.

ما برای طی کردن مسیر موفقیت به ابزار مختلفی نیاز داریم. یکی از این ابزار، خلاقیت است. خلاقیت به ما کمک می‌کند تا با ارائه روش‌های نامتعارف، اما کاملا موثر دست به حل مسائل بزنیم.

 کسانی که تفکر جانبی دارند، در درک و حل مسائل یک گام جلوتر از باقی افراد عمل می‌کنند. آنها با استفاده از تمام حواس خود و قدرت تخیل‌شان، می‌توانند به سادگی مسائل را کشف و حل کنند.

معمولا افرادی که تفکر جانبی قدرتمندتری دارند، می‌توانند در مشاغلی مانند کارهای مربوط به رسانه، تبلیغات، بازاریابی و فروش بسیار موفق عمل کنند. توانایی این افراد در اقناع مخاطب باعث می‌شود در این مشاغل به سرعت پیشرفت کنند.

تفکر جانبی به شما قدرت ریشه‌یابی مشکلات و یافتن راه‌حل‌های جالب خواهد بخشید. کسانی که تفکر جانبی دارند می‌توانند به عنوان مغز متفکر شرکت‌ها و سازمان‌ها عمل کنند.

افرادی که تفکر جانبی دارند، معمولا حس شوخ‌طبعی قدرتمندی دارند. آنها می‌توانند به سادگی دیگران را بخندانند و از کوچکترین مسائل شوخی‌های پیاپی و مسائل خنده‌آور بسازند.

چطور تفکر جانبی را در خودمان تقویت کنیم؟

تفکر جانبی، ارتباط مستقیمی با موقعیت دارد. یعنی شما نمی‌توانید فرمولی خاص برای داشتن تفکر جانبی داشته باشید و از آن استفاده کنید. این نوع از تفکر در موقعیت مخصوص به خود کارکرد خودش را نشان می‌دهد و خودش را بروز می‌دهد.

اما آنچه که واضح و مشخص است این است که می‌توان با به‌کارگیری تمرین‌های مخصوص، تفکر جانبی را تقویت کرد و توانایی پرورش آن را به دست آورد. تمریناتی که در ادامه با شما به اشتراک می‌گذاریم، می‌توانند در طولانی مدت اثرات مطلوبی بر پرورش این نوع از تفکر در شما داشته باشند.

 

 

داشتن نقشه ذهنی

نقشه ذهنی، یکی از راه‌های ویژه کمک به پرورش تفکر خلاق و تفکر جانبی است. از آنجایی که نقشه ذهنی بر پایه محرکات بصری استوار شده است، می‌تواند فرآیند تفکر ذهن‌ شما را تنظیم کند و زمانی که راه‌حل‌های منطقی جوابگوی مساله نیستند، در یافتن پاسخ‌های خلاقانه‌تر به شما کمک کند.

نقشه ذهنی به شما این امکان را می‌دهد که ایده‌های خود را روی کاغذ بیاورید و سپس یک قدم به عقب برگردید تا تمام تفکرات‌تان را دوباره جمع کنید و به راه‌حل‌های جدیدتر برسید.

از همه حواس‌تان استفاده کنید

ما پنج حس فیزیکی مختلف داریم. بویایی، بینایی، شنوایی، چشایی و لامسه. اما به ندرت از هر پنج حس‌مان در حل مسائل کمک می‌گیریم. معمولا همه ما در حل مسائل مختلف تنها از حس بینایی برای یافتن راه‌حل و جمع‌آوری اطلاعات کمک می‌گیریم. اما استفاده همزمان از همه حواس، احتمالا کمک بزرگتری برای یافتن راه‌حل‌های خلاقانه‌تر خواهد بود.

مثلا وقتی به مشکلی برخوردید، تمام اطلاعات مربوط به مساله‌تان را با صدای بلند برای خودتان بیان کنید و صدایتان را با گوشی موبایل‌تان ضبط کنید. حالا مجددا هرانچه که گفته‌اید را گوش کنید. احتمال اینکه نکات تازه و سرنخ‌هایی از حل مساله را در بیان مساله‌تان پیدا کنید، بسیار زیاد خواهد بود.

عکس دیگران فکر کنید

سعی کنید کلیشه‌های متعارف در حل مساله را بشکنید. برای این کار نیاز دارید تا راه‌حل‌هایی که دیگران برای حل مسائل به کار می‌گیرند را شناسایی کنید.

حالا برعکس آن عمل کنید. همیشه سعی کنید چند قدم به عقب برگردید و مجددا از نو بازبینی را شروع کنید. همیشه نکات و زوایایی هستند که از دید شما دور مانده‌اند و تنها با دید متفاوت به مسائل به چشم‌تان خواهد آمد. شکستن کلیشه‌ها همیشه هم چیز بدی نیست!

پیش‌زمینه‌های ذهنی و قضاوت‌ها را کنار بگذارید

همیشه با دید تازه به مسائل نگاه کنید. داشتن پیش‌زمینه‌های ذهنی یکی از آفات اصلی تفکر جانبی و خلاقانه است. مثلا به شما گفته می‌شود مردی با پسر خودش تصادف می‌کند. او را به بیمارستان می‌برد تا درمانش کنند. دکتر جراح به مرد می‌گوید که من نمی‌توانم پسرم را جراحی کنم. در چه صورتی این امکان وجود دارد؟

اگر تفکر شما خطی و منطقی باشد؛ فکر می‌کنید که احتمالا این پسر، پسر خوانده مرد یا جراح بوده است. اما کسی که تفکر جانبی دارد، می‌گوید که ساده است. احتمالا جراح مادر پسر است. فهمیدید اشکال کار از کجاست؟

در تفکر خطی پیش زمینه ذهنی ما از پزشک جراح، یک مرد است. برای همین است که ذهن‌مان نتوانست موقعیت را به درستی درک کند و به دنبال بهانه‌ای برای توجیه دو پدر داشتن یک پسر بود.

از تجربه‌های دیگران استفاده کنید

یکی از بزرگترین راه‌های افزایش توانایی‌های ذهنی، کسب مهارت و دانش است. همه ما در زمینه‌هایی خاص مهارت و دانش داریم. از طرفی عمر ما کفاف کسب همه مهارت‌های دنیا را نخواهد داد. پس راه‌حل چیست؟

راه‌حل این است که از تجربیات و دانش یکدیگر استفاده کنیم.  استفاده از تجربیات و دیدگاه‌های دیگران به ما این امکان را خواهد بخشید که با نظرات متفاوت و دیدگاه‌های مختلف آشنا شویم.

[su_note note_color=”# d1d3d4″ radius=”10″ class=””]

هرچه دایره دیدگاه‌های ما وسیع تر شود، نگاه جامع‌تر و کامل‌تری به مسائل خواهیم داشت و از تفکر خطی دورتر خواهیم شد.

[/su_note]

خلاقیت را در خودتان پرورش دهید

سعی کنید از زوایای مختلف به یک مساله نگاه کنید. داشتن دید متفاوت به مساله‌ای خاص باعث می‌شود تفکر خلاق‌تان پرورش پیدا کند و از جمود فکری خارج شوید. می‌توانید این کار را در قالب گروه انجام دهید و از نظرات هم‌گروهی‌های خودتان استفاده کنید.

حتی شنیدن نظرات و دیدگاه‌های متفاوت نسبت به یک مساله خاص می‌تواند باعث ایجاد تغییرات اساسی در دیدگاه‌ شما شده و خلاقیت‌تان را پرورش دهد.

از دایره امن ذهن‌تان خارج شوید

سعی کنید شرایط و محیط را خارج از دایره امن ذهن‌تان درنظر بگیرید. روی مسائلی متمرکز شوید که فکر به آنها برای هرکسی آسان نیست. فکر کردن به مسائلی که ذهن‌تان را از حالت امن‌ش خارج می‌کند و آن را به تکاپو می‌اندازد می‌تواند تمرین خوبی به حساب بیاید.

در انتها باید اضافه کنم که تفکر جانبی و تفکر خطی دو نوع از تفکر مکمل هستند. همانطور که نمی‌توان همیشه به تفکر خطی تکیه کرد و از آن استفاده کرد، استفاده از تفکر جانبی هم در همه زمینه‌ها ما را به نتیجه دلخواه نخواهد رساند.

گاهی لازم نیست برای رسیدن به مقصد، از راه‌های غیرمتعارف قدم برداریم. گاه بهترین مسیر، همان کوتاه‌ترین مسیر است. نظر شما چیست؟ آیا با من هم‌عقیده هستید؟