انتخاب درمانگر مناسب با ۱۰ روش اصولی و جهانی

توسط

مرداد ۴, ۱۴۰۰

فهرست مطالب

به این نتیجه رسیده‌اید که حضور یک درمانگر در مسیر زندگی برایتان لازم است؟ اولین قدم انتخاب درمانگر مناسب است که درواقع حق طبیعی شماست. اما شما تنها نیستید و بسیاری از جست‌وجوگران به این نکته که درمانگر خوب چه ویژگی‌هایی می‌تواند داشته باشد به‌عنوان یک موضوع قابل‌تأمل نگاه می‌کنند.

عجیب نیست در فرهنگ یا منطقه‌ای زندگی کنیم که انتخاب درمانگر مناسب چندان هم اهمیتی نداشته باشد. همچنین قابل‌پذیرش است که بعد از چند جلسه، حس کنید نمی‌توانید ارتباط درستی با درمانگرتان برقرار کنید.

برای انتخاب درمانگر مناسب چه قدم‌هایی باید بردارم؟

اگرچه، یک درمانگر کارآمد در بسیاری از موارد می‌تواند به فرد در تقویت مهارت‌ها و اعتمادبه‌نفس برای مشکلات مربوط به سلامت ذهنی پیش آمده در زندگی کمک کند، اما بیش از آن، حساسیت مراجعه‌کننده برای کمک گرفتن از یک متخصص تأییدشده ارزش این‌همه تلاش و وقت گذاشتن را دارد.

قدم اول- انتخاب نوع درمان

نیاز به چه نوع درمانی دارید؟ پاسخ به این پرسش تعیین‌کننده است. شاید بد نباشد ابتدا با دسته‌بندی انجمن روانشناسی آمریکا APA بیشتر آشنا شوید تا به‌راحتی همانی را که با اهداف شما برای بهبودی همخوانی دارد انتخاب کنید. البته در نظر داشته باشید که بعضی از درمانگران فقط در یک نوع روش درمانی تخصص ندارند و مهارت آن‌ها چند شاخه است.

انواع درمان در روانشناسی کدام است؟

انواع درمان در روانشناسی شامل پنج دسته‌بندی اصلی زیر است:

◄ درمان روان پویایی psychodynamic و ارزیابی روانی Psychoanalysi – این نوع درمان، بنا بر آموخته‌های زیگموند فروید، قرار است به ناخودآگاه و محرک‌ها برای تغییر رفتارها، افکار و احساسات منفی دسترسی پیدا کند.

◄ درمان رفتاری Behavior therapy – با کمک این روش قرار است تا به بیمار کمک کنند تا یک سری از رفتارهای مشخص او با استفاده از ابزارهای مختلف ازجمله حساسیت‌زدایی تغییر کند.

◄ درمان شناختی- تمرکز این نوع درمان ، در قدم اول، روی کمک به بیمار برای اصلاح رفتارها و واکنش‌های او با تغییر افکار اوست.

◄ انسان درمانی Humanistic therapy- این نوع درمان روی بیمار متمرکز است و بیش از آنکه به درمانگر نقش مسئول داده شود، آن‌ها را یک شنونده فعال و همدل نشان می‌دهد.

◄ درمان یکپارچه Integrative or holistic therapy – درمان جامع قرار است درمانگر را با مجموعه‌ای از اصول در برابر مراجعه‌کننده بنشاند. ترکیبی از چندین رویکرد باهم کمک می‌کند تا او به نیازهای افراد پی ببرد. این نوع درمان مبتنی بر اصل پذیرش و تعهد acceptance and commitment therapy با نام اختصاری ACT است.

در جدول زیر می‌توانید همه انواع درمان را با جزئیات بیشتری بخوانید:

قدم دوم- بودجه‌بندی

هزینه هر درمان می‌تواند بسیار متفاوت باشد که بستگی دارد خدمات از کجا دریافت شود. یک سری به‌صورت رایگان قابل‌دسترسی هستند. درمان آنلاین نسبتاً کم‌هزینه‌تر است و سایر روش‌های درمان هزینه‌های بالاتری را شامل می‌شوند.

نکته: متأسفانه هنوز خدمات روان‌درمانی تحت پوشش هیچ بیمه‌ای در کشور قرار نگرفته است. اما در صورت نیاز، فرد با مراجعه به ادارات بهزیستی شهر محل سکونت یا تماس با اورژانس اجتماعی ۱۲۳ می‌تواند با دریافت معرفی‌نامه، برای انتخاب درمانگر مناسب و استفاده از خدمات نیم‌بها اقدام کند.

انتخاب درمانگر مناسب با توجه به تعرفه‌های درمانی — **تعرفه خدمات درمانی روانشناسی در سال ۱۴۰۰**

قدم سوم- راهنمایی از پزشک خانواده

پزشکان ازجمله بهترین منابع راهنمایی افراد برای انتخاب درمانگر مناسب هستند. ازجمله امتیازات این راهنمایی، اطلاع پزشک فرد از وضعیت سلامت کلی او است که می‌تواند در معرفی‌نامه به درمانگر در صورت لزوم به آن‌ها اشاره کند.

قدم چهارم- خانواده و دوستان

اگر مشکلی با این موضوع ندارید می‌توانید برای انتخاب درمانگر موردنظرتان، هم از نظر نوع تخصص و هم هزینه، با اطرافیان مشورت کنید. منابعی که آن‌ها معرفی می‌کنند حتی می‌تواند بهتر از جست‌وجوها در اینترنت باشد.

** بهتر است بدانید که **

در حال حاضر سایت‌های فراوانی در کشور فعالیت می‌کنند که با انتشار دیدگاه و بازخوردهای مراجعه‌کنندگان، نمره درمانگر را در اختیار عموم می‌گذارند. تصمیم‌گیری بر اساس این اطلاعات به‌روز، بسیار ساده‌تر می‌شود.

مهم: نباید نادیده گرفت که درمانگری که منتخب دوست، عضوی از خانواده یا محبوب شماست لزوماً نمی‌تواند برای شما هم مناسب باشد. در این مورد بهتر است با نکته‌سنجی بیشتری با توجه به نیازهای خودتان، تصمیم بگیرید.

قدم پنجم- دقت به مدرک درمانگر

همچنان که درمانگر موردنظر را انتخاب می‌کنیم نباید از مدارک لازم و معتبر صادرشده برای درمانگر غافل شویم. برای دریافت اطلاعات معتبر پیشنهاد می‌کنم به سایت سازمان نظام روانشناسی و مشاوره ایران مراجعه و با واردکردن نام درمانگر موردنظر خود، اطلاعات لازم را دریافت کنید.

مهم: علاوه بر مدرک روانشناسی، برای انتخاب درمانگر مناسب خود حتماً به مدرک تخصصی او توجه داشته باشید. البته ممکن است عنوان درمانگر، تازمانیکه تخصص او مناسب با نیاز شماست، چندان هم اهمیتی نداشته باشد. اما در نظر داشته باشید که مشاوران، مددکاران اجتماعی، روانشناسان یا روان‌درمانگرها ازجمله افرادی هستند که برای درمان باید به آن‌ها مراجعه کنید.

قدم ششم- اعتبار فرهنگی

بدون شک همه درمانگرها افرادی با درک و همدلی هستند. اما از میان آن‌ها، متخصصی که تجربه فعالیت و ارتباط نزدیک در گروه مردم یا با موارد مشابه مورد مراجعه‌کننده داشته باشد، می‌تواند در تصمیم‌گیری نهایی ما تفاوت ایجاد کند.

تجربه ثابت کرده است درمانگری که تجربه ارتباط با عموم مردم به‌ویژه قشر آسیب‌دیده را داشته باشد، مقبولیت بیشتری به دست می‌آورد. برگزاری جلسه با درمانگری که مثل مراجعه‌کننده‌اش، زمانی تجربه درمانی و تحت نظر بودن را داشته است، به‌مراتب نتیجه‌بخش‌تر است.

همچنین پیشینه‌های نژادی و فرهنگی و مذهبی مشترک مثل رنگین‌پوست بودن، غیربومی بودن و حتی گرایش‌های جنسی ازجمله آیتم‌های تعیین‌کننده برای انتخاب درمانگر مناسب است.

بهتر است در نظر داشته باشید که

برای انتخاب نهایی نباید به فرضیات تکیه کرد. تا جاییکه زمان به شما اجازه می‌دهد در مورد جزئیات نوشته‌شده بهتر است حساس و دقیق باشید.

قدم هفتم- تعیین اهداف درمان

اینکه مشخص کنیم دقیقاً چه خواسته‌هایی در مسیر درمان از درمانگر خود داریم نیمی از مسیر را رفته‌ایم. اگر قصد دارید تا در جلسات درمانی خودتان روی مسئله مشخصی تمرکز بدهید پس این محدودیت را در نظر بگیرید.

ازجمله مواردی که معمولاً روی آن‌ها تمرکز می‌شود:

روبه‌رو شدن با استرس
تجربه یک حادثه ناگوار
ترس‌های مرضی (فوبیا)
روابط بین فردی
مصائب
وضعیت یا مشکل ذهنی که فرد با آن درگیر است یا ممکن است دچارش باشد.
بحران عاطفی که فرد نیاز به کمک برای حل آن دارد.

با تعیین آنچه خواسته شماست، اکنون می‌توانید اهداف خود را با درمانگرتان در میان بگذارید. البته بهتر است به خاطر بسپارید که یک سری مسائل مثل موضوع ارتباطات بین فردی و استرس احتمالاً نیازی به دخالت یک درمانگر ندارد و آموزش خاصی را هم نمی‌طلبد. درحالی‌که موقعیت‌هایی مثل افسردگی با حضور چنین فرد متخصصی قابل‌درمان هستند.

مواقعی هم هست که فرد نمی‌داند چه حالی دارد ولی کمک می‌خواهد. حضور یک درمانگر همین‌جاست که معنادارتر می‌شود و برای تعیین اهداف درمانی راهنمایی‌های لازم را ارائه می‌دهد. فراموش نکنید که برای انتخاب درمانگر مناسب به نقش او برای کسب مهارت‌های لازم خودتان بیشتر توجه داشته باشید.

قدم هشتم- طرح پرسش از درمانگر

بهتر است در این مرحله مجموعه مناسبی از سؤالات برای خودتان کنار بگذارید تا اطلاعات کافی در مورد گواهینامه، مدرک و مجوز و تجربه کافی درمانگر داشته باشید. شک نکنید که این سؤالات کمک می‌کنند تشخیص درستی برای انتخاب نهایی خود داشته باشید.

پیشنهاد می‌کنم ۲۰ پرسش زیر را به خاطر داشته باشید. البته پاسخ یک سری پرسش‌ها بدون نیاز به گفت‌وگو با درمانگر به دست می‌آید که معمولاً در وب‌سایت متخصص قابل‌دسترسی است. همچنین می‌توانید، پیش از حضور در جلسه اول، سؤالات خود را برای درمانگر ایمیل کنید.

◄ سؤالات مربوط به آموزش، تجربه و گواهینامه

تحصیلات شما چیست؟ در کدام مقطع مدرک دارید؟

درمانگر باید مدرک استادی یا دکتری در رشته بهداشت روان داشته باشد که آموزش‌های کاملاً تخصصی‌اش را در حوزه روان‌درمانی مثل روانشناسی، روان‌پزشکی، پرستاری روان‌پزشکی یا مشاوره دریافت کرده باشد.

این درجه تحصیلی شامل درجه MD ( روان‌پزشکی)، دکتری یا دکتری روانشناسی PsyD ، مددکار اجتماعی یا مشاوره می‌شود. از دیگر گواهینامه‌های معمول باید به کارآموز پرستاری روان‌پزشکی، مشاور با مجوز حرفه‌ای و درمانگر خانواده و ازدواج اشاره کرد.

چه نوع مجوزی دارید؟

درمانگری که مجوز ندارد مناسب شما نیست. دقت کنید که مجوز همان گواهینامه نیست.

با طرحواره درمانی از دام الگو های مخرب ذهنی رهایی یابید. ‏

افرادی بیشترین بهره را از طرحواره درمانی برده اند که الگوهای فکری و رفتاری خود کوبنده، از خود نشان می‌دادند

اکنون بخوانید

چه مدت است که به‌عنوان روان‌درمانگر کار می‌کنید؟ آیا هنوز هم تحت نظارت هستید؟

به‌طورمعمول انتظار می‌رود که درمانگرهای مجوز دار همچنان به مدت یک یا دو سال تحت نظارت باشند. توجه داشته باشید که انتخاب درمانگر کم‌تجربه هم کار هوشمندانه‌ای نیست. بلکه برعکس، درمانگر کهنه‌کار امتیازات زیادی برای شما دارد.

تجربه شما در مورد مسئله‌ای که من با آن درگیر هستم چقدر است؟

درمانگر با پیشنهاد مواردی که شما به دنبال درمانش هستید، همراهی‌اش را شروع می‌کند. توجه به این نکته مهم است که همه درمانگرها قرار نیست در مورد همه مسائل تخصص داشته باشند.

◄ انتظارات مراجعه‌کننده از درمان

شما کدام نوع درمان را برای من پیشنهاد می‌کنید؟ آیا به درد من می‌خورد؟

پژوهش‌ها نشان دادند که انواع خاصی از درمان برای یک سری مسائل خاص کاربرد دارند. برای نمونه درمان شناختی رفتاری CBT یکی از درمان‌های مؤثر برای انواع مختلفی مثل افسردگی و اضطراب است.

درمان چقدر طول می‌کشد؟

این زمان‌بندی قابل پیش‌بینی نیست. اگرچه درمانگران در مورد دوره معمول درمان یک سری مسائل، نظر کلی دارند. در نظر داشته باشید که درمان فشرده معمولاً بین ۶- ۱۲ جلسه هفتگی طول می‌کشد. این دوره ممکن است برای موارد درمانی دیگر چند ماه یا بیشتر هم طول بکشد.

هر جلسه چقدر طول می‌کشد؟ فاصله بین هر جلسه تا جلسه بعدی چقدر است؟

بسیاری از جلسات درمانی برای هر جلسه هفتگی، پنجاه دقیقه طول می‌کشند. البته یک سری جلسات ممکن است طولانی‌تر باشد. بهتر است در مورد ساعت و روز جلسات خود با درمانگر هماهنگ باشید و زمان مناسب خود را به او اعلام کنید.

جلسات درمانی قرار است چگونه باشد؟

یک سری درمان‌ها بسیار منظم و حساب‌شده هستند و برای مراجعه‌کننده گزینه آموزش مهارت و تکالیف خانگی هم در نظر گرفته می‌شود. قالب‌های دیگر ممکن است بیشتر شکل حمایتی و منعطف داشته باشد. همچنین بعضی درمان‌ها با وضعیت حال سروکار دارند درحالی‌که موارد دیگر مستقیماً روی پیشینه ارتباطی و خانوادگی تمرکز می‌دهند.

شاید بد نباشد بدانید که

درمانگرها در مورد میزان توصیه‌های مستقیم و بازخوردهایی که به مراجعه می‌دهند با هم تفاوت دارند.

آیا گزینه دارودرمانی هم در نظر گرفته می‌شود؟

این یک روش معمول است؛ ترکیب روان‌درمانی با دارودرمانی. البته شواهد محکمی در این مورد وجود دارد که ترکیب این دو بسیار اثرگذارتر است. بعضی از درمانگرها( روان‌پزشک‌ها و کارآموزان پرستاری روان‌پزشکی) هستند که دارو هم تجویز می‌کنند.

گروه دیگری از روان‌درمانگرها هم معمولاً برای تجویز دارو به همکار پزشک خودشان ارجاع می‌دهند.

آیا من و شما می‌توانیم با هم مسیر باشیم؟

این سؤال باید متناسب با محیط شما در نظر گرفته شود. ولی موضوع این است که باید با توجه به ویژگی‌های شخصیتی شما یا درمانگری باشد که بر ارتباط درمانی بین شما اثر می‌گذارد.

به‌عبارت‌دیگر، برای شما قطعاً مهم است که درمانگر منتخب شما هرگونه کیفیت شخصیتی ویژه مثل گرایش‌های جنسی، هویت یا بیان جنسی، گروه سنی، ایمان و عقیده، نژاد و مسائل مشابهی را که برایتان مهم است در نظر بگیرد.

** مهم: هرگز از بیان خواسته‌های خودتان برای تأیید تناسب همکاری در روند درمان خجالت نکشید.

◄ موارد عملی

هزینه درمان چقدر است؟ هزینه جلسات روان‌درمانی تحت پوشش بیمه هم محاسبه می‌شود؟

درصورتی‌که درمانگر زیرمجموعه یک شبکه درمانی و از بیمه دهندگان باشد، معمولاً برابر می‌شود با یک پرداخت مشترک که مقرون‌به‌صرفه هم است. اما اگر به‌صورت خصوصی با درمانگر خود طرف هستید- در صورت اضافه شدن دارودرمانی- بیمه بخشی از هزینه را پرداخت می‌کند. گروهی از درمانگرها هم با بیمه‌ها طرف معامله نیستند.

همان‌طور که بالاتر هم نوشته شد، در صورت وجود مشکلات مالی و معرفی از سمت بهزیستی، هزینه جلسات به‌صورت نیم‌بها یا حتی توافقی پرداخت می‌شود.

آیا جلسه درمان حضوری برگزار می‌شود یا آنلاین؟

از زمانی که پاندمی گریبان مردم زمین را گرفت، بسیاری از درمانگران جلسات خود را به‌صورت غیرحضوری برگزار می‌کنند. اگر جلسات قرار است به‌صورت حضوری باشد حتماً اطلاعاتی را که در مورد نشانی باید بدانید پیگیری کنید.

تا چند جلسه امکان لغو یا حذف جلسات وجود دارد؟

بهتر است در مورد روال اطلاع‌رسانی به درمانگر در مورد لغو جلسه بدانید. گاهی، حذف یک جلسه بدون اطلاع قبلی، نیاز به پرداخت هزینه خواهد داشت.

آیا درمانگر در موقعیت‌های خاص پس از جلسات هم در دسترس است؟

جمعی از درمانگران به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی می‌کنند که بعد از جلسه و ساعت کاری هم امکان تماس با آن‌ها وجود داشته باشد. گروهی دیگر هم منابع جایگزین دیگری مثل شماره تماس بهزیستی را معرفی می‌کنند.

** مهم: این، شوخی نیست! به همان اندازه که برای خرید یک وسیله ضروری وقت و انرژی هزینه می‌کنید در مورد انتخاب درمانگر مناسب هم باید حساس باشید. بنابراین این فهرست طولانی باعث نشود که در مورد حق طبیعی خودتان دچار تردید شوید.درمانی که تحت نظر یک درمانگر کاردان و تأییدشده از سوی شما انجام شود، تأثیر به‌مراتب بهتری خواهد داشت.

و اما سؤال پایانی

فکر می‌کنید اطلاعات تکمیلی دیگری که به انتخاب درمانگر احتمالی شما کمک می‌کند شامل چه سؤالاتی باشد؟

خلاصه کتاب هوش هیجانی

این کتاب به “هوش هیجانی” می‌پردازد و تأثیر گسترده اش بر زندگی افراد را نشان می‌دهد.

اکنون بخوانید

قدم نهم- آزمون‌وخطا

تا زمانی که بتوانید درمانگر موردنظرتان را پیدا کنید، شاید بد نباشد چند درمانگر را برای رسیدن به تشخیص درست، بررسی کنید. در نظر داشته باشید که امتحان چند درمانگر یک بخش عادی از فرایند انتخاب است.

بهتر است به خاطر بسپارید که

با یافتن درمانگر موردنظر، تأثیری که این ارتباط روی شما و زندگی‌تان می‌گذارد بلندمدت خواهد بود.

قدم دهم- درمان غیرحضوری

خیلی از اطرافیان ما از روش غیرحضوری یا آنلاین به‌عنوان یک منبع درمانی قابل‌دسترسی و عالی یاد می‌کنند مخصوصاً اگر در محل زندگی آن‌ها چنین گزینه درمانی وجود نداشته باشد.

شما می‌توانید با یک جست‌وجوی ساده در گوگل یا هر موتور جست‌وجوی دیگری، به نتایج دلخواه برای پیدا کردن مرکز درمانی مناسب برای دریافت خدمات آنلاین برسید.

** نکته: استفاده از خدمات غیرحضوری به معنای نادیده گرفتن اهمیت مجوز و گواهینامه حرفه‌ای درمانگر نیست. همان‌طور که بالاتر برایتان نوشتم، این موضوع اولین نکته‌ای است که باید در نظر داشته باشیم.

معرفی ۸ اپلیکیشن مشاوره و پزشکی آنلاین ایرانی

همچنین می‌توانید با خیال راحت یکی از ده اپلیکیشن مشاوره آنلاین زیر را که در کشور فعال هستند با در نظر گرفتن نیازهای خود انتخاب کنید.

◄ اپلیکیشن پزشکت