فهرست مطالب
آنالیز سوات (SWOT) ابزاری کاملاً ساده و در عین حال قدرتمند است که به شما کمک می‌کند تا استراتژی کسب و کار خود را توسعه دهید. سوات مخفف نقاط قوت (Strengths)، ضعف (Weaknesses)، فرصت‌ها (Opportunities) و تهدیدها (Threats) است. نقاط قوت و ضعف شرکت شما داخلی است، مواردی که شما تا حدی کنترل آنها را دارید و می‌توانید آنها را تغییر دهید.
فرصت‌ها و تهدیدها خارجی هستند، مواردی که در خارج از شرکت شما، در بازار بزرگ‌تر در جریان است. می‌توانید از فرصت‌ها استفاده کرده و در برابر تهدیدات از خود محافظت کنید، اما نمی‌توانید آنها را تغییر دهید. به عنوان مثال می‌توان به رقبا، قیمت مواد اولیه و روند خرید مشتری اشاره کرد.
آنالیز سوات، نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدات شما را در یک لیست سازمان یافته‌ای قرار می‌دهد که معمولاً در یک شبکه ساده‌ای ارائه می‌شود. وقتی زمان خود را به انجام یک تجزیه و تحلیل SWOT اختصاص می‌دهید، به یک استراتژی محکم برای اولویت بندی کارهایی که برای رشد تجارت خود باید انجام دهید، مجهز خواهید شد.
ممکن است فکر کنید که از قبل همه کارهایی که برای موفقیت باید انجام دهید را می‌دانید، اما یک آنالیز سوات، شما را مجبور می‌کند که به تجارت خود از راه‌های جدید و از جهات مختلف نگاه کنید؛ با ذهن همراه باشید.
چه کسی باید آنالیز سوات را انجام دهد؟
برای مؤثر بودن تجزیه و تحلیل سوات، بنیانگذاران و رهبران شرکت باید به شدت درگیر امور شرکت شوند. این وظیفه‌ای نیست که به دیگران واگذار شود. اما، رهبری شرکت نیز نباید کار را به تنهایی انجام دهد. برای دستیابی به بهترین نتیجه، شما می‌خواهید گروهی را جمع کنید که دیدگاههای مختلفی در مورد شرکت دارند. افرادی را انتخاب کنید که می‌توانند جنبه‌های مختلف شرکت شما از فروش و خدمات مشتری گرفته تا بازاریابی و توسعه محصول را بررسی نمایند. همه باید پشت میز نشسته باشند!
شرکت‌های نوآور حتی وقتی آنالیز سوات را انجام می‌دهند و از مشتریان ورودی می‌گیرند تا صدای منحصر به فرد خود را به این ترکیب اضافه کنند، به خارج از رده‌های داخلی خود نگاه می‌کنند. اگر به تنهایی مشاغلی را شروع یا اداره می‌کنید، می‌توانید تجزیه و تحلیل سوات را انجام دهید. دیدگاههای اضافی را از دوستانی جمع آوری کنید که کمی درباره تجارت شما، حسابدار شما یا حتی فروشندگان و تامین کنندگان اطلاعات دارند. نکته اصلی داشتن دیدگاههای مختلف است.
مشاغل موجود می‌توانند از آنالیز سوات برای ارزیابی وضعیت فعلی خود و تعیین استراتژی برای حرکت رو به جلو استفاده کنند. اما، به یاد داشته باشید که اوضاع به طور مداوم در حال تغییر است و شما می‌خواهید استراتژی خود را دوباره ارزیابی کنید و این کار را با تجزیه و تحلیل سوات جدید هر شش تا ۱۲ ماه شروع خواهید کرد.
برای استارتاپ‌ها، آنالیز سوات، بخشی از روند برنامه ریزی کسب و کار است. این به شما کمک می‌کند تا یک استراتژی را تدوین کنید و از مسیری که می‌خواهید طی کنید، مطلع شوید.
چگونه آنالیز سوات را به روش صحیحی انجام دهیم؟
همانطور که در بالا اشاره کردیم، شما می‌خواهید تیمی را جمع آوری کنید تا روی تجزیه و تحلیل سوات کار کنند. برای انجام آن نیازی به تمام وقت کار کردن بر روی آن ندارید. یک یا دو ساعت باید کافی باشد.
افرادی را از قسمت‌های مختلف شرکت خود جمع کنید و مطمئن شوید که از هر قسمت نماینده‌ای خواهید داشت. خواهید فهمید که گروه‌‌های مختلف در شرکت شما دیدگاههای کاملاً متفاوتی دارند که این برای موفقیت در آنالیز سوات امری بسیار مهم است.
انجام تحلیل سوات مشابه جلسات «طوفان مغزی» است و روش‌های درست و غلطی برای اجرای آنها وجود دارد. ما پیشنهاد می‌کنیم به همه یک کاغذ یادداشت چسبناک بدهید و از همه بخواهید بی سر و صدا ایدههای خود را برای شروع کار تولید کنند. این از تفکر گروهی جلوگیری می‌کند و اطمینان حاصل می‌کند که تمامی صداها شنیده می‌شوند.
بعد از پنج تا ۱۰ دقیقه طوفان فکری خصوصی، همه یادداشت‌‌های چسبناک را روی دیوار بگذارید و ایدههای مشابه را با یکدیگر هم گروه کنید. اگر ایده شخص دیگری فکر جدیدی ایجاد کرد، به هر کسی اجازه دهید در این مرحله یادداشت‌‌های اضافی داشته باشند.
پس از سازماندهی همه ایده‌ها، نوبت به رتبه بندی آنها می‌رسد. ما دوست داریم از یک سیستم رأی گیری استفاده کنیم که هر کس پنج یا ده رأی کسب کند که می‌تواند به هر طریقی که دوست دارد ان را توزیع نماید. نقاط چسبنده در رنگ‌‌های مختلف برای این قسمت از تمرین مفید هستند.
بر اساس تمرین رأی گیری، شما باید یک لیست از ایدههای اولویت بندی شده داشته باشید. شما می‌خواهید فرآیند تولید ایده را برای هر چهار بخش آنالیز سوات دنبال کنید، یعنی رسیدن به نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها!
سؤالاتی که می‌توانند به شما در آنالیز سوات کمک کنند
در اینجا چند سؤال وجود دارند که می‌توانید هنگام ساخت تجزیه و تحلیل سوات از تیم خود بپرسید. این سوالات می‌توانند به توضیح هر بخش کمک کنند و باعث ایجاد تفکر خلاق شوند.
نقاط قوت
نقاط قوت ویژگی‌های مثبت شرکت شما هستند. این‌ها مواردی هستند که در اختیار شما قرار دارند.
- چه فرآیندهای تجاری موفق هستند؟
- چه دارایی‌هایی مانند دانش، تحصیلات، شبکه، مهارت‌ها و شهرت در تیم خود دارید؟
- چه دارایی‌‌های فیزیکی مانند مشتری، تجهیزات، فناوری، پول نقد و حق ثبت اختراع دارید؟
- چه مزیت‌های رقابتی نسبت به رقبای خود دارید؟
نقاط ضعف
نقاط ضعف عوامل منفی هستند که باعث کاهش نقاط قوت شما می‌شوند. این‌ها مواردی هستند که شما برای رقابت پذیری نیاز به بهبود آنها دارید.
- آیا مواردی وجود دارند که تجارت شما برای رقابت پذیری به آنها نیاز داشته باشد؟
- چه فرآیندهای تجاری نیاز به بهبود دارند؟
- آیا دارایی‌‌های ملموس مورد نیاز شرکت شما مانند پول یا تجهیزات وجود دارند؟
- آیا در تیم شما خلائی وجود دارد؟
- آیا موقعیت مکانی شما برای موفقیت‌تان ایده آل است؟
فرصت‌ها
فرصت‌ها عوامل بیرونی در محیط کسب و کار شما هستند که احتمالاً در موفقیت شما نقش دارند.
- آیا بازار شما در حال رشد است و آیا روندهایی وجود دارند که مردم را ترغیب کنند بیشتر از آنچه شما می‌فروشید خریداری نمایند؟
- آیا رویدادهای در آینده وجود دارند که شرکت شما ممکن است بتواند از آنها برای رشد تجارت بهره ببرد؟
- آیا در آئین نامه‌ها تغییراتی ایجاد شده اند که ممکن است تأثیر مثبتی بر شرکت شما بگذارند؟
- اگر تجارت شما ادامه دارد، آیا مشتریان زیاد به شما فکر می‌کنند؟
تهدیدها
تهدیدها عوامل خارجی هستند که شما هیچ کنترلی بر آنها ندارید. ممکن است بخواهید در صورت بروز، برنامه‌‌های احتمالی را برای رسیدگی به آنها عملی کنید.
- آیا رقبای بالقوه‌ای دارید که ممکن است وارد بازار شما شوند؟
- آیا تأمین کنندگان همیشه قادر خواهند بود مواد اولیه مورد نیاز خود را با قیمت مورد نیاز تأمین کنند؟
- آیا پیشرفت‌‌های آینده در فنأوری می‌تواند نحوه تجارت شما را تغییر دهد؟
- آیا رفتار مصرف کننده به گونه ای تغییر می‌کند که بتواند روی تجارت شما تأثیر منفی بگذارد؟
- آیا روندهایی در بازار وجود دارند که می‌توانند به تهدید تبدیل شوند؟
مزایا و معایب آنالیز سوات
فواید تحلیل سوات به شرح زیر هستند:
۱- شناسایی عامل
مزیت اصلی استفاده از تجزیه و تحلیل سوات این است که به سازمان یا افراد آن اجازه می‌دهد تا با موقعیت‌‌های داخلی و خارجی و یا با عواملی که برای اهداف آنها مطلوب و نامطلوب هستند آشنا شوند. این آشنایی آنها را به دانش لازم جهت پشتیبانی از تصمیمات یا بخشنامه‌ها مجهز می‌کند.
استفاده از چارچوب سوات اساساً تفکر انتقادی و تأمل را تحریک می‌کند. این اجازه می‌دهد تا یک سازمان یا افراد درک کنند که در حال حاضر کجا و چگونه ایستاده اند. این چارچوب همچنین به ارزیابی صلاحیت‌ها و کمبودهای اصلی نیز کمک می‌کند.
۲- کاربرد گسترده
یکی از مزایای آنالیز سوات، کاربرد گسترده آن در انواع مختلف نیازهای سازمانی است. به عنوان مثال، SWOT علاوه بر ارائه یک نمای کلی از وضعیت داخلی و خارجی کل یک کسب و کار، برای تجزیه و تحلیل وضعیت یک بخش یا عملکرد خاص در کسب و کار، یک پروژه خاص، فرآیندها و عملکردها،، منابع و قابلیت‌ها، بازار جغرافیایی و بازار هدف یا یک برند یا یک محصول نیز استفاده شده است
کاربرد گسترده آنالیز سوات، آن را به عنصری اصلی در بخشنامه‌‌های مختلف استراتژیک یا برنامه ریزی تجاری تبدیل می‌کند که شامل مطالعات امکان سنجی، برنامه ریزی استراتژیک، استراتژی بازاریابی، توسعه محصول، تجزیه و تحلیل فرصت‌ها و تجزیه و تحلیل منابع احتمالی مزیت رقابتی نیست.
۳- سادگی در فرآیند
استفاده از چارچوب سوات به عنوان ابزاری تحلیلی نیازی به مهارت فنی یا آموزش ویژه ندارد. اساساً، هر فرد یا تیمی با دانش کافی در مورد یک شی خاص مورد تجزیه و تحلیل، به راحتی می‌تواند تجزیه و تحلیل سوات را انجام دهد.
همین سادگی استفاده از آن به معنای ارزان بودنش است. یک سازمان می‌تواند به جای استخدام یک مشاور خارجی برای انجام این ابزار تحلیلی، از طریق استعداد خود به افراد وظیفه بدهد. سادگی سوات به این معنی است که می‌توان آن را در مدت زمان نسبتاً کوتاهی انجام داد.
۴- قابلیت توسعه و ادغام
توسعه پذیری از طریق ادغام مزیت دیگری است. ادغام داده‌ها را به عنوان مثال یادداشت کنید. برای اثبات الزامات چارچوب سوات می‌توان از داده‌‌های کمی و کیفی منابع مختلف استفاده کرد. تجزیه و تحلیل داده محور به این معنی است که دستورالعمل‌ها همیشه مبتنی بر تصمیمات و نظرات آگاهانه ای هستند.
سوات همچنین می‌تواند در سایر چارچوب‌‌های تحلیلی ادغام شود و یا برای گسترش سایر ابزارهای مورد استفاده برای تجزیه و تحلیل موقعیتی مانند تجزیه و تحلیل زنجیره ارزش، تجزیه و تحلیل RBV ، تجزیه و تحلیل PEST و مدل پنج نیرو و سایر استفاده گردد. این بدان معنی است که چارچوب سوات می‌تواند کیفیت تجزیه و تحلیل داخلی و خارجی را بهبود ببخشد.
معایب آنالیز سوات
جوانب منفی تحیلی سوات به شرح زیر هستند:
۱- مستعد ابهام
یک عیب اساسی تحلیل سوات، حساسیت آن به ابهام است. انجام سوات لیستی طولانی از نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت‌‌های مرتبط با موضوع مورد تجزیه و تحلیل را ایجاد می‌کند. با این حال، کل چارچوب هیچ مکانیزمی برای رتبه بندی موارد در لیست یا تعیین اینکه کدام یک از عوامل شناسایی شده وزن بیشتری دارند را فراهم نمی کند.
همچنین مشکل به هم زدن یک چشم انداز یک بعدی نیز وجود دارد. تحت آنالیز سوات، عاملی معمولاً به عنوان یک قدرت، ضعف، فرصت یا تهدید تلقی می‌شود. با این حال، یک عامل می‌تواند یک نقطه قوت و یک فرصت یا یک نقطه قوت و یک ضعف داشته باشد. یک فرصت همچنین می‌تواند یک تهدید باشد. چارچوب SWOT مکانیزمی برای مقابله با همپوشانی‌ها ارائه نمی دهد.
۲- تمایل به ذهنی بودن
اگرچه انجام سوات به مهارت‌‌های فنی احتیاج ندارد، اما تأکید بر این نکته مهم است که این چارچوب باید توسط تحقیقات و داده‌ها هدایت شود. با این حال، افراد بی‌تجربه تمایل دارند که به داده‌‌های سؤال برانگیزی مانند حکایت‌ها و شنیده‌ها و همچنین گفته‌ها یا توصیفاتی که به صورت کلی گویی بیان می‌شوند، اعتماد کنند.
استفاده از داده‌ها نیز ممکن است به سوگیری شخصی یا شناختی اجتناب ناپذیر یک فرد محدود شود. برخی از افراد تمایل به شناسایی عوامل مطلوبی دارند، به خصوص اگر آنها در حال تجزیه و تحلیل یک موضوع خاصی هستند که علاقه آنها را جلب می‌کند. این تعصب اغلب در لیست طولانی نقاط قوت و فرصت‌ها در مقابل لیست غیرمستقیم نقاط ضعف و تهدیدات منعکس می‌شود. از آنجا که استفاده از آن ساده است، اما از دیگر معایب تجزیه و تحلیل سوات این است که می‌تواند بدون تفکر انتقادی سریعاً طراحی و اجرا شود، بنابراین منجر به بیان نادرست نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها می‌شود.
کلام آخر
توانایی پیوند دادن نقاط قوت و ضعف داخلی یک سازمان یا عنصر خاص آن با فرصت‌ها و تهدیدهای خارجی، مزیت اصلی آنالیز سوات است. این یک عنصر حیاتی در فرمول بندی استراتژیک یا تحلیل موقعیتی است.
اما عیب مهم استفاده از آنالیز SWOT، محدودیت آن به دلیل تمایل به تولید داده‌ها یا اطلاعات مبهم و ذهنی است. این ابزار تحلیلی به تنهایی قابل استفاده نمی باشد، زیرا پیامدهای استراتژیک نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدهای شناسایی شده را مشخص نمی‌کند.
لازم به یادآوری است که تحلیل سوات، یک فرآیند استراتژیک واقعی نیست. در عوض، این یک ابزار تحلیلی است که برای تجزیه و تحلیل شرایط داخلی و خارجی تعمیم یافته است، خصوصاً ابزاری مورد استفاده برای تسهیل تفکر انتقادی و تأمل و طوفان مغزی یا تبادل نظر بین تصمیم گیرندگان!
