راه‌های غلبه براختلال وسواس فکری و عملی

وسواس فکری چیست؟ آیا تا امروز فکر می‌کردید که فقط کسانی که بیش از اندازه روی تمیزی تاکید دارند انسان‌های وسواسی به حساب می‌آیند؟

اگر جواب شما مثبت است لازم روی دیدگاهتان بر وسواس فکری تجدید نظر کنید. با ما دراین مقاله همراه باشید تا با اختلال وسواس فکری و راه‌های غلبه بر آن آشنا شویم.

اختلال وسواس فکری، تکرار شونده اعصاب خوردکن

قبل از اینکه از خانه خارج شوید، چندین بار اتصالات را چک می‌کنید؟ فکرتان شما را وسوسه می‌کند که بعد از قفل کردن درب، چندبار آن را چک کنید تا از قفل شدنش مطمئن شوید؟ بیش از اندازه می‌ترسید که اطرافیان‌تان در خطر باشند و روزانه چندین بار با آنها تماس می‌گیرید؟

خبر بد اینکه ممکن است به اختلال وسواس مبتلا شده باشید. اما خبر خوب اینکه اختلال وسواس درمان دارد.

اما اختلال وسواس چیست و چگونه شناسایی می‌شود؟

قبل از تعریف اختلال وسواس، لازم است کمی از اضطراب بدانیم. اضطراب احساسی است که در مواقع خطر به انسان هشدار می‌دهد و او را از خطرات آگاه می‌کند. درواقع اضطراب نوعی زنگ خطر محسوب می‌شود که سازوکارهای دفاعی بدن انسان را فعال کند.

اما در مواردی، مغز به اشتباه می‌افتد و درمواقع غیرضروری، سیگنال اضطراب را به شما ارسال می‌کند. یکی از آن موارد، وقتی است که شما دچار اختلال وسواس شده باشید. درواقع اختلال وسواس سیستم هشدار دهنده مغز شما را معیوب می‌کند و در کار آن اختلال ایجاد می‌کند.

اختلال وسواس چیست؟

اختلال وسواس یا OCD، یک رشته افکار ناخواسته است که شخص را مجبور می‌کند که درمورد موضوعی خاص، الگوی رفتاری مشخص و تکرار شونده داشته باشد.

این رفتارهای تکرار شونده گاهی آنقدر ادامه پیدا می‌کنند که زندگی فرد را دچار اختلال می‌کند. این اختلال تا ناتوان کردن افراد از انجام فعالیت‌های روزمره هم پیش می‌رود.

[su_note note_color=”#a631a8″ radius=”10″ class=””]

اختلال وسواس فکری با اضطراب ارتباط مستقیمی دارد. بسیاری از روان‌شناسان بر این باور هستند که وسواس فکری مولد اضطراب است و خودش هم می‌تواند منجر به اضطراب شود. از طرفی دیگر اضطراب وسواس فکری را تشدید می‌کند.

[/su_note]

علائم اختلال وسواس فکری

مغز شما، وقتی دچار اختلال وسواس شده باشید به شما دروغ می‌گوید و شما را مجبور به انجام کارهایی می‌کند که هیچ ضرورتی ندارد. افرادی که دچار اختلال وسواس هستند، با علایم زیر روبه‌رو می‌شوند:

هجوم افکار ناخواسته که بارها و بارها شکل می‌گیرند. این افکار خارج از کنترل فرد هستند و او را دچار احساس اضطراب می‌کنند.

این افکار الگویی منظم و تکرار شونده دارند و درصورتیکه به آنها توجه شود، تشدید می‌شوند. فرد مبتلا به اختلال وسواس، هیچ تمایلی به داشتن این افکار ندارد و هجوم این افکار او را اذیت می‌کند و آنها را مزاحم می‌داند. گاهی این افکار آنقدر اذیت‌کننده می‌شوند که فعالیت روزانه فرد را دچار اختلال می‌کنند.

رفتارهای تکرارشونده که الگویی منظم دارند، از نشانه‌های دیگر فرد مبتلا به اختلال وسواس است. این رفتارها می‌تواند به صورت چک کردن مکرر، تماس مکرر با دیگران برای آگاهی از وضعیت سلامتی آنها، شستشوی مداوم و مرتب کردن غیرضروری محیط (مثل اصرار بر اینکه تابلوها در یک خط هم‌راستا باشند) خودش را نشان دهد. معمولا شخص از غیر ضروری بودن این رفتار آگاه است و از انجام دادن آنها، احساس ناخوشایندی دارد.

درصد زیادی از افرادی که به اختلال وسواس فکری مبتلا هستند، به جمع‌آوری اشیا غیرضروری علاقه دارند. مثلا بدون دلیل ظروف پلاستیک و یک‌بار مصرف مواد غذایی را نگه می‌دارند؛ چون فکر می‌کنند ممکن است یک روز به‌دردشان بخورد. مثلا ظرف آب معدنی، ظرف لبنیات، شوینده‌ها و… .

انواع وسواس

همانطور که در ابتدا هم اشاره کردیم، وسواس فقط به یک شکل بروز نمیکند. اتفاقا وسواس شکل‌های بسیار متنوع و گسترده‌ای دارد و می‌تواند خودش را در چند محور نشان دهد.

اختلال وسواس می‌تواند در چند محور شکل بگیرد:

• آلودگی
• کمال طلبی
• وسواس مذهبی
• از دست دادن کنترل
• افکار ناخواسته جنسی

[su_note note_color=”#a631a8″ radius=”10″ class=””]

نکته مهم در مورد انواع وسواس این است که کسانی که دچار نوعی خاص از اختلال وسواس هستند، مستعد به ابتلا به انواع دیگر آن هم هستند. وسواس می‌تواند شکل خود را در فرد عوض کند و مثلا فردی که وسواس شستشو دارد، به وسواس کمال طلبی مبتلا شود.

[/su_note]

درمان وسواس

خوشبختانه با پیشرفت علم روان‌شناسی، امروزه درمان وسواس به پیشرفت‌های خوبی رسیده است. درمان وسواس در سه محور اصلی خلاصه می‌شود.

درمان رفتاری-شناختی

درمان رفتاری-شناختی، با کمک روان‌درمانگر انجام می‌شود. در این متد، به کسی که مبتلا به وسواس شده است کمک می‌شود تا افکار وسواس گونه خودش را بشناسد و بتواند درمقابل آن مقاومت کند. مدیریت رفتار وسواس‌گونه در طول زمان به بهبود علایم وسواس منجر خواهد شد.

در نوع دیگری از روان‌درمانی، در طول زمان و به تدریج، عامل محرک وسواس با فرد مبتلا تماس برقرار می‌کند تا کم‌کم برای شخص عادی شود. تماس تدریجی  فرد با این عامل، در طول زمان منجر به سطحی از تنش‌زدایی می‌شود  درنهایت می‌تواند به درمان کامل منجر شود.

دارو درمانی

هدف از درمان دارویی در اختلال وسواس، کاهش علائم اضطرابی و آرام کردن فرد مبتلا به این اختلال است. روان‌پزشک‌ها داروها را با دوزهای پایین شروع می‌کنند و کم‌کم میزان دوز را افزایش می‌دهند.

در این متد از داروهای آرام کننده‌ای مانند فلوکسیتین، فلوکسامین، سرترالین، سیتالوپرام استفاده می‌شود. معمولا از شروع دریافت دارو تا بهبود علائم، به دوهفته یا بیشتر زمان نیاز است. پس اگر از مبتلایان به این اختلال هستید و پزشک برای شما دارو تجویز کرد، انتظار تاثیر آنی نداشته باشید. مهم‌ترین نکته در درمان‌های روانی صبر و حوصله است.

خودیاری

یکی از ساده‌ترین و مهم‌ترین روش‌های درمان اختلال وسواس فکری، خودیاری است. واقعیت این است که در بیماری‌های روانی هیچ کس به اندازه خود فرد نمی‌تواند کمک‌کننده باشد. اگر به اختلال وسواس فکری مبتلا هستید، این نکات در خودیاری به شما کمک بسیاری خواهد کرد تا علائم اختلال را کاهش دهید:

• ورزش کنید.

ورزش با تنظیم هورمون‌های بدن و افزایش ترشح اندروفین، می‌تواند به کاهش اضطراب و ورود افکار ناخواسته کمک زیادی کند. ورزش کردن یکی از مهمترین اقداماتی است که در اختلالات روانی به بیماران تجویز می‌شود.

• خواب منظم کافی داشته باشید.

داشتن خواب منظم و کافی هم می‌تواند باعث کاهش سطح اضطراب شود. سعی کنید در ساعات خاصی از شب بخوابید و در ساعت مقرری از صبح بیدار شوید. کمبود خواب استرس را افزایش می‌دهد و علائم مربوط به اختلال وسواس فکری را تشدید می‌کند.

[su_box title=”همچنین بخوانید: ” style=”bubbles” box_color=”#a631a8″ radius=”20″]

[su_animate type=”shake” duration=”0.5″]

به جای قرص خواب، با این ۱۸ روش خواب راحت داشته باشید

[/su_animate]

[/su_box]

 

• ساعاتی از روز را به بودن در جمع خانواده و دوستان اختصاص دهید.

بسیاری از مبتلایان به اختلال وسواس فکری، از جمع‌های دوستانه یا خانوادگی دوری می‌کنند. رفتارهای مربوط به اختلال وسواس باعث انزوای مبتلایان می‌شود.

اما بودن در جمع دوستان و خانواده می‌تواند باعث پرت شدن حواس شما به عامل وسواس می‌شود و علائم وسواسی را کاهش می‌دهد. از طرفی دیگر خانواده و دوستان با ایفای نقش حمایتگر می‌توانند نقش بسیار مهم و پررنگی در کنترل این اختلال به شما داشته باشند. روابط انسانی را جدی بگیرید!

• مراقبه کنید، یوگا و مدیتیشن در این مورد بسیار کمک کننده و اثر بخش هستند.

مراقبه توانایی شما در کنترل ذهنی و کسب آرامش را افزایش می‌دهد. با انجام فعالیت‌هایی مانند یوگا و مدیتیشن توانایی دور کردن تنش و استرس در شما افزایش پیدا می‌کند و قدرت ذهنی‌تان به طرز قابل توجهی بیشتر می‌شود.

• سعی کنید در برابر الگوهای تکرار شونده رفتاری و فکری مقاومت کنید.

الگوهای تکرار شونده را شناسایی کنید. سعی کنید در برابر میل به انجام آنها مقاومت کنید. با خودتان حرف بزنید. سعی کنید برای خودتان دلایل منطقی بیاورید که این کار اشتباه است. انتظار پیشرفت یک باره در این مورد، می‌تواند انگیزه شما را کاهش دهد. سعی کنید کم‌کم با خودتان کنار بیایید.

اختلال وسواس فکری یکی از مختل‌کننده‌ترین اختلالات روانی به‌حساب می‌آید. این اختلال با وجود زندگی پر تنش امروزی، شیوع زیادی پیدا کرده است و افراد زیادی درگیر آن هستند.

[su_note note_color=”#a631a8″ radius=”10″ class=””]

با شناسایی نشانه‌ها و علت‌های وقوع این اختلال، می‌توانید در مراحل ابتدایی و زمانی که هنوز جدی نشده‌اند آنها را شناسایی کنید و جلوی پیشرفت آنها را بگیرید. فراموش نکنید هرآنچه که در ذهن شما اتفاق می‌افتد، نمود عینی ندارد و وقوع آن وابسته به خودتان است.

[/su_note]

سعی کنید کنترل ذهن‌تان را به دست بگیرید و با آرامش به سلامت روانی دست پیدا کنید.