تفکر تونلی مانعی برای رشد و قاتل حس رضایت – همه چیز درباره تفکر تونلی

 تفکر تونلی نوعی بینش به زندگی است که فرد اصطلاحا تنها نیمه خالی لیوان را می بیند و میلی ندارد نکات مثبت زندگی خود را پیدا کند.

به همین علت همواره نسبت به زندگی ناامید و ناامید تر می شود که این پدیده ممکن است عواقب خطرناکی را در پی داشته باشد. در این مطلب قصد داریم ریشه های این تفکر را بشناسیم و برای نجات از آن راه حل های مناسبی را ارائه دهیم.

چرا تفکر تونلی؟

علت نامگذاری تفکر یا دیدگاه تونلی این است که وقتی ما در تونلی قرار میگیریم تنها نقطه ای که از محیط میبینیم نقطه خارج از تونل و نور کمی است که در حوزه دید ما وجود دارد. به همین علت هیچ تصوری نسبت به اطرافمان نداریم.

در تفکر تونلی هم دقیقا همین اتفاق می افتد. ما فقط به یک یا دو راه متمرکز می شویم و توجهی به موقعیت های پیرامونمان نداریم. اصطلاحا خود را درون تونلی قرار می دهیم و نور و روشنایی را تنها در یک نقطه میبینیم.

اما اگر این تونل را که دور تا دور ذهنمان  را احاطه کرده است تخریب کنیم ، خواهیم دید که اطراف ما پر از نور و روشنایی است که می تواند باعث لذت ما در مسیر زندگی شود.

تونل ها را خراب کنید تا روشنی شما را احاطه کند!

در مواقع حساس زمانی که با مشکلی مواجه می شویم معمولا ذهن ما دچار درگیری می شود. احساس می کنیم تمام درها به روی ما بسته شده و هیچ راه حلی برای مشکلمان نمانده است.

این یک واکنش طبیعی مغز است که در اطراف خود تونلی بسازد و تنها به یک نقطه نگاه کند. در حالی که اگر این مرزها شکسته شوند و به مغزمان قدرت تفکر صحیح یا به عبارتی تفکر پیرامونی بدهیم خواهیم دید که راه های بسیاری برای حل مشکل ما وجود دارند.

مدیران شایسته معمولا تونل ها را تخریب می کنند و تمام فرصت ها را میبینند. حتی سعی میکنند با دید بهتری تهدیدها را به فرصت تبدیل کنند. از اطرافیان خود مثل کارکنان سازمان ، مشتریان و سایر مدیران استفاده می کنند و به عبارتی طوفان فکری به راه می اندازند. آن ها می دانند که استفاده از چندین و چند تفکر بهتر از استفاده از یک تفکر محدود است.

معمولا کسانی که دارای تفکر تونلی هستند برای حل مشکلات خود در سازمان یا حتی مشکلات فردی دچار نا امیدی می شوند که این نا امیدی پیامدهای نامطلوبی را در پی خواهد داشت.

آنها همه چیز را مشروط به یک اتفاق می دانند و در صورتی که این اتفاق نیوفتد احساس می کنند همه چیز را باخته اند. در حالی که اگر پرده های ذهنی خود را از بین ببرند راه های بسیاری را در مقابل خود خواهند یافت.

جایگاه تفکر تونلی در مقابل تفکر خلاق

یکی از انواع تفکر ها تفکر خلاق است. برای درک بهتر مفهوم تفکر تونلی می توانیم از تفکر خلاق استفاده کنیم. در بهره گیری از تفکر خلاق برای حل مسائل ، شما راه حل های گوناگون را ذکر می کنید و در صورتی که نتوانید از یک راه حل استفاده کنید یا در مسیر رسیدن به هدف از راه مذکور مانعی در مقابل شما باشد ، راه دیگری را جایگزین آن کرده و برای رسیدن به هدف از راه جدید استفاده می کنید.

اما در مقابل تفکر خلاق تفکر تونلی قرار دارد. شخصی که دارای این نوع تفکر می باشد به جای یافتن راه های گوناگون خود را در بن بستی قرار می دهد و گمان می کند هیچ راه دیگری وجود ندارد یا تعداد راه های موجود اندک است .

در صورتی که این راه های اندک به نتیجه نرسند فرد خود را محکوم به نابودی می داند. این تفکر ممکن است پیامد های خطرناکی داشته باشد.

یافتن راه های گوناگون کار سختی نیست فقط لازم است کمی پشتکار و خلاقیت داشته باشیم تا بتوانیم حتی ناممکن ها را ممکن کنیم. معمولا افرادی که دارای تفکر تونلی هستند ، همه تلاش و سرمایه خود را در یک مسیر صرف می کنند ، مثلا فردی الزاما می خواهد در مصاحبه شغلی خاصی پذیرفته شود و در صورتی که این اتفاق نیوفتد ، گمان می کند دنیا به پایان رسیده و هیچ برنامه دیگری برای زندگی خود ندارد. لذا نا امیدی تمام وجود او را در بر میگیرد.

مقاومت در برابر تفکر تونلی از طریق مهارت حل مسئله

همانطور که گفتیم افرادی که دارای تفکر تونلی یا تحجر ذهنی هستند برای حل مشکلات خود معمولا چند راه حل محدود دارند. به عبارتی می توان گفت ذهن آن ها خشک و غیر قابل انعطاف شده است.

لذا برای درمان این وضعیت لازم است مهارت حل مسئله را در خود افزایش داده و از این طریق وضعیت را بهبود بخشند. در ادامه مراحل گوناگون حل مسئله را شرح خواهیم داد تا بتوانیم برای رهایی از تفکر تونلی از آن استفاده کنیم.

مراحل مختلف حل مسئله

حل مسئله را می توان مهارتی دانست که همه ما انسان ها به آن نیازمندیم. استفاده از این مهارت در شرایط گوناگون می تواند ما را از بحران های زندگی رهایی دهد و به ما دید درست تری ارائه کند.

داشتن دید درست نسبت به مسائل به این معناست که دیگر تفکر تونلی وجود ندارد و ما می توانیم ظرفیت بیشتری از ذهنمان را به کار گیریم تا به راه حل های بیشتری دست پیدا کنیم . حل مسئله در قالب ۶ مرحله انجام می شود که به اختصار به هر یک خواهیم پرداخت.

رویکرد صحیح نسبت به مسئله

بعضی از افراد زمانی که با مشکلی مواجه می شوند با انحراف به مسیر های نادرست روند حل مسئله را دچار اختلال می کنند. ممکن است زمان زیادی را صرف این کنند که بفهمند مسبب مشکل کیست ؟

احتمالا تلاش خواهند کرد برای تمام مشکلات خود مقصری پیدا کنند. مثلا میگویند من از هم سن و سالانم عقب هستم چون پدر پولداری نداشتم. یا معتقدند مقصر مشکلات زندگی زناشوییشان خانواده همسرشان هستند.

مهم نیست چقدر این فرضیه ها درست هستند ، بلکه مهم این است که پیدا کردن مقصر هیچ نقشی در روند حل مسئله ندارد. هر گاه به این مرحله رسیدید که با خود بگویید « به هر طریقی من الان در این نقطه هستم و با این مسئله مواجه شده ام حال باید چه کاری انجام دهم » یعنی به رویکرد درستی از مسئله رسیده اید و می توانید مراحل بعدی را به درستی طی کنید.

شناخت مسئله

مرحله بعدی که برای حل مسئله و رهایی از تفکر تونلی باید به آن بپردازید این است که مسئله را به درستی بشناسید. به عبارتی می توان گفت عامل اصلی را بیابید. برای مثال فرض کنید یک کارخانه مواد غذایی دچار کاهش فروش شده است.

مسئله ای که ملموس است همین روند نزولی فروش می باشد. اگر بخواهیم برای حل مسئله این عامل را در نظر بگیریم ، ممکن است روش های بازاریابی را تغییر یا گسترش دهیم. اما باز هم متوجه می شویم با وجود تبلیغات فراوان و گسترش بازار تفاوت چندانی در فروش ما حاصل نشده است.

با بررسی دقیق تر ممکن است متوجه شویم طعم مواد غذایی تولید کارخانه با قبل متفاوت است و محصولات دارای مقدار بیشتری نمک هستند. در نهایت متوجه خواهیم شد دستگاهی که از طریق آن نمک وارد مواد غذایی می شود دچار خرابی شده است. حال مسئله را یافته ایم و می توانیم آن را حل کنیم.

پس بهتر است با استفاده از یک دید سیستماتیک تمامی عوامل را مورد بررسی قرار دهیم تا بتوانیم مسئله اصلی را بیابیم و وقت و سرمایه خود را روی دیگر موارد هدر ندهیم. وقتی مسئله اصلی را شناختیم می توانیم مراحل بعدی حل آن را طی کنیم.

یافتن راه حل های متفاوت

بعد از این که به شناخت درستی از مسئله رسیدیم می توانیم راه حل های زیادی را برای آن پیشنهاد دهیم. برای رهایی از تفکر تونلی بهتر است تعداد آن ها به حد کافی زیاد باشد. هر چیز که به ذهنمان می رسد را یادداشت کنیم.

از دیگران کمک بگیریم و نظرات آن ها را ثبت کنیم تا در نهایت به یک لیست بلند بالایی از راه های حل مسئله برسیم. نوشتن کلید واژه ها و ایده های مختلف به ما کمک می کند تا ذهنمان را از خشکی رها کرده و منعطف کنیم.

حتی اگر ایده ها ناملموس یا غیر مفید به نظر رسیدند باز هم آن ها را یادداشت کنید، ممکن است این ایده ناملموس، شما یا فرد دیگری را به هر طریقی به ایده بهتری برساند.

 

ارزیابی و انتخاب راه حل مناسب

بعد از این که راه حل های گوناگون را مرتب کرده و لیستی از آن ها تهیه کردید ، هر یک را مورد بررسی قرار دهید ، پیامد ها و ابزار های مورد استفاده هر یک را یادداشت کرده و با یکدیگر مقایسه کنید.

سپس می توانید آن ها را اولویت بندی کنید تا بدانید ابتدا باید سراغ کدام راه برای حل مسئله بروید. حتما در نظر داشته باشید که چند راه را انتخاب کنید تا اگر راه اول به نتیجه نرسید روش های دیگری وجود داشته باشند.

اجرای راه حل مسئله

بعد از این که روش های گوناگون مورد بررسی قرار گرفتند و  بهترین آن ها را انتخاب کردید حال زمان آن رسیده است که با هوشمندی تمام ، ابراز ها و افرادی که در این زمینه به آن ها نیاز دارید و همچنین اطلاعات مورد نیاز را مورد بررسی قرار دهید.

وقتی تمامی این موارد آماده شدند ، می توانید به اجرای راه حل مسئله بپردازید. در روند حل مسئله سعی کنید تمامی تلاش خود را به کار گیرید تا بهترین نتیجه برای شما مهیا شود.

ارزیابی عملکرد

در نهایت زمانی که راه حل انتخابی خود را به اجرا در آوردید می توانید بررسی کنید که تا چه حد در روند کار موفق بوده اید. آیا مشکل شما حل شده است یا خیر ؟

اگر مشکل حل نشده بود یا در مسیر حل مسئله دچار مانعی اجتناب ناپذیر شدید می توانید سری به لیستی که قبلا تهیه کرده بودید بزنید و مطابق با اولویت بندیتان راه حل دیگری برای حل مسئله انتخاب کنید. این نقطه در واقع همان جایی است که تفاوت مهارت حل مسئله را با دیدگاه تونلی مشخص می کند.

 

سخن آخر

تفکر تونلی به ذهن ما اجازه رشد نمی دهد و نمیگذارد ما از تمامی ظرفیت های پیرامون خود بهره ببریم. به همین علت هم بهتر است اگر دچار آن هستیم هر چه سریع تر ذهنمان را از این زندان آزاد کنیم.

چرا که در غیر این صورت ناکامی و نا امیدی گریبان ما را خواهد گرفت و مشکلات روحی و جسمی فراوانی را برای ما در پی خواهد داشت.