فهرست مطالب
آموزش نه گفتن به کودک یکی از مهم ترین اصولی است که در همان سال های نخستین زندگی بهتر است انجام شود. بسیاری از مشکلاتی که ما با آن مواجه می شویم به این علت است که نمی توانیم به سادگی به دیگران نه بگوییم.
برخی از مسئولیت هایی که به ما محول می شود را می پذیریم چون توانایی رد کردن آن ها را نداریم. به همین علت خود را اضطراب و دغدغه های مختلف قرار می دهیم.
گاهی اوقات این مسئله ممکن است خطرناک شود. برخی از نوجوانان یا جوانان به علت نداشتن توانایی نه گفتن گرفتار مسائلی می شوند که برای آن ها خطر ساز می شود و به سادگی نمی توانند از آن رهایی یابند.
لذا آموزش نه گفتن به کودکانمان تضمین بزرگی برای آرامش روحی و روانی آن ها است.
انسان موجودی کاملا اجتماعی است و از همان بدو تولد در جامعه زندگی می کند. در جریان ارتباطات او با دیگر افراد لازم است برخی مهارت ها را داشته باشد.
نه گفتن یکی از این مهارت ها است که از همان سنین ابتدایی زندگی ، کودکان به آن احتیاج دارند. این مهارت می تواند آن ها را از خطرات بسیاری مصون نگه دارد.
متاسفانه در خلال جامعه افرادی هستند که به علت منافع خود حتی جان دیگران را به خطر می اندازند. لذا برای حفظ امنیت کودکمان باید به او بیاموزیم که می تواند با دیگران مخالفت کند و زیر بار زور کودکان یا بزرگسالان دیگر نرود ، تا بتواند روابط موفقی با هم سن و سالانش و سایر افراد داشته باشد.
راهکار هایی برای آموزش نه گفتن به کودک
در این قسمت ۱۲ راهکار گوناگون، سودمند و کاربردی برای آموزش نه گفتن به کودکان را بیان می کنیم.
۱.ایجاد یک محیط شاد در خانواده :
وقت گذراندن با پدر و مادر و سایر اعضای خانواده به کودک می فهماند که وجودش ارزشمند است. بازی های شاد به او کمک می کند تا هیجانات خود را تخلیه کند. لذا ایجاد یک فضای دوستانه در خانواده که کودک در آن بتواند به سادگی به بیان نظراتش بپردازد شخصیت او را پرورش می دهد.
۲. آموزش و تشویق کودک :
کودکان نیازمند توجه والدین هستند. وقتی نکته ای را به آن ها آموزش می دهید لحن و نوع رفتار شما بسیار اهمیت دارد. تا جایی که ممکن است اجازه دهید خود کودک به نتایج مورد نظر شما برسد. با پرسیدن سوالات گوناگون او را در رسیدن به نتایج مورد نظر تشویق کنید.
همچنین بسیار مهم است که کار های مثبت کودکتان را مورد توجه قرار داده و او را تشویق کنید. لازم نیست برای تشویق او از راه های دشواری استفاده کنید. گاهی یک آفرین ساده هم می تواند بسیار موثر واقع شود.
همینطور برای تشویق کودکان می توانید از لیست آرزو ها استفاده کنید. در این لیست تمام چیز هایی که دوست دارد داشته باشد مثل عروسک ، دوچرخه ، شهربازی رفتن و … را یادداشت کنید و هر گاه کار درستی انجام داد به او یک امتیاز بدهید و از قبل شرط کنید وقتی امتیازش به حد مشخصی رسید یکی از موارد لیست آرزوهایش را برای او تهیه خواهید کرد.
۳.بازی با همسالان :
داشتن دوست به افراد کمک می کند تا به شناخت بهتری نسبت به هیجانات برسند. همچنین روابط متقابل و بازی کردن با هم سن و سالان عزت نفس کودک را افزایش می دهد و در او حس ارزشمند بودن ایجاد می کند.
کودک در این بازی ها تجاربی کسب می کند که در هیچ کلاسی نمی تواند بیاموزد. روش های ارتباط و رفتار صحیح تنها در بستر وجود ارتباط با دوستان آموخته می شوند. آموزش نه گفتن به کودک هم با وجود دوستان بهتر در ذهن او ماندگار می شود.
۴.قرار گرفتن در نقش ها :
یکی از راه هایی که از طریق آن می توان به آموزش نه گفتن به کودک پرداخت ، بازی کردن و قرار دادن او در نقش های گوناگون است. در این روش شما کودکتان را در موقعیت های گوناگون قرار می دهید و از او میخواهید به جای نقش های مشخص تصمیم بگیرد. این کار را می توانید با اجرای نمایش هم انجام دهید.
یکی دیگر از کارهایی که می تواند در جهت آموزش نه گفتن به کودک موثر باشد کتاب خواندن برای او است. داستان های فانتزی و واقعی که مناسب سن کودک باشد به او کمک می کند شرایط گوناگون را تجزیه و تحلیل کند. از این طریق او نتایج رفتار های گوناگون را مشاهده خواهد کرد و در موقعیت های مشابه بهتر خواهد توانست تصمیم بگیرد.
خلاصه کتاب قدرت نه گفتن
کتاب “قدرت نه گفتن ” (۲۰۱۴) رویکردی جامع و شهودی نسبت به‌سلامتی، فراوانی و شادی دارد؛ به این معنی که به چیزهایی که به شما آسیب می‌زنند یا سرعت شما را کند می‌کنند “نه ” بگویید تا انرژی “بله گفتن ” به چیزهایی که باعث موفقیتتان می‌شوند را داشته باشید.
۶. تکنیک صفحه انتخاب ها :
روی یک صفحه کاغذ یا وایت برد تعدادی انتخاب های درست و غلط را بنویسید. سپس از کودکتان بخواهید تا پاسخ خود را در مقابل هر پیشنهاد به صورت بله یا نه بنویسد. برای مثال می توانید موارد زیر را انتخاب کنید :
- خوردن خورا کی های نا سالم
- خوردن میوه های مختلف
- تقلب کردن
- مسخره کردن دیگران
- کمک به دیگران
- دروغ گفتن
- و….
از کودک بپرسید برای حفظ سلامت و آرامش خود یا دیگران کدام موارد را باید انتخاب یا رد کند.
۷. آموزش جملات کار آمد :
یکی دیگر از راه هایی که از طریق آن می توانید نه گفتن را برای کودک راحت تر کنید این است که جملات کاربردی به او آموزش دهید تا در صورت مواجه شدن با پیشنهاد نا درست بتواند از آن استفاده کند. جملاتی مثل : « نه به نظر من این کار درست نیست » ، « متاسفانه نمیتوانم با شما بیایم » ، « نه متشکرم » و …
۸.احترام به نظرات مخالف کودک :
خانه و خانواده اولین محیطی است که کودک در آن رشد می کند. آموزش نه گفتن به کودک هم مانند هر مهارت دیگری از خانه آغاز می شود. اگر کودکی توانایی ابراز نظرات مخالف خود را در خانواده داشته باشد می تواند در اجتماع هم از این مهارت بهره بگیرد. پس بهتر است محیطی را برای او فراهم کنیم که بتواند نظراتش را بیان کند.
بعضی از والدین گمان می کنند فرزندانشان باید حرف آنان را بدون هیچ چون و چرایی بپذیرند. اما نمیدانند که با این کار تنها اعتماد به نفس و مهارت های ارتباطی کودکشان را از بین می برند. پس اگر فرزندتان در موضوعی با شما مخالف بود به نظر او احترام بگذارید و یا با دلیل و منطق برتری عقیده خود را به او بفهمانید.
۹.برخورد صحیح با اشتباهات کودک :
همه انسان ها در زندگی مرتکب اشتباهات کوچک و بزرگ می شوند. کودکان هم حق دارند اشتباه کنند و از طریق اشتباهاتشان بیاموزند. پس بهتر است سطح توقعتان از آن ها را متناسب با سنشان قرار دهید. اگر فرزندتان مرتکب خطایی شد بدانید که در ایستگاه آموزشی مهمی قرار گرفته است. هر خطا می تواند یک درس بزرگ باشد.
پس بهتر است در این موقعیت به جای تنبیه یا دعوا کردن او با برخورد ملایم و منطقی کار درست را به او بیاموزید. ممکن است شما در لحظه، برخوردی از روی خشم انجام دهید که بعدا پشیمان شوید.
اما این برخورد تاثیر فراوانی بر روان کودک خواهد داشت. پس وقتی کودکتان مرتکب اشتباهی شد که شما را ناراحت کرد نفس عمیقی بکشید ، سعی کنید به اعصاب خود مسلط شوید و سپس با او صحبت کنید. اگر دیدید نمیتوانید خشم خود را مهار کنید بهتر است صحبت کردن را به بعد موکول کنید.
۱۰. نه گفتن به جا و درست :
مهم ترین الگوی کودکان والدین و اطرافیانش هستند. برای آموزش نه گفتن به کودک در موارد درست و منطقی به او نه بگویید. مثلا اگر می خواهد در زمان بیماری بستنی بخورد با نه گفتن و یک توضیح کوتاه به او بفهمانید که نمی تواند این کار را انجام دهد. از این طریق کودک می آموزد که لازم نیست همه درخواست ها را بی چون و چرا بپذیرد.
آموزش مهارت نه گفتن در سه قدم؛ چطور نه بگوییم؟
برای بسیاری از ما، نه گفتن به درخواستها یا پیشنهادات دیگران، یکی از سخت‌ترین کارهای دنیا است. اگر شما هم جزو این دسته هستید، احتمالا همیشه به کسانی که راحت نه می‌گویند حسرت خورده‌اید. اما ناراحت نباشید! مهارت نه گفتن از آن مهارت ها است که می‌توان به سادگی آن را تمرین کرد و یاد گرفت.
۱۱.آموختن فرهنگ عذر خواهی به کودک :
برخی از والدین گمان می کنند اگر از فرزندشان عذرخواهی کنند ، ابهت آن ها زیر سوال می رود. در حالی که این تصور کاملا اشتباه است. کودکان بیشتر از چیزی که ما فکر میکنیم محیطشان را درک می کنند.
اگر شما در مواردی از آن ها عذر خواهی کنید نه تنها از علاقه و احترامشان به شما نمی کاهد؛ بلکه باعث افزایش آن هم می شود. البته بهتر است این کار در موارد تربیتی صورت نگیرد. مثلا اگر کودکتان از شما خواسته برای او چیزی بخرید و شما فراموش کرده اید اشکالی ندارد از او عذر خواهی کنید.
همچنین به او هم بیاموزید اگر مرتکب خطایی شد از دیگران عذر خواهی کند. به او توضیح دهید که این کار نشان دهنده ادب و متانت او است و آن را به عنوان یک ارزش بر شمارید.
۱۲.شرکت دادن کودک در تصمیم گیری ها :
مخالفت کردن با انجام کاری در واقع یک تصمیم است. برای آموزش نه گفتن به کودک باید قدرت تصمیم گیری را در او را تقویت کنید. این کار را می توانید با نظر خواهی از او و مشارکت در تصمیم های شخصی یا خانوادگی انجام دهید.
مثلا از او بخواهید خودش لباسش را انتخاب کند. حتی می توانید برای خرید لوازم منزل مثل مبل یا پرده نیز نظر او را جویا شوید.
سخن پایانی
آموزش مهارت نه گفتن به کودک حتما باید جدی گرفته شود. در جامعه ای که خطرات گوناگونی کودکان و نوجوانان ما را تهدید می کند تنها محافظت ما از آن ها کافی نیست.
بلکه آن ها باید بیاموزند که در برابر افراد شرور از خود محافظت کنند. یکی از الزامات این مهارت، داشتن اعتماد به نفس بالا است. با احترام گذاشتن به کودک و محبت به او می توانید او را به یک فرد توانا تبدیل کنید و خطرها را برای او به حداقل برسانید.
