فهرست مطالب
تفکر خلاق در کودکان : نکات طلایی برای والدین
وقتی از موفقیت در کودکان حرف می‌زنیم، معمولا مهارت‌هایی مانند خواندن، نوشتن، ریاضیات و.. به ذهنمان می‌رسد. غافل از اینکه تفکر خلاق در کودکان نقشی کلیدی برای رسیدن آنها به موفقیت بازی میکند. اما خلاقیت چیست و چطور می‌توان تفکر خلاق را در کودکان تقویت کرد؟ جواب این سوال را در این نوشته ما در ذهن خواهید خواند. با ما همراه باشید.
فصل ۱
تفکر خلاق چیست؟
قبل از تعریف تفکر خلاق در کودکان لازم است که تعریف دقیقی از خلاقیت بدانید. خلاقیت یعنی ابداع و خلق چیز جدیدی که قبلا وجود نداشته است. درواقع خلاقیت یعنی بتوان ایده‌ها را به واقعیت تبدیل کرد.
ایده‌ها، اشیا، تفکرات و هرچیزی که بتوان آنها را خلق کرد در این تعریف جا می‌گیرند. البته چیزی که به‌وجود می‌آید باید نو باشد و دارای ارزش هم باشد. بر این اساس، تفکر خلاق یعنی همان فرآیندی که مغز طی میکند تا ایده جدید تولید شود.
تفکر خلاق ما را به تفکر به صورت متفاوت قادر خواهد کرد. با این توانایی می‌توانیم برای هر مسئله، راه‌حلی جدید و متفاوت ارائه دهیم. این توانایی می‌تواند شامل خلق چیزهای جدید، روش‌های جدید برای تولید اشیا و تفکرات نو باشد.
البته باید بدانید که خلاقیت چندان بی‌دردسر نیست. تفکر خلاق معمولا با ریسک‌پذیری بالا، آزمایش‌های مختلف و البته اشتباه همراه است.
فصل ۲
چرا تفکر خلاق در کودکان اهمیت دارد؟
تفکر خلاق در کودکان نه‌تنها برای پیشرفتهای علمی و آکادمیک آنها در آینده بسیار حائز اهمیت است، بلکه می‌تواند بر بسیاری از جنبه‌های دیگر زندگیشان هم تاثیر مثبت داشته باشد. در ادامه بیشتر از تاثیر تفکر خلاق در زندگی کودکان با شما صحبت خواهیم کرد:
افزایش یادگیری
خلاقیت مهم است چون در یادگیری کودکان تاثیر خواهد گذاشت. معمولا همه ما افراد خلاق را به عنوان شخصیت‌های باهوش می‌شناسیم. این انگاره اغلب درست است.
چون افراد خلاق به خوبی می‌توانند از ظرفیت‌های مغزشان استفاده کنند و توان بالقوه مغزشان را به ظرفیت بالفعل تبدیل کنند.
مسئله‌ای که شاید اغلب ما به آن توجه نمی‌کنیم این است که سیستم‌های متداول آموزشی به صورتی طراحی شده‌اند که ناخواسته به خلاقیت کودکان آسیب می‌زنند و آن را غیرفعال می‌کنند.
برنامه‌های تحصیلی بیشتر براساس محاسبات منطقی و علمی پایه‌ریزی می‌شوند و همین مسئله تفکر خلاق را از کودکان می‌گیرد و آن را به قوه‌ای منفعل و بدون استفاده تبدیل خواهد کرد.
درصورتی‌که اگر کمی بیشتر به خلاقیت در مدارس و سیستم‌های آموزشی توجه شود، به صورت ناخودآگاه ظرفیت یادگیری و علمی کودکان هم افزایش پیدا خواهد کرد. چون خلاقیت بخش عمده‌ای از مغز و مهارت‌های کودکان را به کار خواهد انداخت و آنها را به استفاده فراگیر از ظرفیت‌های فکری قادر خواهد کرد.
توسعه مهارت‌های حل مسئله
درطول انجام فعالیت‌های خلاقانه که کودکان را به استفاده از تفکر خلاق وادار میکند، آنها می‌توانند یکی از مهم‌ترین مهارت‌های زندگی را بهتر یاد بگیرند. این مهارت همان مهارت حل مسئله است.
مهارت حل مسئله زمانی به کمک ما می‌آید که سعی داشته باشیم راهی برای از بین بردن سد و موانع در مسیرمان پیدا کنیم یا بتوانیم شکاف میان آنچه که هست و آنچه که قرار است باشد را ببندیم.
این مهارت یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که باید در زندگی انسان‌ها تقویت شود و مانند بسیاری از مهارت‌های دیگر، از کودکی شروع به توسعه خواهد کرد.
حل مسئله با خلاقیت و تفکر خلاق ارتباط مستقیم دارد. مهم‌ترین عنصری که می‌تواند به ما در حل مسئله کمک کند، داشتن تفکر خلاق است. کودکان می‌توانند با تمرین خلاقیت، به توسعه مهارت حل مسئله با بالاترین کیفیت برسند.
توسعه مهارت‌های اجتماعی
تمرین‌های تقویت تفکر خلاق در کودکان بیشتر مبتنی بر فعالیت‌های گروهی است. در خلال همین فعالیت‌ها، مهارت‌های گروهی و اجتماعی کودکان به خوبی تقویت خواهد شد.
یکی از بزرگترین مشکلاتی که ممکن است کودکان در سال‌های اولیه آموزش تجربه کنند، عدم سازگاری با همکلاسی‌ها و اعضای گروهشان است.
بیشتر کودکان در سال‌های ابتدایی زندگی خودمحور هستند. اگر به درستی با این حس کودکان برخورد نشود، آنها را به افرادی خودخواه تبدیل خواهد کرد. به همین دلیل کارهای گروهی در دوره آموزشی کودکان و آموزش تعامل سازنده با دوستان و همکلاسی‌ها، بسیار اهمیت دارد.
بیایید کمی به عقب برگردیم و به سال‌های آموزش خودمان فکر کنیم. شاید درصد کمی از ما این شانس را داشته‌ایم که به درستی تعامل با دوستان و همکلاسی‌ها را در قالب کار گروهی و همکاری یاد گرفته باشیم.
باید بدانید که تمرین‌های خلاقیت در قالب کارهای گروهی تاثیر شگفت‌انگیزی در توسعه مهارت‌های اجتماعی و گروهی خواهد داشت.
توسعه مهارت‌های فیزیکی
اکثر ما فکر می‌کنیم که برای توسعه مهارت‌های فیزیکی کودکان و کمک به رشد جسمی آنها باید الزاما آنها را به باشگاه‌های ورزشی بفرستیم.
البته نمی‌شود منکر تاثیر مثبت تمرینات ورزشی شد. اما اگر دوست دارید کار مثبت‌تری برای کودکان انجام دهید، تمرینات خلاقانه را برای کودکان فراهم کنید.
تمرین‌های تفکرخلاق در کودکان به آنها کمک میکند که مهارت‌های فیزیکی‌شان را به بلوغ برسانند. بیایید یک بار روشن کنیم که اصلا توسعه مهارت‌های فیزیکی به چه معناست؟ و زمانی که از توسعه مهارت‌های فیزیکی حرف می‌زنیم، چه انتظاری داریم؟
ببینید! مفهوم توسعه مهارت‌های فیزیکی صرفا به معنای قد کشیدن، تناسب اندام یا رشد درست عضلات نیست. اگرچه این فاکتورها در رشد و بلوغ فیزیکی موثر و تعیین کننده هستند اما مساله اصلی که باید به آن توجه شود این است که توسعه مهارت‌های فیزیکی به این معنا است که ارتباط درست و اساسی میان اندام‌های بدن، عصب‌های محیطی و مغز برقرار شود.
تعادل، هماهنگی و همکاری درست میان اعضا، محصول توسعه مهارت‌های فیزیکی است و باید بدانید که تمرین‌های خلاقیت مانند نقاشی و..، به صورت شگفت‌انگیزی در توسعه این مهارت‌ها موثر خواهند بود.
توسعه مهارت‌های احساسی
تمرین‌های خلاقیت و تفکر خلاق برای کودکان می‌تواند منجر به رشد موثر مهارت‌های اجتماعی و احساسی آنها شود. علت این مسئله آن است که در تمرین‌های خلاقیت معمولا از کودکان درخواست می‌شود که احساسات خود را نسبت به وظایف و تمرینات محول شده بیان کنند.
مثلا یکی از تمرینات مربوط به توسعه تفکر خلاق این است که از کودکتان بخواهید احساسات خود را نقاشی کنند یا درباره آن شعری بخوانند و داستان تعریف کنند. همین تمرین‌ها به کودکان خواهد آموخت که احساسات‌شان را به راحتی بروز دهند و آنها را توصیف کنند.
بیان احساسات در قالب کلمات، تصویر، رنگ‌ها و اشعار به کودکان کمک خواهد کرد که احساسات‌شان را به خوبی بروز دهند و خود را در جامعه پیرامونشان ادغام کنند. ارتباط درست با جامعه و مدیریت احساسات، به بلوغ احساسی کودکان بسیار کمک خواهد کرد.
فصل ۳
آثار مثبت تفکر خلاق در کودکان
حالا که از اهمیت تفکر خلاق در کودکان صحبت کردم، خوب است که از آثار مطلوب آن هم حرف بزنم. البته می‌توان هر دو را به یک معنا فرض کرد، اما شاید اگر به صورت عملی آثار مثبت تقویت تفکر خلاق و تمرینات آن حرف بزنیم، تاثیرگذارتر باشد. در ادامه بعضی از اثرات مطلوب آن را با شما به اشتراک خواهم گذاشت:
هماهنگی دست و چشم
یادگیری و توسعه مهارت‌های مربوط به خلاقیت و تفکر خلاق، باعث توسعه مهارت‌های حرکتی می‌شود. البته این نکته را بالاتر هم توضیح داده‌ام. اما خوب است بدانید که این نتیجه مطلوب به اثبات رسیده است.
وقتی کودک سعی میکند مداد به دست بگیرد، با قیچی کار کند و سایر فعالیت‌های خلاقانه را انجام دهد، علاوه بر مهارت‌های خلاقانه، مهارت‌های حرکتی پیشرفتهای پیدا خواهد کرد.
پرورش تخیل
در اهمیت تخیل همینقدر بس که بدانید انیشتین نقل مشهوری دارد که می‌گوید: تخیل از دانش مهم‌تر است. زمانی که تخیل در کودک پرورش پیدا میکند، همزمان که به رشد خلاقیت کودک کمک میکند و درنتیجه رشد فردی و بهزیستی کودک به حد مطلوبی خواهد رسید.
درواقع رابطه بین تخیل و خلاقیت رابطه‌ای دوطرفه است. یعنی تخیل به رشد خلاقیت کمک میکند و خلاقیت هم به پرورش تخیل کودک پروبال خواهد داد.
پرورش منطق
غلبه بر چالش‌های روزمره بخشی از سفر زندگی همه ماست. چه کسی می‌تواند ادعا کند که چالش سختی در زندگی را پشت سر نگذاشته است؟
همه ما با شدت کم و زیاد، به صورت روزمره با چالش مواجه می‌شویم. فعالیت‌های خلاقانه به کودکان کمک میکند منطق را در خودشان پرورش دهند.
فکر به پیدا کردن راه‌حل‌های خلاقانه برای چالش‌های کوچکی که در خلال تمرینات تفکر خلاق برای کودکان طراحی می‌شود، به نحو شگفت‌انگیزی به تقویت منطق و تفکر منطقی در کودکان منجر خواهد شد.
این فعالیت‌ها به کودکان کمک میکند که کودکان بتوانند اطلاعات را سازماندهی، مرتب و تجزیه و تحلیل کنند و میان داده‌ها ارتباطات منطقی ایجاد کنند.
افزایش تمرکز
خلاقیت باعث می‌شود کودکتان برای تجربه فعالیت‌های جدید پایداری و صبر زیادی به خرج دهند. همین مسئله صبر او را تقویت میکند و به او کمک میکند که ایده‌های خود را بسازند.
افزایش قدرت تمرکز کودکان فواید زیادی برای آنها دارد و به آنها کمک میکند که وظایف و تکالیف‌شان را با کیفیت بهتری انجام دهند.
افزایش اعتماد به‌نفس
یکی دیگر از اثرات مثبت و مطلوب تفکر خلاق در کودکان تقویت و افزایش اعتماد به‌نفس در آنها است. زمانی که کودکان ایده‌ها و افکارشان را به آنچه می‌خواهند تبدیل می‌کنند، رضایت و عزت نفس در آنها افزایش پیدا خواهد کرد.
این رضایت عمیق از خود منجر به افزایش اعتماد به‌نفس در آنها خواهد شد و به کودک کمک میکند تا تواناهایی خود را برای رشد تفکر به کار بگیرند.
توسعه مهارت‌های اجتماعی
توانایی به اشتراک‌گذاری احساسات با دیگران، همکاری با آنها و برقراری ارتباط با دیگران منجر به پیوند و درنهایت دوست‌یابی کودکان با یکدیگر خواهد شد.
همانطور که قبلا هم توضیح دادم، فعالیت‌های خلاقانه با افزایش مهارت‌های اجتماعی و تطابق و سازگاری کودکان با یکدیگر همراه است.
کودکان با انجام این فعالیت‌ها یاد می‌گیرند باید بسیاری از کارها را با کمک دیگران انجام داد و یک نفر همیشه نمی‌تواند از پس همه کارها بربیاید. به همین دلیل سازگاری، همکاری و مشارکت به صورت مطلوبی طی تمرینات خلاقیت تقویت خواهد شد.
درک بهتر دنیا
بسیاری از فعالیت‌های خلاقانه می‌تواند درک بهتر کودکان از مفاهیم فیزیکی در جهان ختم شود مجموعه این ادراکات به درک بهتر از دنیا خواهد رسید.
وقتی کودکان با اشیا، جنس‌ها و سایر اشیا اطرافشان برخورد می‌کنند، تفاوت‌ها را درک خواهند کرد. آنها می‌فهمند هر چیز چه جنسی دارد و رنگ اشیا را درک خواهند کرد.
فصل ۴
مهارت‌های تفکر خلاق در کودکان
مهارت‌های زیادی وجود دارند که می‌توانند به صورت مستقیم با خلاقیت در ارتباط باشند. اما به صورت کلی، روانشناسان چهار مهارت اصلی را شناسایی کرده‌اند که مسقتیما با خلاقیت و تفکر خلاق در کودکان ارتباط دارند:
کنجکاوی
یکی از تعیین‌کننده‌ترین مهارت‌های مربوط به تفکر خلاق، کنجکاوی است. کنجکاوی صرفا به معنای فضولی و سرک کشیدن بی‌جا در زندگی دیگران نیست. بلکه به معنای شوق زیاد برای کشف حقایق جدید است.
کسانی که کنجکاو هستند، سوالات تاثیرگذار می‌پرسند. سوالاتی که توجه دیگران را به زوایای جدیدی از مسائل جلب میکند.
افراد کنجکاو معمولا سوالاتی می‌پرسند که غالب افراد متوجه آن نیستند. آنها می‌توانند به خوبی جزئیات را ببیند و آنها را زیر سوال ببرند. افراد کنجکاو می‌توانند به خوبی تحقیق کنند. آنها عاشق کشف واقعیات علمی هستند و می‌توانند الگوهای تکرار شونده را کشف کنند.
این افراد بهترین گزینه برای تشخیص ناهنجاری‌ها درون سیستم هستند و به خوبی از پس این وظیفه برمی‌آیند. چون می‌توانند نگاه متفاوتی از درون به بیرون داشته باشند.
ذهن باز
ذهن باز همیشه در بزرگسالان معنا و مفهوم ندارد. کودکان هم می‌توانند به شرط پرورش صحیح تفکر خلاق دارای ذهن باز باشند و به سادگی افکار و سلایق مخالف سلایق خودشان را بپذیرند.
کودکانی که ذهن باز دارند می‌توانند به سادگی با ایده‌های متفاوت و نظرات مخالف همگروهی‌هایشان روبه‌رو شوند. آنها می‌توانند به سلیقه دیگران احترام بگذارند و درمورد سلیقه و نظرات متفاوت فکر کنند.
آنها می‌توانند خودشان را به جای دیگران بگذارند و تا حدودی موقعیتشان را درک کنند. این کودکان قابلیت ادراک نظرات متفاوت افراد نسبت به عقاید مختلف دارند و پذیرش بالایی و تطابق بالایی نسبت به دیگران دارند.
عدم قطعیت یکی دیگر از نشانه‌های افراد با ذهن باز است . کودکانی که ذهن باز دارند، اصرار و پافشاری زیادی روی نظراتشان ندارند و همیشه با تردید به گزاره‌هایشان نگاه می‌کنند. آنها برای تحلیل یک مسئله، لیست چندگانه از دلایل احتمالی را بیان می‌کنند.
افراد کنجکاو معمولا سوالاتی می‌پرسند که غالب افراد متوجه آن نیستند. آنها می‌توانند به خوبی جزئیات را ببیند و آنها را زیر سوال ببرند. افراد کنجکاو می‌توانند به خوبی تحقیق کنند. آنها عاشق کشف واقعیات علمی هستند و می‌توانند الگوهای تکرار شونده را کشف کنند.این افراد بهترین گزینه برای تشخیص ناهنجاری‌ها درون سیستم هستند و به خوبی از پس این وظیفه برمی‌آیند. چون می‌توانند نگاه متفاوتی از درون به بیرون داشته باشند.
تخیل
تخیلی یکی دیگر از مشخصه‌های تفکر خلاق در کودکان است. تخیل و تصویرسازی ذهنی در کودکان به شکل رویابافی خود را بروز می‌دهد. کودکانی که تخیل قوی دارند، می‌توانند به سادگی در ذهنشان داستان خلق کنند و در دنیای رویایی‌شان زندگی کنند.
آنها علاقه زیادی به ایده‌پردازی درباره قصه‌ها و دنیای قصه‌ها دارند و برای کشف دنیا علاقه نشان می‌دهند. این دسته از کودکان همان‌هایی هستند که کافیست یک کلمه و ایده به آنها بدهید تا آن را به داستانی که موردعلاقه‌شان است تبدیل کنند.
این دسته از کودکان به اختراع و ساخت‌وساز علاقه دارند و می‌توانند ایده‌های مختلف را پالایش کنند و به ایده‌ای بارور برسانند.
حل مسئله
مهارت حل مسئله یکی دیگر از مهارت‌های مرتبط با تفکر خلاق است. کودکانی که به صورت مطلوبی این توانایی را دارند، می‌توانند مشکلات کوچک را شناسایی کنند. آنها بعد از شناسایی مشکلات قادر خواهند بود راه‌حل‌هایی منطقی و یا خلاقانه برای حل آنها پیشنهاد کنند.
اگر با کودکانی که مهارت‌های حل مسئله پرورش‌یافته‌ای دارند صحبت کنید، می‌بینید که به سادگی می‌توانند راه‌حل‌های پیشنهادی برای چالش را توسعه دهند، پالایش کنند و درنهایت راه‌حلی جذاب از آن تولید کنند.
آنها از شکست در ارائه راه‌حل نمی‌ترسند و مصمم هستند تا به نتیجه برسند.
فصل ۵
آیا می‌توان تفکر خلاق را تقویت کرد؟
یکی از مهم‌ترین گزاره‌های مربوط به خلاقیت و تفکر خلاق در کودکان که در سال‌های اخیر رد شده است، این تفکر است که بعضی از افراد به صورت ذاتی خلاق به دنیا می‌آیند و بعضی از افراد هم نه.
خبر خوب اینکه خلاقیت به صورت بالقوه در همه ما وجود دارد و می‌تواند فعال و تقویت شود. در سال‌های اخیر محققان به شواهدی دست پیدا کرده‌اند که نشان می‌دهد خلاقیت می‌تواند تقویت شود، تمرین شود یا آموزش داده شود.
نکته جالب در این رابطه این است که روانشناسان عقیده دارند کودکان از بدو تولد با تفکر خلاق متولد می‌شوند. اما در طول زندگی با آموزش‌های غیراصولی و نادرست، خلاقیت در آنها خاموش می‌شود. درواقع تفکر خلاق در کودکان وجود دارد و صرفا باید حفظ شود.
آموزش‌های مدرسه، محاسبات منطقی، فرآیند زندگی و… همگی ما را از فردی خلاق به فردی واقع‌گرا با تفکرات منطقی تبدیل میکند که دیگر مجالی برای خلاقیت و ابداع نخواهیم داشت. اما خبر خوب اینکه فرقی ندارد در چه سن و سالی باشیم. باروری تفکر خلاق و تقویت آن از هر سن و سالی امکان‌پذیر است و چه دوره‌ای بهتر از کودکی؟
فصل ۶
سن خلاقیت
یکی از نکات جالبی که در مورد خلاقیت وجود دارد این است که بدانید همه ما در بازه‌ای از سن و سالمان دوره اوج خلاقیت را تجربه می‌کنیم. سن خلاقیت یکی از موضوعات موردعلاقه روانشناسان برای تحقیق است.
روانشناسان براساس آزمایش‌ها و تحقیقات به این نتیجه رسیده‌اند که بسیاری از افراد در سن ۵۰ سالگی، دوره اوج خلاقیت را تجربه می‌کنند. حتما به این مسئله دقت کرده‌اید که بسیاری از نویسندگان، نقاش‌ها، آهنگسازان و سایر هنرمندان در این سن و سال، بهترین آثار خود را خلق می‌کنند.
از طرفی، دسته‌ای دیگر از روانشناسان حدس می‌زنند که ممکن است افراد اوج خلاقیت را زودتر تجربه کنند. چیزی که روانشناسان تحت عنوان اوج خلاقیت زودرس می‌نامند. به نظر آنها ممکن است این تجربه در اواسط دهه دوم زندگی سراغ ما بیاید.
با این حساب می‌توانیم دو دوره اوج فعالیت تفکر خلاق را در ذهن درنظر بگیریم. اولی در اواسط دهه دوم زندگی و دومی هم درمیانه سال‌های دهه پنجم زندگی قرار دارد.
اما مسئله اصلی در رابطه با خلاقیت این است که همه این فعالیت‌ها و اوج‌گیری آنها به شرطی اتفاق می‌افتد که زمینه‌های بروز در سال‌های ابتدایی زندگی تقویت و آموزش داده شوند.
یعنی اگر دوست دارید خلاقیت فرزندتان در سال‌های بزرگسالی به ثمر برسد، باید به فکر تقویت و آموزش تفکر خلاق در کودکان باشید. اما چطور؟ در ادامه با روش‌های تقویت و آموزش خلاقیت به کودکان آشنا خواهید شد.
فصل ۷
آموزش تقویت تفکر خلاق در کودکان
بسیاری از والدین و معلم‌ها بدون آنکه بدانند، پرورش خلاقیت را جزو اولویت‌های آموزشی کودکان به‌حساب نمی‌آورند. برای آنها، مهارت‌های درسی و منطقی، دوچرخه سواری، شنا و… اهمیت بیشتری دارد.
اما باید بدانید که پرورش خلاقیت بسیار حیاتی و مهم است. حتما تابحال فهمیده‌اید که تفکر خلاق تا چه اندازه می‌تواند در مهارت‌های آینده کودکان و موفقیت آنها در هر زمینه شغلی و تحصیلی تاثیرگذار باشد.
خبر خوب اینکه تفکر خلاق و خلاقیت به سادگی تقویت می‌شود و می‌توانید با چند راهکار ساده در خانه یا مدرسه، آن را به کودکتان آموزش دهید. خب! منتظر چه هستید؟ بیایید با هم روش‌های تقویت و پرورش تفکر خلاق در کودکان را بررسی کنیم.
روش اول
زمانی که کودکتان برای حل مشکلات درسی یا به‌صورت ساده‌تر، مشکلات کوچکی که در اتاقش با آنها روبه‌رو می‌شود و از شما کمک می‌خواهد، یکی از آن فرصت‌های طلایی برای پرورش خلاقیت او است.
سعی کنید از این فرصت استفاده کنید و بلافاصله جواب را در اختیار او قرار ندهید. بهتر است مانند یک دوست یا همکلاسی با او مشورت و همفکری کنید و از او بخواهید مسئله را بهتر بررسی کند و ایده‌هایش را با شما به اشتراک بگذارد.
خوب است که ایده‌های کودکتان را تحسین کنید. مخصوصا آن دسته از ایده‌هایی که خارج از عرف و چارچوب هستند و غیرطبیعی به‌نظر می‌رسند.
روش دوم
با کودکتان بازی کنید. سعی کنید بیشتر بازی را انجام دهید به استراتژی نیاز دارند و نقش رهبری را به او بسپارید. یکی از راه‌های مهم تقویت خلاقیت در کودکان این است که به آنها اختیار عمل دهید و خودتان را در نقش پیرو او بگذارید.
بگذارید کودکتان به‌صورت مستقل تصمیم بگیرد که چطور بازی را پیش ببرد. سعی کنید درمقابل وسوسه هدایت بازی به سمتی که فکر میکنید منطقی‌تر است مقاومت کنید. به کودکتان اجازه دهید در فضای خلاق ذهنی خود سیر کند و در آن قدم بزند.
روانشناسان معتقدند که این نوع از تعامل پیام حمایت از تفکرات خلاقانه را از طرف شما به کودک ارسال میکند و به او اعتماد به‌نفس لازم برای تفکرات نو و جدید را خواهد بخشید.
بگذارید کودکتان به‌صورت مستقل تصمیم بگیرد که چطور بازی را پیش ببرد. سعی کنید درمقابل وسوسه هدایت بازی به سمتی که فکر میکنید منطقی‌تر است مقاومت کنید. به کودکتان اجازه دهید در فضای خلاق ذهنی خود سیر کند و در آن قدم بزند.
روش سوم
سعی کنید با استفاده از آموزش‌های آنلاین، تعمیرات آسان لوازم منزل را یاد بگیرید و با همکاری کودکتان آن را انجام دهید. رنگ کردن دیوارهای خانه، تعمیر نشتی شیر آب و… می‌تواند تمرین موثری برای پرورش تفکر خلاق در کودکان باشد.
کودکان با این تمرینات کوچک مهارت حل مسئله را یاد می‌گیرند و متوجه خواهند شد که می‌توانند برای رفع مشکلات روی پای خودشان بایستند.
روش چهارم
بگذارید کودکتان آزادانه درمحیط بیرون از خانه بازی کند و دنیای بیرون از محیط امن اتاقش را کشف کنید. نگران کثیف شدن لباسش نباشید. طبیعت می‌توانید بهترین دوست کودکتان به‌حساب بیاید.
او را تشویق کنید که با گل و خاک بازی کند، باغبانی کند، از روی گودال‌های پر از آب بپرد و احساس آزادی و خوشخبتی را در آغوش بگیرد. کودکانی که با طبیعت رشد می‌کنند، بسیار خلاق‌تر و بهتر پرورش خواهند یافت.
روش پنجم
تبلت یا گوشی هوشمندتان را به کودکتان قرض بدهید. البته لازم است یک نکته مهم را یادآوری کنم. به همین زودی‌ها برای کودکتان تلفن هوشمند یا تبلت نخرید.
والدین با خرید گجت‌های هوشمند برای کودکشان ظلم بزرگی را در حق آنها مرتکب می‌شوند. چون اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری از کودکان فرصت رشد را خواهد گرفت.
اما گاهی خوب است که تلفن خودتان را به کودکتان قرض دهید تا از محیط اطرافش عکس بگیرد. به او یاد بدهید که چطور کادر را تنظیم کند و چطور عکس‌ها را ذخیره کند. عکاسی از اطراف کودک را به دقت در محیط عادت خواهد داد.
روش ششم
یک بازی جذاب با کودکتان انجام دهید. از او بخواهید تصور کند که قدرتی مافوق بشری دارد. به او بگویید چشمانش را ببندد و فکر کند صاحب یکی از آن قدرت‌های عجیب و غریبی است که ممکن است در فیلم و کارتون‌ها ببیند. مثلا تصور کند نامرئی شده است.
حالا نوبت اوست که تصور کند در صورت داشتن این قدرت چه کاری انجام می‌داد؟ از او سوالات موثری بپرسید که به تخیلش جهت بدهد و بیشتر خیال‌پردازی کند.
روش هفتم
با کودکتان غذای مورد علاقه‌اش را بپزید. آشپزی با کودک یکی از آن تجربه‌هایی است که هیچ‌وقت از ذهن کودکتان پاک نخواهد شد. معمولا آنها به این کار علاقه نشان می‌دهند و دوست دارند که با شما مشارکت کنند.
می‌توانید این کار را با ترفندهای کوچکی به تمرینی موثر برای تقویت تفکر خلاق در کودکان تبدیل کنید. مثلا می‌توانید در ترکیب اصلی غذا تغییرات کوچکی ایجاد کنید.
مثلا اگر همیشه در پاستا گوشت قرمز می‌ریختید، گوشت مرغ را امتحان کنید. به کودکتان نشان دهید که خود را به دستورها، قوانین و عرف عادت ندهد و از تغییر نترسد.
روش هشتم
چالش‌های کوچکی در خانه ایجاد کنید و از کودک بخواهید که آنها را حل کند. می‌توانید به او بگویید: هال خیلی نامرتبه! حالا باید چیکار کنیم؟ و مدیریت کار را به او بسپارید.
این کار باعث می‌شود کودکتان احساس کند نقشی در خانه دارد و باید آن را انجام دهد. ارائه نقش‌های کوچک به کودکتان کمک میکند که اعتماد به‌نفس بگیرد و برای مدیریت مسائل مختلف از قوه خلاقیت خود استفاده کند.
روش نهم
از هر فرصت برای تغییر استفاده کنید. مثلا بازی موردعلاقه کودک را با او انجام دهید، اما از او بخواهید که در قوانین بازی تغییرات کوچکی ایجاد کند تا بازی جذاب‌تر شود.
روش دهم
با کودکتان به پیاده‌روی بروید. او را با خودتان همراه کنید و کاری کنید که مسیر پیاده‌روی برایش جذاب شود. توجه او را چیزهای جالبی که در خیابان می‌بینید جلب کنید. با او در جمع کردن سنگ‌های زیبایی که در مسیر می‌بیند مشارکت داشته باشید و درباره گل و گیاه و هرچه در مسیر است با کودکتان حرف بزنید.
وقتی به خانه برگشتید درباره چیزهای جالبی که در خیابان دیده‌اید صحبت کنید و از او بخواهید با سنگ و برگ‌هایی که جمع کرده است، داستان بسازد.
سعی کنید تخیل او را تحریک کنید. از هرروشی که می‌توانید کمک بگیرید تا ذهن کودکتان را به ساخت داستان و قصه وادار کند.
روش یازدهم
کودک را در کلاس‌های فوق برنامه غرق نکنید. او نیاز دارد کمی از فضای آموزشی فاصله بگیرد. بعضی از والدین فراموش می‌کنند که کودکشان هنوز سن و سالی ندارد و ذهنش به اندازه کافی برای یادگیری طولانی‌مدت مطالب درسی آماده نیست.
بد نیست کمی کودکتان را آزاد بگذارید تا بازی کند. بگذارید در عالم بچگی خود آزادانه و رها بازی کند و در خلال بازی چیزهایی که قرار است یاد بگیرد را تجربه کند. با این کار به تقویت خلاقیت در کودک کمک زیادی کرده‌اید.
روش دوازدهم
یکی از کارکردهای اساسی بازی‌ها، تقویت تفکر خلاق در کودکان است. بازی صرفا برای سرگرمی کودک نیست و آنها را برای ایفای نقش‌های بیشتر در آینده آماده خواهد کرد.
یکی از بازی‌های موردعلاقه کودکان که اتفاقا گزینه‌ای عالی برای پرورش خلاقیت آنها به‌حساب می‌آیند، بازی‌هایی است که کودک در آن نقش یکی از مشاغل را برعهده بگیرد.
مثلا می‌توانید چند حیوان اسباب‌بازی بردارید و یک دست لباس سفید به کودکتان بدهید تا او را به دامپزشک و اتاقش را به کلینیک دامپزشکی تبدیل کنید. کودکان معمولا از بازی‌هایی که آنها را وادار به ایفای نقش بزرگسالان میکند، لذت خواهند برد.
روش سیزدهم
به کودکتان برای نقاشی کشیدن موضوع بدهید. یک جمله به کودکتان بگویید و درنهایت ذهن او را آزاد بگذارید تا خیال‌پردازی کند. سوالاتی بپرسید که عمیقا قوه خلاقیت او را درگیر خود کند.
مثلا می‌توانید از کودکتان بخواهید خیال کند مخترعی بزرگ است و می‌تواند هرچیزی که به فکرش برسد را اختراع کند. حالا کودکتان باید تصور کند که دوست دارد چه چیزی اختراع کند و آن را بکشد.
روش چهاردهم
آزادی عمل اهمیت زیادی در تقویت تفکر خلاق در کودکان دارد. کودکان نباید خودشان را محصور نظرات سفت و سخت شما ببینند و باید خودشان تصمیم بگیرند. بگذارید کودک خودش انتخاب کند که باید چه لباسی بپوشد.
اگر ترکیب عجیب و غریبی انتخاب کرد، او را سرزنش نکنید و خوشحال باشید که کودک خلاقی دارید. بگذارید با اعتماد به‌نفس لباس‌هایش را انتخاب کن و در صورت لزوم، او را برای انتخاب ترکیب بهتر راهنمایی کنید؛ البته راهنمایی‌تان نباید شکل زور و اجبار را به خود بگیرد.
روش پانزدهم
سعی کنید از همان کودکی برای کودکانتان اسباب‌بازی‌هایی بخرید که درواقع وسایله اولیه ساخت و ساز هستند. مثلا لگو.
این اسباب‌بازی‌ها می‌توانند توان خلاقیت کودک را تقویت کنند و او را وادار به ساخت کنند. سعی کنید از اسباب‌هایی که فرم تکراری و همیشگی دارند، کمتر برای کودکتان خرید کند.
روش شانزدهم
تلاش‌های کودکتان را ستایش کنید. به او بفهمانید که تلاش‌هایش بیش از نتیجه کار اهمیت دارد. کودکتان را معطوف به عمل کنید، نه نتیجه.
به او بگویید که من به تو افتخار می‌کنم که سعی کردی در امتحانت نمره بالایی بگیری، مهم نیست که چه نتیجه‌ای گرفتی و بیش از هرچیزی تلاش تو برای من ارزشمند است.
بهترین کار برای تقویت قوه خلاق کودک این است که در او انگیزه کافی برای خلاقیت ایجاد کنید. دراینصورت شاهد تاثیر مثبت اعتماد به‌نفس در دراز مدت خواهید بود.
روش هفدهم
یکی از مهم‌ترین فعالیت‌هایی که می‌توانید برای بهبود تفکر خلاق در کودکان انجام دهید این است که بتوانید در شکست و ناکامی‌های او درست رفتار کنید.
خوب است زمانی که کودکتان در کاری با شکست مواجه شد به جای دلداری دادن سریع از او بپرسید: به نظرت چرا این اتفاق پیش اومد؟ فکر می‌کنی اشکال کارت چی بود؟ با این کار به او فرصت خواهید داد که خلاقانه درمورد تجربه‌اش فکر کند تا بتواند در کار بعدی درست عمل کند.
روش هجدهم
با کودکتان مصاحبه بازی کنید! از او بخواهید خیال کند شخصیت معروفی است و قرار است به عنوان خبرنگار از او مصاحبه کنید. با این کار توانایی کلامی کودک را به طرز شگفت‌انگیزی بهبود خواهید بخشید.
روش نوزدهم
برای کودکتان خانه بسازید. خانه‌ای با مقوا، چوب یا چادر. یکی از جذاب‌ترین فعالیت‌ها برای کودکان ساخت کاردستی است. وسایل محدودی در اختیار کودکتان قرار دهید و از او بخواهید هرچه دوست دارد برای خانه‌اش بسازد.
روش بیستم
یک داستان محبوب انتخاب کنید. معمولا کودکان همیشه یک داستان محبوب دارند که بارها و بارها از والدین‌شان درخواست کرده‌اند که آن داستان را برایشان تعریف کنند.
از کودکتان بخواهید داستان موردعلاقه‌اش را خودش برایتان تعریف کند و هربار داستان را از زبان یکی از شخصیت‌های داستان بازگو کند. به این صورت این قدرت را خواهد داشت که در کلیشه‌ها دخل و تصرف ایجاد کند.
فصل ۸
معرفی کتاب برای تفکر خلاق در کودکان
یکی از کتاب‌هایی که می‌تواند شما را در رشد خلاقیت کوکتان راهنمایی کند، کتاب رشد خلاقیت در مرحله پایه دوران کودکی، نوشته پاملا می است. این کتاب به خوب شرایط و موقعیت‌هایی که می‌توانند رشد خلاقیت کودکان را تقویت کنند، بررسی کرده است.
نقطه تمرکز کتاب رشد خلاقیت در کودکان، بررسی این مسئله است که چگونه می‌توان خلاقیت را در سنین پایه تقویت کرد و آن را به عنوان هدیه‌ای برای بزرگسالی کودکان در آن پرورش داد. ویژگی مثبت این کتاب، اختصاص یک مطلب در هرفصل برای زمینه‌های رشد خلاقیت کودکان و بیان مثال‌های عملی و کاربردی برای والدین است.
از طرفی، کتاب راهنمای بارداری سالم نوشته راجر دبلیو هارمز هم مرجعی مناسب برای والدینی است که می‌خواهند کودکانی سالم پرورش دهند یا در انتظار تولد فرزندشان هستند. این کتاب به صورت صوتی در اپلیکیشن ذهن در دسترس شما است.
اگر به کتاب‌های آموزش و پرورش مهارت‌های فردی علاقه دارید، می‌توانید با نصب اپلیکیشن ذهن روی گوشی‌های هوشمندتان از همه مزایای یک اپلیکیشن آموزشی حرفه‌ای بهره‌مند شوید. همین حالا روی لینک زیر کلیک کنید و به دنیای جذاب مطالب آموزشی وارد شوید.
سلام ممنون از مطلب مفیدتون
چه بازی رو برای بچه ۳ ساله برای افزایش خلاقیت پیشنهاد میکنید؟
سلام. ممنونم از حسن نظرتون.
بهترین بازی برای کودکان این سنین، لگو هست که میتونه در عین تقویت گیرنده های حسی کودک، اونها را به ساختن تشویق کنه و بسیار برای خلاقیتشون موثره.