افزایش هوش هیجانی در کودک با پیروی از روش‌های کاربردی

یکی از بارهایی که بر دوش پدر و مادر سنگینی می‌کند، مسئولیت آن‌ها در تشویق کودکشان برای بهتر شدن هوش اوست؛ چه هوش عقلانی Intellectual Intelligence باشد و چه هوش هیجانی Emotional Intelligence. دراین‌بین، هوش هیجانی در کودک ، بیش‌ازپیش اهمیت خود را نشان می‌دهد.

اگر بخواهیم تعریف ساده و کوتاهی از هوش هیجانی در اختیارتان بگذارم آن را به توانایی فرد برای بیان و مدیریت مناسب احساسات با حفظ ارزش احساسات و احترام به دیگران، تعریف می‌کنند.

مهم: بهره هوش هیجانی در کودک یکی از مهارت‌هایی است که در سنین پایین، به‌ویژه، قابل‌آموزش و شکل‌گیری است و اثرات یک هوش هیجانی سالم، در بزرگ‌سالی به‌خوبی خود را نشان می‌دهد.

مزایایی هوش هیجانی در کودک

با استناد به مطالعات بالینی فراوانی که طی چندین دهه انجام شده است این نتیجه به دست آمد که اثرات بهره هوش هیجانی چنان مهم و عمیق خواهد بود که کودکی فرد را به یک بزرگ‌سالی پویا و مفید پیوند می‌دهد.

در ادامه با چند مورد چشمگیر از این امتیازات آشنا خواهید شد.

هوش هیجانی بالا با هوش عقلانی یا IQ مرتبط است

هوش هیجانی در کودک اگر نمره بالایی داشته باشد، کودک از آزمون‌ها سربلند بیرون می‌آید. همچنین توانایی حضور در کلاس‌های بالاتر را دارد.

روابط بهتر

این مهارت مغزی کمک می‌کند تا کودک از پس موقعیت‌های سخت و پیچیده بربیاید و همچنین قدرت عمق بخشیدن به رفاقت‌هایش را داشته باشد.

همچنین، روابط کاری و شخصی پویا و مفید، یکی دیگر از امتیازات هوش هیجانی بالا در بزرگ‌سالی محسوب می‌شود.

موفقیت آینده کودک، در گرو هوش هیجانی اوست

یک مطالعه نوزده‌ساله در مجله سلامت عمومی آمریکا نشان داد که هرچه هوش هیجانی در کودک و همچنین مهارت‌های اجتماعی‌اش سطح خوبی داشته باشد، موفقیت بادوامی را در زندگی آینده خود تجربه خواهد کرد.

کودکی که در سن پنج‌سالگی بتواند از پس موقعیت‌های همکاری با دیگران، همخوان کردن احساسات و ابزارها و دنبال کردن مسیرها به‌خوبی بربیاید، با ضریب احتمال بالایی می‌تواند در سن ۲۵ سالگی موفق به گرفتن مدرک دانشگاه و انجام‌وظیفه در یک شغل تمام‌وقت شود.

بهبود سلامت روانی

افرادی که هوش هیجانی بالاتری دارند با احتمال کمتری درگیر افسردگی یا سایر اختلالات روانی می‌شوند.

هوش هیجانی بالا به رفتارهای انسانی معنا می‌دهد

هوش هیجانی در کودک هرچه سطح بالاتری داشته باشد، رفتارهای سالم و سنجیده‌تری از او سر می‌زند. در وضعیت‌های سخت ناراحت‌کننده، چنین کودکی می‌تواند به‌خوبی احساسات ناشی از عصبانیت و خشم خود را کنترل کند.

از سوی دیگر، فرصت بیان درست احساسات در کودکی که هوش هیجانی بالایی دارد، در مقایسه با کودکی که گریه و زاری می‌کند یا موقع عصبانیت تصمیمات هیجانی می‌گیرد، مقدمه‌ای برای داشتن روابط سالم‌تر است.

آنچه در مورد سلامت روانی کودک امیدوارکننده است، ایجاد فرصت‌های آموزش افزایش هوش هیجانی در کودک است. حضور پدر و مادر یا یکی از آن دو و یا آموزش‌دهنده‌ای که مهارت‌های ارتباطی را به‌خوبی بداند برای درست کردن بستر این آموزش، نقش مهمی بازی می‌کند.

چگونه هوش هیجانی در کودک را تقویت کنیم؟

قدم اول را همیشه باید جدی گرفت؛ ارتباط درست با کودک. وقتی ادبیات و روحیات کودکانه داشته باشیم و از آن مهم‌تر کودک درون خودمان خموده و غمگین نباشد، با درک دنیای بسیار لطیف و بی‌انتهای او می‌توانیم مهارت‌های آموزش هوش هیجانی به دلبندمان را به دست بیاوریم.

برای احساسات او برچسب‌گذاری کنید

تابه‌حال شده نتوانید تشخیص بدهید حال فعلی‌تان را چگونه باید توصیف کنید؟

در وضعیت روانی خاصی قرارگرفته‌اید که در آن، نتوانید از درستی دقیق احساس و حال روحی‌تان مطمئن شوید؟

پاسخ به این دو پرسش برای کودک بسیار سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌شود. او نیاز به پدرومادر یا یک مربی دارد که به او در مورد اینکه « الآن چه احساسی دارم» کمک کنند. در چنین وضعیتی، برای احساس فعلی او اسمی انتخاب کنید.

اسم‌گذاری برای احساسات، یکی از روش‌های ساده و صمیمانه تقویت هوش هیجانی در کودک است.

اگر می‌بینیم که از بازی دلخواهش ناکام برگشته یا با برادر/خواهر یا رفیقش دعوا کرده می‌توانیم برچسب‌های « خیلی عصبانی»، « ناراحت»، « بدجور دلخور»، « ناامید» و مثل این‌ها را در اختیارش بگذاریم تا حالش را با انتخاب یکی از این‌ها توصیف کند.

« از اینکه امروز نتونستیم بریم خونه مامان جون ناامید شدی؟ متأسفم!»

با ساخت گنجینه‌ای از واژگان توصیفی که وضعیت روانی کودک را توضیح می‌دهد، ذهن او توانایی بهتری برای انتخاب احساس خود در موقعیت‌های مختلف به دست می‌آورد.

« خوشحالم که شهربازی بهت خوش گذشت. حتماً حسابی « لذت» بردی و «هیجان‌زده» شدی.»

فراموش نکنیم که احساسات مثبت کودک هم نیاز به کشف و شناسایی دارند. پس واژگان توصیفی خوشایند را نیز در این گنجینه بگنجانیم.

همدلی با کودک

اگر غمی در دل کودک ما جوانه زده یا با دوستش دعوا کرده و خیلی عصبانی به نظر می‌رسد، بهترین موقع برای کم کردن احساسات منفی در او است.

خیلی باید مراقب بود که استفاده از جملات تحقیرآمیز و عبارت‌هایی که احساسات فعلی او را زیر سؤال می‌برد نه‌تنها هیچ تأثیر مفیدی بر شناسایی احساس واقعی‌اش نخواهد داشت بلکه کاری می‌کند او به‌درستی احساس خود شک کند.

یک‌قدم ساده ولی تأثیرگذار برداریم؛ اهمیت دادن به احساسی که دارد با استفاده از جملات درست و کاربردی حتی اگر هنوز نمی‌دانیم چرا واقعاً غمگین است.

[su_box title=”همچنین بخوانید: ” style=”bubbles” box_color=”#a631a8″ radius=”20″]
[su_animate type=”shake” duration=”0.5″]آموزش مهارت‌های ارتباطی به کودک با چند راهکار ساده
[/su_box]

« خیلی غصه می‌خورم وقتی نمی‌توانم برم خونه خاله جون چون هنوز نتونستم آشپزخونه رو تمیز کنم. البته یه جورهایی برام سخته کاری رو بکنم که دلم نمی خواد.»

جمله بالا را به خاطر بسپارید!

این جملات توصیف احساس شخصی شماست. درحالی‌که مخاطب اصلی آن کوچولوی عصبانی قهرآلودی است که به دلیل تمیز نکردن اتاق به‌هم‌ریخته‌اش، نمی‌تواند با پدربزرگش به شهربازی برود.

این شیوه بیانی، کمک بزرگی به تقویت هوش هیجانی در کودک می‌کند چراکه شما به روشی صمیمانه نشان می‌دهید چه در درون او می‌گذرد. همین، کاری می‌کند تا او هم احساس اجبار برای بیان درونیاتش نداشته باشد.

وقتی با یک شبیه‌سازی ساده و خودمانی، نشان می‌دهید که او چه حالی دارد درواقع کمک می‌کنید تا به‌جای گریه و زاری و غرولند کردن بداند که پدر و مادرش احساس واقعی او را درک می‌کنند.

مدلی برای کودک

به خاطر بسپاریم که دوره کودکی مهم‌ترین و کلیدی‌ترین دوره برای یادگیری « روش درست بیان احساسات در اجتماع» است. وقتی کوچولوی ما می‌گوید « احساس خوبی ندارم» یا با کشیدن یک چهره قرمز اخمو نشان می‌دهد که عصبانی است، نشانه امیدوارکننده‌تری است تا اینکه بخواهد با گریه و زاری و پرت کردن وسایل احساسش را بگوید.

برای اینکه کودک شما به این مرحله از سلامت روانی برسد نیاز به یک مدل‌سازی ساده دارید.

« چقدر امروز ناراحت شدم که بچه‌ها در زمین‌بازی آشغال ریختن و اهمیت ندادن که پاکبان مشغول جارو کشیدنه»

« کلی خوشحال و خندانم برای مهمونی شام فردا شب. بعد از مدت‌ها دور هم جمع میشیم و دلم برای همه شون تنگ شده»

پژوهش‌های علمی زیادی در سراسر دنیا نشان می‌دهند که هوش هیجانی در کودک، تابلوی تمام نمایی از هوش هیجانی پدر و مادر اوست.

در دنیای مدرن امروز که پیچیدگی‌های شخصیتی بیش از گذشته خودش را نشان می‌دهد و کیفیت روابط انسانی تغییرات عجیب و چشمگیری داشته است، از مجهز کردن خودتان به ابزارهای توسعه فردی غافل نشوید.

یاد بگیر که چطور با احساسات کنار بیایی

دنیای قشنگ و شگفتی‌آفرین کودکی دیگر هیچ‌وقت در زندگی ما آدم‌بزرگ‌ها تکرار نمی‌شود. همان‌قدر که آن‌ها در مسیر زندگی سردرگم و هراسان می‌شوند، ما هم دچارش می‌شویم ولی تفاوتی که وجود دارد مربوط به «ندانستن» است.

تقویت هوش هیجانی در کودک باعث می‌شود آن‌ها احساسات مختلف خودشان را بشناسند و دیگر ترس یا سردرگمی در مورد آن‌ها نداشته باشند.

شناخت درست احساسات قدم بعدی برای مدیریت آن‌ها خواهد بود. برای سنین پایین دست‌وپنجه نرم کردن با این موضوع آسان نیست ولی درنهایت، او:

◄ می‌داند چطور باید عصبانیتش را کنترل کند.

◄ می‌داند چگونه حالش را می‌تواند خوب کند.

◄ راه مقابله با ترسش را بلد است.

در این مسیر می‌توانید از یک اسباب‌بازی ساده و جالب برای تقویت مهارت‌های ویژه استفاده کنید. چطور؟ هیچ کاری ندارد:

این بار منتظر باشید تا موضوعی او را عصبانی کند. وقتی راهکارهایی را که بالاتر گفته شد پیاده کردید و ارتباط برقرار شد، یک حباب‌ساز جادویی را توی دستان کوچولویش بگذارید و تشویقش کنید با یک ‌دم از بینی و یک بازدم از دهان، همان‌طور که تمرین می‌کند « خونسرد باشد» سرگرم ساختن حباب‌های بامزه شود.

در مورد وضعیت‌های روانی دیگر چطور؟ وقتی گریه کرده یا دلش برای عمه‌اش تنگ شده و از همه مهم‌تر استرس زیادی دارد هم از جعبه احساسات استفاده کنید.

از او بخواهید در جعبه‌ای که در اختیار دارد چند وسیله خوشحال‌کننده قرار بدهد:

• یک جعبه آبرنگ
• یک کتاب تصویری که با آن خاطره دارد.
• جعبه موزیکالی که عمه‌اش هدیه داده.
• حتی اسلایم عزیزش

حالا تشویقش کنید به سراغ جعبه برود و سعی کند با آن‌ها سرگرم شود. به‌مرورزمان شما شاهد این خواهید بود که جعبه احساسات ابزار خوبی برای مدیریت احساسات کودکتان خواهد بود درحالی‌که شخصاً دخالتی ندارید.

تقویت مهارت‌های حل مسئله

بخشی از هنر تقویت هوش هیجانی در کودک به مهارت حل مسئله مربوط است. با برچسب‌گذاری روی احساسات و شناخت درست آن‌ها، حالا نوبت آن رسیده که در کنار او ببینیم چطور می‌شود مشکل را حل کرد.

[su_box title=”همچنین بخوانید: ” style=”bubbles” box_color=”#a631a8″ radius=”20″]

[su_animate type=”shake” duration=”0.5″]مهارت حل مسئله در کودکان و راه های تقویت آن را بهتر بشناسید

[/su_box]

◄◄ « چرا وقتی دارم با ps4 بازی می‌کنم خواهرم میاد و مزاحمم میشه؟!»

کدام خانواده را می‌شناسید که این جمله و دعواهای جالب و گاهی ترسناک بعدش را تجربه نکرده باشد؟ برای مدیریت چنین وضعیتی بهترین راه‌حل، باز گذاشتن ذهن کودک برای انتخاب یک راه‌حل از بین دستکم پنج راه‌حل است. لزوماً قرار نیست این راه‌حل‌ها، خوب باشد.

هدف از پیش رو گذاشتن چند راه‌حل این است که کودک شما بتواند با روش طوفان ذهنی، بهترین ایده را برای حل مسئله‌اش پیدا کند.

درنهایت او باید بتواند با راهنمایی شما، فواید و امتیازات منفی هر راه‌حل را در نظر بگیرد و با تشویق شما، یکی را برای حل مشکلش انتخاب کند.

بسیار مهم: مراقب باشیم لباس « حلال مشکلات» را در این مواقع به تن نکنیم. نقش پدر و مادر در این موقعیت، نقش مربی همراهی است که می‌خواهد به کودک ثابت کند که « من، خودم، می‌توانم از پس حل مسئله‌ام خیلی خوب و درست بربیایم».

افزایش هوش هیجانی در کودک؛ یک هدف مهم

هیچ نگران نباشید! قرار نیست در یک رقابت سخت تنگاتنگ شرکت کنید. هرزمان که احساس کردید وقت آموزش به کودکتان رسیده، همان موقع بهترین فرصت برای بهبود هوش هیجانی او خواهد بود.

باید به خاطر بسپاریم که مهارت‌های مربوط به تقویت هوش هیجانی EI فقط برای دوره کودکی نیست. هرچه آن‌ها بزرگ‌تر می‌شوند، توانایی‌های شناختی آن‌ها متناسب با واقعیت‌هایی که در زندگی تجربه می‌کنند، سروشکل متفاوتی می‌گیرد.

بهبود هوش هیجانی فرایندی برای کل زندگی است.

چند بازی جالب برای تقویت هوش هیجانی در کودک

بازی‌ها و سرگرمی‌ها یکی از ابزارهای بسیار مفید و اثرگذار برای نتیجه گرفتن هستند. هرچه از بازی‌ها در دوران کودکی بیشتر استفاده کنیم، بدون شک تأثیر آن را در بزرگ‌سالی به بهترین شکل ممکن شاهد خواهیم بود.

امیدوارم هریک از بازی‌های زیر برای کودک شما جالب و هیجان‌انگیز باشد.

« شاید او…»

این بازی، آن‌قدر می‌تواند شیرین و بامزه باشد که حتی افراد بزرگ‌سال را هم درگیر کند. زمانی که می‌بینیم کودکمان خوشحال نیست و موضوعی او را ناراحت کرده و یا حتی خوشحال و سرحال است، دست او را بگیریم و چندنفری به پارک نزدیک خانه یا جایی که شلوغ باشد برویم.

حالا کنار هم و باهدف تقویت هوش هیجانی در کودک، سعی کنید در مورد احساسات کسی که از جلوی شما رد می‌شود حرف بزنید و جمله خودتان را این‌طور شروع کنید:

• شاید او عجله داره و باید زودتر برسه سرکارش.
• شاید او خیلی ناراحته چون کیف پولش رو گم کرده.
• شاید او هیجان‌زده ست چون میخواد فردا بره سفر.

اتل‌متل توتوله

بازی‌هایی که ردی از خاطرات کودکی ما را داشته باشند، همیشه مقدس هستند.

برای تقویت و مدیریت هیجانات کودک و اینکه با هر بار تمام شدن بازی ممکن است چه احساسی را تجربه کند، انجام این بازی پیشنهاد می‌شود.

یک خط بکش!

روی یک کاغذ A4 یا تخته وایت برد، تعدادی خط بکشید. تنوع در کشیدن خطوط مختلف را رعایت کنید. به کودک زمان کافی بدهید تا خطوط را تماشا کند.

حالا وقت آن رسیده که از او بخواهید تا با چشم‌های بسته خط‌هایی را که شما می‌گویید روی صفحه بکشد. باید کودک را تشویق کنید تا بدون برداشتن دستش و با خاطر سپردن اینکه دقیقاً چه خطی را باید بکشد، این کار را انجام بدهد.

حباب‌سازی

همان‌طور که بالاتر نوشتم، حباب‌سازی یکی از بهترین روش‌های مدیریت احساسات کودک است. با تقویت هوش هیجانی در کودک، او دیگر می‌داند چطور می‌تواند احساساتش را مدیریت کنید.

حباب‌سازی کمک می‌کند تا در کنار کنترل تمرکز و توجه، برای کنترل عصبانیت خود، راهکاری ساده و سرگرم‌کننده داشته باشد.

اگر فکر می‌کنید برای بازی با حباب‌ساز زیادی بزرگ شده‌اید، طی یک عملیات سرقت هیجان‌انگیز، به سراغ جعبه بازی کودکتان بروید و دست‌به‌کار شوید!

پایان‌بخش

همه ما به‌نوعی به کودکی‌مان دل‌بسته‌ایم. همان روزهای مقدس پر از هیاهو و شادمانی که انگار تبدیل به تکرارناشدنی‌ترین اتفاق زندگی شده است.

مرور این گذشته شیرین، گاهی همراه با ارزیابی وضعیت بزرگ‌سالی خودمان است:

◄ حال الآن من چطور است؟

◄ کجای زندگی، خود واقعی‌ام خودش را نشان داد؟

◄ از بالا و پایین احساساتم چقدر می‌دانم؟

◄ وقتی حالت روحی خاصی دارم چطور آن را شناسایی و مدیریت می‌کنم؟

و ناخودآگاه همه آن خاطرات شیرین و کودکانه با سنجش نقش پدر و مادرهایمان که برای تقویت هوش هیجانی در کودک تلاش می‌کردند، همراه می‌شود.

صمیمانه آرزو می‌کنم کودکی واقعی و لذت‌بخشی را تجربه کرده باشید و اگر از آن روزهای عزیز، تجربه و خاطره‌ای برای نوشتن در بخش دیدگاه دارید من را مفتخر کنید.

منبع

ps://www.verywellfamily.com/tips-for-raising-an-emotionally-intelligent-child-4157946

EQ vs IQ: Why emotional intelligence will take your kid further in life