فهرست مطالب
کتاب “ژن خودخواه” به مردم، در مورد تنها چیزی که ما را به عنوان موجودات روی زمین به هم متصل می‌کند یعنی ژنها، آموزش دهد.
به طور خلاصه، این کتاب جنبه های مختلف تکامل انسان را که شامل ویژگی های فیزیکی، ژنها، وراثت، نقش انسان در میان سایر موجودات زنده، اجدادمان و غیره می‌شود را پوشش می‌دهد. برای مطالعه خلاصه کتاب ژن خودخواه با ما همراه باشید.
شناسنامه کتاب ژن خودخواه
- عنوان اصلی : The Selfish Gene
- نویسنده: ریچارد داوکینز
- کشور: انگلیس
- سال انتشار: ۱۹۷۶
- ژانر: علمی، زیست شناسی
- مناسب برای: همه افراد
- امتیاز کتاب:۴.۱۴ از ۵ (بر اساس وبسایت goodreads.com)
معرفی کتاب ژن خودخواه
ریچارد داوکینز، در کتاب خود، ژن خودخواه، به نقد زیست شناس آمریکایی جورج سی ویلیامز در سال ۱۹۶۶ درباره سازگاری و انتخاب طبیعی می‌پردازد. در متن، توضیح می‌دهد که چگونه ژنها در مرکز تکامل قرار دارند. او همچنین نمونه های متعددی از انتخاب طبیعی را از طریق رفتارهای حیوانات مورد بررسی قرار می‌دهد. داوکینز مانند ویلیامز، دیدگاهی ژن محور در مورد تکامل دارد.
ریچارد داوکینز نیز از نظریه تکامل چارلز داروین استفاده می‌کند. او نحوه تکامل ژنها را در طول زمان بررسی می‌کند و از دیدگاه ژنی به آن نگاه می‌کند، که متفاوت از از دیدگاه تکاملی به موجدات زنده است.
داوکینز در کتاب خود، ژن خودخواه، ژن را به عنوان واحد اصلی تکامل در نظر می‌گیرد نه موجودات زنده یا حتی گونه‌ها. او ادعا می‌کند که موجودات زنده در واقع “پوسته های بقا” برای ” همانندسازهای” درون شان هستند. این همانندسازها یا واحدهایی که تکامل می‌یابند، همان ژن هستند.
ژنها به دلیل رفتارهای خودخواهانه خود، فقط از موجودات زنده به عنوان مکانیزمی برای اطمینان از بقای خودشان استفاده می‌کنند.
آنها ذاتاً خودخواه هستند زیرا فقط به بقای خود و بقای نسخه های کپی شده خود اهمیت می‌دهند. در نتیجه، نوع دوستی واقعی وجود ندارد. هر زمان که یک موجود زنده به دیگری کمک می‌کند، در واقع ژنهای هر دوی‌شان از آن سود می‌برند.
داوکینز نظریه خود را برای توضیح موضوعاتی مانند نوع دوستی، خویشاوندی، ارتباط اجتماعی، پویایی گروهی و فرهنگ گسترش می‌دهد.
“ژن خودخواه” یک کتاب منحصر به فرد است، به گونه ای ذهن افراد را تحریک می‌کند که درک کنند، سیر تکامل بُعد دیگری هم دارد.
ریچارد با سبک نوشتاری شفاف و غنی از تنوع ایده هایی که حتی پس از سی سال از اولین چاپ، نسبتاً جدید به نظر می‌رسند، مطمئناً چیزهای زیادی برای ارائه دارد.
داوکینر برای دانشمندانی که به دنبال ایده های جدید است می‌نویسد و برای افراد غیر عادی که به دنبال یادگیری بیشتر هستند، او به گونه ای نظریه خود را توضیح می دهد که برای همه جذاب باشد. مورخان و فیلسوفان مدرن این کتاب را به افراد قوی از نظر فکری توصیه می‌کنند.
اگر به نحوه سیر تکامل در انسان علاقه دارید، یکی از بهترین کتاب ها در این زمینه کتاب انسان خردمند است. با کلیلک بر روی لینک زیر می‌توانید خلاصه ای از این کتاب را بخوانید.
خلاصه کتاب انسان خردمند
کتاب انسان خردمند در مورد تکامل بشریت می‌باشد. در آن یووال نوح هراری تاریخ انسان را در طول زمان بازنویسی می‌کند
خلاصه کتاب ژن خودخواه
ژن خودخواه روند تکامل در زیست شناسی را با استفاده از ژنها به عنوان واحد اصلی توضیح می‌دهد. نشان می‌دهد که آنها چطور به شکل موجودات ظاهر می‌شوند، برای اطمینان از بقای خودشون چه کار می‌کنند، چگونه مغز ما را برنامه ریزی می‌کنند، و کدام استراتژی‌ها در طول تاریخ به بهترین شکل عمل کرده اند و چه چیزی انسان را در این زمینه بسیار خاص می‌کند.
در ادامه برخی از درس هایی که می توان از این کتاب گرفت مطرح می شوند:
تکامل بسیار بیشتر از بقای گونه‌هاست
شما باید از این واقعیت آگاه باشید که ژنها افراد را مجبور می‌کنند از خود مراقبت کرده و سود آن ها را در اولویت قرار دهند. آیا این موضوع به نظرتان اخلاقی می‌رسد؟ احتمالاً نه! مطمئناً برخی از این استعدادهای ژنتیکی، شخصیت و رفتار فرد را شکل می‌دهند.
با این وجود، ممکن است در اینجا چنین نباشد. به عنوان مثال، فقط یک اشتباه معمولی و فاحش را که مربوط به تکامل است، در نظر بگیرید: به ما گفته شده است که سیر تکامل همه چیز و بقای گونه های منحصر بالفرد مانند مبارزه ای است که بین آنها وجود دارد. تکامل بسیار فراتر از این است؛ نمی‌توانید رشد تکاملی را با مترادف قرار دادن آن با بقا و وجود داشتن، محدود کنید.
رفتارهای نوع دوستانه گاهی اوقات می‌تواند به نفع ژنهای دو موجود زنده متفاوت باشد
از آنجا که ژنها خودخواه هستند، بسیاری از روابط موجودات در طبیعت به اصطلاح بازی های جمع صفر نامیده می‌شوند. در این بازی‌ها همیشه یک برنده واضح و یک بازنده واضح وجود دارد.
وقتی یک شاهین، یک کبوتررا دنبال می‌کند، یا کبوتر خورده می‌شود یا شاهین گرسنه می‌ماند.
در یک بازی غیر جمع صفر، هر دو طرف می‌توانند در مقابل یک شخص ثالث (که می‌تواند به عنوان مثال خود طبیعت باشد) برای ایجاد یک موقعیت برد-برد متحد شوند.
به عنوان مثال، اگر شما و دوستتان در یک بانک مشتری هستید، و بانک به هر دوی شما پیشنهاد ویژه ای ارائه می‌دهد، اما از شما می‌خواهد ۵۰۰۰ دلار هزینه کنید تا شما را راهنمایی کند، می توانید فقط یکی از شما پیشنهاد را قبول کند و هزینه را تقسیم کنید، به جای اینکه هر کدامتان ۵۰۰۰ دلار برای همان مجموعه راهنمایی بپردازید.
گاهی اوقات این نوع تفکر در طبیعت نیز جواب می‌دهد. به عنوان مثال، مورچه‌ها حشرات کوچکی را که شته نامیده می‌شوند “شیر” می‌دهند، تا از ترشحات شیرینی که آنها تولید می‌کنند، تغذیه کنند. در مقابل، شته‌ها از داشتن جنگجویان قوی مانند مورچه‌ها در اطراف که از آنها محافظت می‌کنند، سود می‌برند. مورچه‌ها حتی بچه شته‌ها را در داخل لانه خود نگهداری می‌کنند تا آنها را دور از شکارچیان بزرگ کرده و از آنها محافظت کنند.
در حالی که انگیزه‌های خودخواهانه ژنهای هر گونه ثابت باقی می‌ماند، نوع دوستی متقابل منجر به بهترین نتیجه می‌شود.
عنصر فرهنگ چرخه تکاملی مخصوص به خودش را دارد
انسانها خاص هستند. ما بسیار فراتر از بقای غریزی تکامل پیدا کرده ایم، فکر می‌کنم در اصل ژن هایمان ما را به سمت آن سوق داده است.
به عنوان مثال، چیزی به پیچیدگی و گوناگونی مانند فرهنگ انسان (که شامل مواردی مانند زبان، دین، مد، هنر، رسوم، رژیم غذایی و غیره می‌شود) احتمالاً نمی‌تواند نتیجه ژن‌هایی باشد که برای بقا تلاش می‌کنند.
درعوض، فرهنگ را می‌توان به عنوان نتیجه فرعی و جداگانه‌ای از زیست در نظر گرفت، که توسط انسان ایجاد شده است و متکی بر اصول تکاملی یکسانی می‌باشد.
درست همانطور که ژن عنصر اساسی تکامل بیولوژیکی است، یک الگوی فرهنگی (میم) عنصر اساسی فرهنگ است. از آنجا که ژنها می‌توانند خود را در موجودات زنده کپی کنند، تقریبا جاودانه هستند، الگو های فرهنگی نیز به طور یکسانی عمل می‌کنند.
به عبارتی الگوهای فرهنگی کوچکترین واحد فرهنگی هستند که امکان جاودانگی دارند. برای مثال یک ملودی خاص، یک ایده قدرتمند یا یک ویدیو.
الگوهای فرهنگی نیز در نوبه خود برای جلب توجه و باقی ماندن در حافظه انسان رقابت می‌کنند. اگر یک الگوی فرهنگ فراموش شود، می‌میرد، بنابراین مانند ژنها، الگوها ی فرهنگی نیز برای تشکیل موجودات پیچیده، مشابه موجودات زنده، همکاری می‌کنند.
به عنوان مثال، کلیسای کاتولیک مجموعه عظیمی از الگوهای رفتاری، مانند ایده‌ها، مناسک، رفتارها، لباس‌ها و سبک های معماری است که همه آنها در اطراف الگوی فرهنگی خدا محور متمرکز شده اند.
بشریت می‌تواند بر جنبه های منفی ژنهای خودخواه غلبه کند
در حالی که نوع دوستی متقابل گاهی می‌تواند مزایای کوتاه مدتی در طول زندگی هر یک از موجودات زنده داشته باشد، معمولاً بر اساس اهداف خودخواهانه ژنها است. در برخی موارد، راه حل بهتر این است که منافع بقای فوری خود را به طور کامل کنار بگذاریم و به طور دراز مدت همکاری کنیم.
به عنوان مثال، در مثال شاهین در مقابل کبوترها، کبوترها همیشه سعی می‌کنند فرار کنند و شاهین‌ها همیشه حمله می‌کنند تا زمانی که برنده شوند یا به طور جدی مجروح شوند.
اما چیزی که “توطئه کبوتری” نامیده می‌شود، می‌تواند بقاء هر دو گونه را در دراز مدت افزایش دهد. اگر جمعیت همه حیوانات “موافقت” می‌کردند مانند کبوترها رفتار کنند، می‌توانستند در صلح و بدون آسیب در کنار یکدیگر زندگی کنند.
شاهین‌ها فقط کبوترهایی را که بیمار هستند یا در حال مرگ هستند، می‌خورند و از آسیب دیدن اجتناب می‌کردند، و کبوترها هم به طور دائمی‌نگران شکار شدن نیستند و هر دو می‌توانند تولید مثل کنند.
ژنها آگاه نیستند، نمی‌توانند مانند ما آینده را پیش بینی و شبیه سازی کنند، بنابراین هرگز نمی‌توانند سناریوی “توطئه کبوتری” را انتخاب کنند. اما ما می‌توانیم.
با کنار گذاشتن انگیزه های خودخواهانه و جدا شدن از زیست شناسی، مانند فرهنگ، به ما این امکان را می‌دهد تا بهترین کار را برای بقای گونه های انسانی در دراز مدت انجام دهیم.
رقابت و همانند سازی را برای درک تکامل ادغام کنید
طبیعت نسخه‌های پایدارتری تولید می‌کند و روند همانند سازی و تکثیر را ادامه می‌دهد. به عبارت دقیق تر، انتخاب طبیعی “جادوی” طبیعت است که از همانند سازان سازگارتر و ماندگارتر حمایت می‌کند. بنابراین، تکامل نماد یک مبارزه تقریبی برای وجود و انسجام است.
هیچ کس مایل به تکامل پیدا کردن نیست، اما طبیعت قوانین خاص خود را دارد. هر موجود زنده به دنبال آرامش است، برای درک پیچیدگی مکانیسم تکاملی، باید ایده رقابت بین گونه‌هارا به مفهوم همانندسازی اضافه کنید.
بخش هایی از متن کتاب ژن خودخواه
- “بیایید سعی کنیم سخاوت و نوع دوستی را آموزش دهیم، زیرا ما خودخواه به دنیا آمده‌ایم. اجازه دهید بفهمیم ژنهای خودخواه مان می‌خواهند چه کاری انجام دهند، زیرا در این صورت حداقل ممکن است این شانس را داشته باشیم که طرح های آنها را بر هم بزنیم، کاری که هیچ گونه دیگری آرزوی انجام آن را نداشته است. “
- “ما ماشین های زنده ماندن هستیم – ماشین های رباتیکی که کورکورانه برنامه ریزی شده اند تا مولکول های خودخواهی را که به عنوان ژن شناخته می‌شوند، حفظ کنند. این حقیقتی است که هنوز مرا شگفت زده می‌کند. “
- “متأسفانه، هرچقدر هم که از چیزی ناراحت باشیم، در واقعیت، متوقف نمی‌شود. “
- “هر سیستم نوع دوستانه ای ذاتاً ناپایدار است، زیرا در معرض سوء استفاده توسط افراد خودخواه که آماده بهره برداری از آن هستند، قرار دارد.”
- “اگر در مورد شرایطی که یک فرد در آن بقا پیدا کرده و پیشرفت کرده است، اطلاعاتی داشته باشید، می‌توانید استنباط هایی در مورد شخصیت او انجام دهید. “
- “شاید هوشیاری زمانی به وجود می‌آید که شبیه سازی مغز از جهان آنقدر پیچیده می‌شود که باید مدلی از خود را در بر گیرد. “
- “خرگوش سریعتر از روباه می‌دود، زیرا خرگوش برای حفظ جان خود می‌دوید در حالی که روباه فقط برای شامش می‌دوید.”
- “ما به تنهایی در روی زمین می‌توانیم علیه ظلم و جور تکثیرکنندگان خودخواه قیام کنیم.”
- “احتمالاً در سرنوشت نهایی کیهان هیچ هدفی وجود ندارد، اما آیا هر یک از ما سرنوشت زندگی خودمان را به سرنوشت نهایی کیهان گره می‌زنیم؟ البته که نه ؛ اگر عاقل باشیم. زندگی ما تحت سلطه انواع جاه طلبی‌هاو ادراکات نزدیکتر، گرمتر و انسانی تر قرار دارد. “
- “داستان شک و تردید توماس گفته شده است، نه برای این که توماس را تحسین کنیم، بلکه به منظور تحسین سایر حواریون در مقایسه با او بیان شده است. توماس مدرک خواست … اما دیگر حواریون، که ایمانشان آنقدر قوی بود که نیازی به مدرک نداشتند، به نظر ما شایسته تقلید هستند. “
- “یک فاخته وقتی به یک شاهین حمله می‌کند مانند یک شاهین رفتار می‌کند و وقتی با یک کبوتر ملاقات می‌کند مانند یک کبوتر رفتار می‌کند. وقتی با فاخته ای دیگر ملاقات می‌کند مانند یک فاخته بازی می‌کند. یک فاخته، یک استراتژیست مشروط است. رفتار او به رفتار حریف بستگی دارد. “
- “اگر بخواهیم اخلاقیات انسانی را در جامعه ترسیم کنیم، باید نوع دوستی را به فرزندان خودمان بیاموزیم، زیرا نمی‌توان انتظار داشت که این بخشی از ماهیت بیولوژیکی آنها باشد. “
“باورش سخت است که این حقیقت ساده توسط رهبرانی که پیروان خود را از استفاده از روش‌های موثر جلوگیری از بارداری منع می‌کنند، درک نشده است. آنها روش‌های طبیعی محدود کردن جمعیت را ترجیح می‌دهند و یک روش طبیعی دقیقاً همان چیزی است که به آن می‌رسند که به آن گرسنگی می‌گویند. “- “حیوانات وحشی تقریباً هرگز در اثر کهولت سن نمی‌میرند: گرسنگی، بیماری یا سایر شکارچیان مدت‌ها قبل از اینکه واقعا پیر شوند، آنها را می‌کشند. تا همین اواخر این موضوع در مورد انسان نیز صادق بود. اکثر حیوانات در دوران کودکی می‌میرند، بسیاری از آنها هرگز از مرحله تخم خارج نمی‌شوند. گرسنگی و سایر علل مرگ دلایل نهایی هستند که چرا جمعیت نمی‌تواند به طور نامحدود افزایش یابد. “
- “من یک داروینی پرشور هستم، اما فکر می‌کنم داروینیسم یک نظریه بسیار بزرگ است که نمی‌تواند در زمینه ژن محدود شود.”
- “شانس” فقط یک کلمه است که نادانی را بیان می‌کند “
- “نمونه هایی از الگوهای رفتاری عبارتند از آهنگ‌ها، ایده‌ها، عبارات جذاب، مد لباس، روش های ساخت گلدان یا ساخت طاق. همانطور که ژنها با پرش از بدنی به بدن دیگر از طریق اسپرم یا تخمک، در مخزن ژنی خود را تکثیر می‌کنند، الگوها نیز با پرش از مغزی به مغز دیگر از طریق فرآیندی که به معنای وسیع می‌تواند تقلید نامیده شود، تکثیر می‌شوند.”
- “بیش از سه هزار میلیون سال، DNA تنها همانندسازی است که ارزش صحبت کردن را دارد. اما لزوماً این حق انحصاری را برای همیشه نگه نخواهد داشت. هرگاه شرایطی بوجود آید که در آن نوع جدیدی از همانندسازها بتواند از خود کپی تهیه کند، دستگاه‌های تکثیر جدید همه جا را به تسخیر خود در خواهند آورد و نوع جدیدی از تکامل را آغاز خواهند کرد. “
صاحب نظران راجع به کتاب «ژن خودخواه» چه می‌گویند؟
“خواندن این کتاب برای هر دانشجوی علوم طبیعی ضروری است. یک اثر کلاسیک …. یک منبع عالی برای یک بحث داغ … “-پل مونرو، دانشگاه پیتسبورگ
“کتاب ژن خودخواه به دانشجویان کمک می‌کند تا سیر تکامل و رفتار را به گونه ای درک کنند که قبلاً قادر نبودند. این کتاب هیجان انگیزو تحریک آمیز است، خوب نوشته شده است و به دانشجویان اجازه می‌دهد تا در مورد نظریه تکامل فکر کنند.”-جانت مان، دانشگاه جورج تاون
” این کتاب با مثالهای عالی نوشته شده است، داوکینز متن روشنی در مورد ایده های ژنتیک رفتار ارائه می‌دهد.”-میریام آر لینور، دانشگاه آریزونا
معرفی نویسنده کتاب ژن خودخواه
ریچارد داوکینز در سال ۱۹۴۱ در نایروبی متولد شد و در دانشگاه آکسفورد تحصیل کرد. او در دانشگاه های کالیفرنیا و آکسفورد جانورشناسی تدریس کرده است.
در سال ۱۹۹۵ ، اولین دارنده کرسی درک عمومی‌علم از چارلز سیمونی در دانشگاه آکسفورد شد و تا سال ۲۰۰۸ به تدریس در اسن دانشگاه ادامه داده است.
داوکینز اولین بار با کتابش ژن خودخواه در سال ۱۹۷۶ مشهور شد، که دیدگاه ژن محور تکامل را متداول کرد و اصطلاح الگوی رفتار را معرفی کرد. سپس با کتاب فنوتیپ گسترده (۱۹۸۲)، این مفهوم تأثیرگذار را در زیست شناسی تکاملی مطرح کرد که اثرات فنوتیپی یک ژن لزوماً محدود به بدن یک ارگانیسم نیست، بلکه می‌تواند تا محیط نیز گسترش یابد.
از پرفروش ترین آثار او می‌توان به ژن خودخواه ، ساعت ساز کور و رودخانه خارج از عدن، صعود به کوه نامحتمل، بازکردن رنگین کمان اشاره کرد. همچنین در سال ۲۰۰۶، بنیاد ریچارد داوکینز برای عقل و علم را تاسیس کرده است.
داوکینز موفق به دریافت جوایز علمی و نویسندگی بسیاری شده است و در تلویزیون، رادیو و اینترنت ظاهر می‌شود و بیشتر در مورد کتاب های خودش و ایده‌هاو نظراتش به عنوان یک روشنفکر بحث می‌کند.
اگر به دنبال پیشرفت و اصلاح طرز فکر خود هستید، کتاب خواندن می تواند کمک زیادی به شما کند. با دانلود اپلیکیشن ذهن، می توانید مجموعه ای از برترین کتاب های جهان را در کمترین زمان، مطالعه نمایید.
