فهرست مطالب
تقریبا همه افراد داستان سیندرلا را شنیده‌اند. دختری سخت‌کوش که اسیر دست نامادری خود شده و برای رهایی از موقعیتی که در آن قرار گرفته است به دنبال شاهزاده‌ای می‌گردد تا او را از رنج و غم رها نماید.
شاید این فقط یک داستان کودکانه به نظر برسد اما واقعیت این است که نحوه تربیت در جامعه و مشاهده چنین داستان‌هایی در غالب کارتون و فیلم باعث شده است که دختران مانند سیندرلا منتظر شخصی باشند که آن‌ها را از بدبختی‌ها و بدشانسی‌های‌شان رها کند.
در واقع این تصور در زنان به وجود آمده است که علیرغم سخت‌کوش و مستقل بودن و با وجود اینکه قادر به تغییر وضعیت خود هستند، برای خوشبخت بودن باید توسط یک نیروی خارجی، معمولا یک مرد، مورد حمایت قرار بگیرند.
این عارضه روانی-رفتاری چیزی است که کولت داولینگ به عنوان اولین نفر آن را عقده سیندرلا نامیده است. داولینگ در کتاب “عقده سیندرلا: ترس پنهانی زنان از مستقل شدن” به بررسی این موضوع می‌پردازد که چگونه سیندرلاپروری اثرات مخربی بر روی اعتماد به نفس زنان گذاشته است و باعث شده آن‌ها در برنامه‌ریزی اقتصادی خود دچار ضعف شوند و تمایلی برای مشارکت فعال سیاسی و اجتماعی نداشته باشند.
در این خلاصه کتاب به بررسی دقیق‌تر این سندورم و عارضه روانی-رفتاری خواهیم پرداخت. با این مقاله همراه باشید.
شناسنامه کتاب عقده سیندرلا
- عنوان اصلی : The Cinderella Complex: Women’s Hidden Fear of Independence
- نویسنده: کولت داولینگ
- کشور: آمریکا
- سال انتشار: ۱۹۸۱
- ژانر: فمنیسم،روانشناسی
- مناسب برای: همه افراد
- امتیاز کتاب: ۳.۷۶ از ۵ (بر اساس وبسایتgoodreads.com)
معرفی کتاب
کولت داولینگ بعد از تجربه شخصی خود، یعنی بعد از طلاق و زندگی به عنوان یک مادر مجرد شروع به نوشتن کتاب عقده سیندرلا نمود. زیرا در این زمان بود که متوجه شد علیرغم استقلال نسبی که دارد هنوز هم به مردان اجازه می‌دهد زندگی‌اش را سازماندهی کنند.
درک این موضوع برای داولینگ وحشت‌انگیز بود. اما متوجه شد میلیون‌ها زن دیگر نیز مانند او رفتار می‌کنند و مردان را به عنوان حایلی در برابر جهان و مسئول خوشبختی خود می‌دانند.
اگر چه در دنیای مدرن زنان برای کسب استقلال بیشتر از زمان‌های گذشته تلاش می‌کنند، اما هنوز هم در اعماق وجودشان خود را وابسته به مردان می‌دانند. حتی این موضوع باعث سردرگمی و نارضایتی در زنان مستقل شده است.
در واقع داولینگ در کتاب خود، سیستم پیچیده‌ای از عقاید را بررسی می‌کند که بر زنان تحمیل می‌شود و به آن‌ها این احساس را می‌دهد که باید مطیع خواسته‌های دیگران باشند، با دیگران مقابله به مثل نکنند و جسارت به خرج ندهند، تا همچنان دوست داشتنی و زنانه باقی بمانند.
او این عارضه رفتاری و روانی را بر مبنای داستان سیندرلا، عقده سیندرلا نامیده است. در واقع عقده سیندرلا به ترس از مستقل بودن در زنان اشاره دارد و درک کردن آن می‌تواند به این سوال که چرا زنان در روابط ناکارآمد باقی می‌مانند، کمک نماید.
انگیزه داولینگ از نوشتن این کتاب تنها و تنها یک چیز بوده است، آگاهی دادن به جامعه و توضیح تله‌هایی که به خاطر باورهای غلط بر زنان تحمیل شده است.
خواندن کتاب “عقده سیندرلا” به زنان فرصتی واقعی برای دستیابی به استقلال عاطفی می‌دهد که بسیار مهم‌تر از دستیابی به یک شغل یا رابطه عاشقانه جدید است.
کتاب عقده سیندرلا در سال ۱۹۸۱ منتشر شده است و به مدت ۲۶ هفته در فهرست پرفروش ترین کتاب‌های نیویورک تایمز قرار داشته است. این کتاب همچنین به یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های بین‌المللی تبدیل شده است که به ۲۸ زبان ترجمه شده است.
این کتاب با وجود گذشت بیش از ۴۰ سال از انتشارش و همچنین منطبق بودن بر فرهنگ آمریکا بازهم ارزش مطالعه کردن را دارد. خواندن این کتاب با ذهنی باز می‌تواند به گسترده‌تر شدن جهان بینی‌تان کمک نماید. به خصوص می‌تواند به زنان کمک کند تا از تله‌ها و مشکلاتی که در زندگی خود با آن‌ها مواجه خواهند شد تا جای ممکن دوری نمایند.
خلاصه کتاب عقده سیندرلا
کتاب عقده سیندرلا از هفت فصل تشکیل شده است که در هر فصل نویسنده به بررسی یکی از جنبه‌های این سندروم روانی- رفتاری می‌پردازد. این هفت فصل عبارتند از:
- آرزوی نجات داده شدن
- زنان به مبارزه‌جویی دست نمی‌زنند
- واکنش زنانه
- درماندگی
- ازخودگذشتگی مطلق
- ترس زنان
- به‌سوی آزادی
در ادامه به صورت دقیق‌تری به معرفی عقده سیندرلا خواهیم پرداخت و راه کار مقابله با آن را برررسی خواهیم کرد.
عقده سیندرلا چیست؟
عبارت عقده سیندرلا اولین بار توسط نویسنده برای توصیف ترس از استقلال در زنان استفاده شده است. این سندروم بر اساس این ایده شکل می‌گیرد که بسیاری از زنان باور ندارند می‌توانند از خود مراقبت کنند، بلکه به یک چهره مردانه برای مراقبت از خودشان نیاز دارند.
دراقع زنان دچار سندروم سیندرلا، خود را شاهزاده خانمی می‌بینند که منتظر شاهزاده‌ای است که برای نجاتش می‌آید. زنانی که از این سندروم رنج می‌برند اغلب به دلیل ترس از تنهایی و به دلیل احساس اعتماد به نفس پایین در روابط آزاردهنده یا ناکارآمد باقی می‌مانند.
به نظر می‌رسد وابستگی و اعتماد به نفس پایین علت اصلی این مشکل است. بیشتر روانشناسان بر این باورند که بسیاری از مشکلات مربوط به وابستگی ممکن است ناشی از مراقبت بیش از حد والدین باشد. در واقع، والدین ممکن است با رفتارهای محافظتی بیش از حد کودک را مورد سواستفاده قرار داده باشند و در برخی موارد حتی کودک را به دلیل نشان دادن علائم استقلال تنبیه کرده باشند.
همچنین احتمال می‌رود که زنانی که از این عقده رنج می‌برند در طول سال‌های شکل‌گیری شخصیت‌شان از نظر اجتماعی تحقیر شده‌باشند، که این موضوع اغلب باعث کاهش عزت نفس می‌شود.
همان‌طور که کولت داولینگ می‌دید، عواقب وابستگی زنان به یک مرد و داشتن عقده سیندرلا می‌تواند منجر به رفتارهای خودتخریب کننده شود. به‌ویژه رفتارهایی که با موفقیت و خوشبختی مرتبط هستند. ممکن است فرد برای حفظ رابطه، اهداف شخصی را به تعویق بیندازد، یا به سرعت از یک رابطه به رابطه دیگر بپرد تا احساس امنیت کند.
برای شناخت بهتر تاثیر الگوهای کودکی بر روی شخصیت‌مان، پیشنهاد می‌کنم مقاله زیر را مطالعه نمایید.
با طرحواره درمانی از دام الگوهای مخرب ذهنی رهایی یابید.
طرحواره‌ها به نوعی سازوکارهای مقابله‌ای هستند. آن‌ها وجود دارند زیرا نیازهای اساسی عاطفی ما در دوران کودکی برآورده نشده‌اند.
راه کار مقابله با عقده سیندرلا
درمان سندروم سیندرلا معمولاً شامل درمان‌های برای بهبود عزت نفس و مقابله با مسائل مربوط به وابستگی است. در بسیاری از موارد، این درمان می‌تواند طولانی مدت باشد، زیرا بیماران دچار وابستگی طولانی مدت هستند. به همین جهت جداشدن ممکن است برایشان دشوار باشد.
گاهی اوقات وابستگی این افراد به مردان با وابستگی درمانی جایگزین می‌شود. در بسیاری از موارد، بیماران در جلسات گروه درمانی به خوبی عمل می‌کنند، زیرا به آن‌ها اجازه می‌دهد مشکلات خود را از بیرون ببینند و درنتیجه بتوانند مشکلات خود را واقع بینانه‌تر ببینند.
درواقع برای غلبه بر عقده سیندرلا، زنان باید به طور جدی با خود درونی‌شان ارتباط برقرار کنند، اتفاقات و باورهای دوران کودکی خود را بررسی کنند، حقایق و خودفریبی‌های والدین خود، ساختار ملایم اما اجتناب ناپذیر درونی‌شان را بررسی کنند.
سپس اگر سیستم اعتقادی‌شان معیوب است و یا باورهایی مخرب دارند، این خود زنان هستند که باید کار دشوار اصلاح آن‌ها را بر عهده بگیرند. جنبش زنان، شکاف قله کوه یخ سرکوب زنان را نشان داد و با تلاش جمعی، تغییرات چشمگیری ایجاد کرد.
اما کار نهایی هنوز انجام نشده است و آن کار بر روی باورها است. زنان تنها با جسارت می‌توانند در اعماق جان خود کاوش کنند و هم موانع و هم کلیدهای خودمختاری و حقیقت را کشف نمایند.
نقد کتاب عقده سیندرلا
اگرچه بیش از ۴۰ سال از چاپ این کتاب گذشته است و نسل‌های جدید زنان در دنیای متفاوتی رشد کرده‌اند، اما متاسفانه باید بگوییم که بعضی از نگرش‌ها هنوز ادامه داشته است. هنوز هم عناصری از ساختار مردسالارانه وجود دارد و گفتگوها پیرامون وابستگی و استقلال در روابط همچنان از اهمیت بالایی برخوردار است.
خواندن این کتاب می‌تواند ذهن افراد را باز کند و به زنان یادآوری کند خودشان مسئول ساختن خوشبختی و رسیدن به آرزوهایشان هستند. همچنین می‌تواند به والدین کمک کند تا فرزندان دختر خود را مستقل‌تر بار بیاورند.
توجه داشته باشید که چنین تغییراتی در نحوه فکر کردن زنان و جامعه، زمان‌بر هستند. زیرا برای مدت طولانی (بیش از هزاران سال) به زنان گفته شده است که تنها کار آن‌ها این است که به یک مرد وابسته باشند.
اما حالا گفته می‌شود این وابستگی زیاد نشان از یک سندروم روانی- رفتاری است. نکته اصلی این است که سطح ناسالمی از وابستگی وجود دارد که باید از آن اجتناب کنید. اما هیچ اشکالی ندارد که از یک مرد کمک بخواهید تا برخی از نیازهای شما را برآورده کند و در کنار او احساس امنیت، مراقبت و دوست داشته شدن داشته باشید. اما باید تعادل را رعایت کنید.
خواندن کتاب زیر می‌تواند به شما در به دست آوردن شجاعت و شناخت بهتر خودتان کمک کند.
خلاصه کتاب خودت باش دختر
کتاب خودت باش دختر، به شما کمک می‌کند تا از باور کردن دروغ‌هایی که به شما نسبت داده می‌شود دست بردارید و تبدیل به همان کسی شوید که واقعا هستید.
بخش‌هایی از متن کتاب عقده سیندرلا
“مطالعات نشان می‌دهد که دختران -به ویژه دختران باهوش‌تر- مشکلات شدیدی در زمینه اعتماد به نفس دارند. آن‌ها به طور مداوم توانایی خود را دست کم می‌گیرند. وقتی از آن‌ها پرسیده می‌شود که در کارهای مختلف چگونه عمل کرده‌اند- چه کارهایی که تا به حال آزمایش نکرده باشند یا کارهایی که قبلاً با آن‌ها مواجه شده باشند – آن‌ها تخمین کمتری نسبت به پسران از خود ارائه می‌دهند و به طور کلی عملکرد واقعی خود را نیز دست کم می‌گیرند.”
“اعتماد به نفس پایین آفت بسیاری از دختران است و منجر به انبوهی از مشکلات در آن‌ها می‌شود. دختران بسیار تلقین‌پذیر هستند و اگر کسی با آن‌ها مخالف باشد تمایل دارند نظر خود را در مورد قضاوت‌هایشان تغییر دهند. دختران استانداردهای پایین‌تری برای خود تعیین می‌کنند. در حالی که پسرها با کارهای دشوار خود را به چالش کشیده می‌کشند، دختران سعی می‌کنند از آن‌ها دوری کنند.”
“تنها یک راه واقعی برای «رهایی» داریم و آن رهایی از درون است. مفهوم اصلی این کتاب، این است که وابستگی شخصی و روانی، نیروی اصلی است که زنان امروز را تحت فشار قرار داده است. من این را “عقده سیندرلا” می‌نامم. یعنی شبکه‌ای از نگرش‌ها و ترس‌های عمدتاً سرکوب شده که زنان را در حالت نیمه روشن نگه می‌دارد و باعث می‌شود آن‌ها از استفاده کامل از ذهن و خلاقیت خود عقب‌نشینی کنند. زیرا مانند سیندرلا، زنان امروز هنوز منتظر چیزی بیرونی هستند تا زندگی آن‌ها را متحول کند.”
“بسیاری از چیزهایی که تعریف یک دختر خوب در نظر گرفته می‌شود، در پسران کاملاً منفور تلقی می‌شود. ترسو بودن یا احتیاط بیش از حد فیزیکی، بی‌سروصدا بودن و وابستگی به کمک و حمایت دیگران برای دختران طبیعی است. اما این صفات در یک پسر باعث می‌شود او مورد سرزنش قرار بگیرد.”
” اضطراب در محل کار به ترس‌های عمومی‌تر دیگری مرتبط است که به احساس ناکافی بودن و بی‌دفاع بودن در دنیا مربوط می‌شود: ترس از تلافی کسی که با او مخالف هستید. ترس از مورد انتقاد قرار گرفتن برای انجام کاری اشتباه؛ ترس از “نه” گفتن؛ ترس از بیان نیازهای خود به وضوح و به طور مستقیم. این‌ها انواع ترس‌هایی هستند که طور به‌ویژه‌تری زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهند، زیرا زنان با این باور تربیت شده‌اند که مراقبت از خود و ابراز وجود، غیرزنانه است. ”
“در حالی که زنان از گرفتن اعتبار برای موفقیت اجتناب می‌کنند، به راحتی مسئولیت شکست را بر عهده می‌گیرند. درمقابل مردان تمایل دارند دلایل شکست خود را بیرونی کنند و آن را به چیزی یا شخص دیگری نسبت دهند.”
“برخی زنان چنان سرزنش را به خود جذب می‌کنند که گویی به دنیا آمده‌اند تا فدایی جامعه باشند.بعضی از زنان دوست دارند از تمایل خود به سرزنش به گونه‌ای صحبت کنند که گویی نوعی انسان دوستی است. اما اینطور نیست. زنان تقصیر را می‌پذیرند زیرا رویارویی با کسانی که واقعاً مرتکب خطا شده‌اند ترسناک است.”
“زنان نسبت به مردان به توانایی خود در قضاوت اعتماد کمتری دارند و در روابط اغلب وظایف تصمیم‌گیری را به همسر خود می‌سپردند، وضعیتی که با گذشت زمان تنها تضمین می‌کند اعتماد به نفس و قدرت قضاوت‌شان کمتر خواهد شد.”
“اعتماد به نفس و عزت نفس از مسائل اولیه در مشکلات زنان است. عدم اعتماد به نفس ما را به آب‌های تاریک حسادت می‌کشاند. حسادت را باید شناخت، دید و کاملاً درک کرد. حسادت می‌تواند به راحتی به عنوان پوششی برای چیزی که برای استقلال زنان بسیار حیاتی است یعنی احساسات درونی خودمان درمورد بی‌کفایتی، استفاده شود. اگر می‌خواهیم به اعتماد به نفس و قدرت برسیم، باید مستقیماً با این احساسات برخورد کنیم.”
“این طبیعت نیست که این خودکفایی را به انسان عطا می‌کند، بلکه آموزش است. مردان از روزی که به دنیا می‌آیند برای استقلال آموزش می‌بینند. به همان اندازه به طور سیستماتیک، به زنان آموزش داده می‌شود که شخصی دیگر، به نحوی، آن‌ها را نجات خواهند داد. این همان افسانه است، زنان ممکن است برای مدتی به بیرون بروند. ممکن است به مدرسه، کار، و سفر بروند. حتی ممکن است پول خوبی به دست بیاورند، اما در زیر پوست همه این‌ها جایگاه محدودی برای احساسات ما در مورد استقلال وجود دارد. هنوز هم برخی باور دارند فقط کافی است صبر کنند، تا داستان کودکی ادامه پیدا کند و روزی کسی بیاید تا شما را از اضطراب زندگی واقعی نجات دهد.”
“در شرایطی که حیوانات هیچ تأثیری بر محیط خود ندارند، شروع به تسلیم شدن می‌کنند. همین اتفاق برای انسان‌ها می‌افتد. اگر به اندازه کافی در موقعیتی بمانید که احساس کنید بر روی آن کنترلی ندارید، به سادگی از پاسخ دادن خودداری می‌کنید. به چنین حالتی درماندگی آموخته شده می‌گویند. زنانی که از همسر خود کتک خورده‌اند پس از اینکه به این باور می‌رسند که هیچ کاری نمی‌تواند در مورد این موقعیت انجام دهد، به کتک خوردن ادامه می‌دهند و تنها زمانی از چنین رابطه‌ای رها می‌شوند که از اعتقاد خود به درماندگی رها شوند.”
“دختران به دلیل شک عمیق و ریشه داری به شایستگی خود، که از اوایل کودکی شروع می‌شود، متقاعد می‌شوند که اگر می‌خواهند زنده بمانند، باید از آن‌ها محافظت شود. این باور با انتظارات نادرست اجتماعی در زنان ایجاد می‌شود. دختران بسیار متفاوت از پسران آموزش می‌بینند. این آموزش منجر به تبدیل شدن آن‌ها به بزرگسالانی می شود که در مشاغلی که کمتر از توانایی‌های خود هستند گیر می‌کنند. این باعث می‌شود که آن‌ها از مردانی که با آن‌ها ازدواج می‌کنند احساس ترس کنند و به امید محافظت از آن‌ها اطاعت کنند. حتی منجر به فلج شدن توانایی‌های فکری زنان می‌شود.”
معرفی نویسنده
کولت داولینگ نویسنده زن آمریکایی در ۱۹۳۸ متولد شده است و در بالتیمور پروش یافته است. او لیسانس خود را از کالج ترینیتی در واشنگتن دی سی در سال ۱۹۵۸ دریافت کرد و برای چندین دهه از دهه ۷۰، نویسنده کتاب و مجله بوده است. داولینگ در دوران روزنامه‌نگاری خود مقالاتی برای مجلات نیویورک تایمز، نیویورک، هارپرز و اسکوایر نوشته است.
در سال ۲۰۰۲ داولینگ پس از نوشتن چندین کتاب تصمیم می‌گیرد که روانکاو شود. به همین علت وارد یک برنامه تحصیلات تکمیلی در کالج اسمیت در رشته مددکاری اجتماعی بالینی می‌شود و مدرک خود را در این زمینه اخذ می‌کند.
داولینگ در سال ۲۰۰۴ در موسسه روان درمانی معاصر آغاز به فعالیت می‌کند و در سال ۲۰۰۹ گواهینامه خود را در زمینه روانکاوی دریافت می‌کند. در حال حاضر او یک مطب خصوصی روان درمانی در منهتن دارد.
داولینگ هشت کتاب نوشته است که معروف‌ترین آن‌ها کتاب عقده سیندرلا می‌باشد. سایر کتاب‌های این نویسنده عبارتند از: چگونه عضوی از جنس مخالف را دوست داشته باشیم، زنان کامل، منظورتان این است که مجبور نیستم اینطور احساس کنم، حداکثر کردن، افسانه ضعف.
یکی از بهترین راه‌های توانمند شدن برای همه افراد جامعه به خصوص زنان، مطالعه کردن است. اگر زمان زیادی برای مطالعه ندارید، نگران نباشید. با دانلود اپلیکیشن ذهن می‌توانید مهم‌ترین نکات مجموعه‌ای از برترین کتاب‌های جهان را با صرف کمترین زمان مطالعه نمایید.
