فهرست مطالب
فراموش‌کاری یا ضعف حافظه یکی از اختلالات آزاردهنده است که می‌تواند عوامل مختلفی داشته باشد. اگر اخیراً احساس کرده‌اید که حافظه‌تان به‌درستی کار نمی‌کند و به دنبال دلیلی کاهش و یا راهی برای تقویت حافظه خودتان هستید، خواندن این مقاله ذهن را از دست ندهید.
ببخشید! شما؟
حتماً برایتان پیش آمده است که وسط مکالمه با دوستتان موضوعی مهم را فراموش کنید. یا هرچقدر که فکر کنید یادتان نیاید که شماره ملی‌تان چه بوده است. این اختلال در عملکرد حافظه معمولاً موقتی است و جای نگرانی ندارد. مخصوصاً وقتی‌که می‌دانید چیزی را فراموش کرده‌اید.
اما زمانی باید به فکر کاهش حافظه باشید که به یاد سپردن مطالب درسی، اعداد یا وقایع دچار مشکلات طولانی‌مدت شده‌اید. نگران نباشید. معمولاً کاهش حافظه دلایل ساده‌ای دارند که به‌راحتی قابل اصلاح هستند. در ادامه بعضی از دلایل مهم و شایع ضعف حافظه را باهم بررسی خواهیم کرد. با ما در ادامه همراه باشید.
مصرف بعضی از داروها
شاید تابه‌حال این علت کاهش حافظه را به رسمیت نمی‌شناختید؛ اما مصرف بعضی از داروها می‌تواند به‌صورت موقت باعث اختلال در عملکرد حافظه شما شود.
محققان متوجه شده‌اند که بعضی از گروه‌های دارویی می‌توانند کارکرد گیرنده‌های عصبی را در انتقال پیام مختل کنند و به همین دلیل اختلالات ناچیز یا متوسطی را در کاهش کارایی حافظه ایجاد کنند.
داروهای گروه بنزودیازپین‌ها که معمولاً برای درمان اختلالات روحی و افسردگی تجویز می‌شوند، از نمونه‌های این داروها هستند. داروهایی مانند دیازپام، آلپرازولام، لورازپام و باقی خانواده داروهای ضدافسردگی و شل کننده‌های عضلات می‌توانند این اختلال را ایجاد کنند.
مسکن‌های مخدری، داروهای ضد تشنج، داروهای کنترل‌کننده کلسترول خون، داروهای کاهش فشارخون، داروهای ضد پارکینسون، خواب‌آورها و داروهایی که برای درمان بی‌اختیاری ادرار تجویز می‌شوند هم از دیگر داروهایی هستند که می‌توانند باعث کاهش حافظه شوند.
برای مطالعه بیشتر: تقویت حافظه با چند راهکار ساده
مواد مخدر و الکل
تأثیر نوشیدنی‌های الکلی و مواد مخدر بر تخریب مغز و کاهش حافظه انکار نشدنی است. دانشمندان طی آزمایش‌های متعددی متوجه شده‌اند که مصرف مشروبات الکلی می‌تواند به طرز قابل‌توجهی کارکرد مغز افراد را در یادگیری و بازیابی مطالب کاهش دهد.
افرادی که الکل مصرف می‌کنند، در معرض تخریب و کاهش حجم بافت سفید مغز قرار می‌گیرند. بافت سفید مغز وظیفه برقراری ارتباط میان قسمت‌های مغز را بر عهده دارد و تخریب آن می‌تواند باعث تحلیل کارایی حافظه شود.
همچنین مصرف مشروبات الکلی می‌تواند میزان ویتامین ب۱ را در بدن کاهش دهد. افت میزان این ویتامین در بدن، عوارض جدی مانند گیجی، سردرگمی، عدم تعادل و حرکات غیرارادی شود.
الکل می‌تواند با برهم زدن توازن مواد شیمیایی موجود در مغز مانند سروتونین، دوپامین و استروتئین باعث از بین رفتن تعادل و گیجی شود.
استرس و مشکلات روحی
امان از استرس! اگر بگوییم استرس سرمنشأ بسیاری از مشکلات جسمی و روی است، بی‌راه نگفته‌ایم. استرس می‌تواند مشکلات بزرگی برای بدن ایجاد کند. مشکلات جسمی و روحی که گاه می‌توانند بسیار جدی باشند.
یکی از مشکلاتی که استرس برای بدن ایجاد می‌کند، کاهش حافظه است. استرس مزمن می‌تواند بر عملکرد طبیعی مغز و حافظه بدن اثر بگذارد و باعث ایجاد مشکلات متعددی شود.
وقتی دچار استرس می‌شویم، بدنمان خود را در شرایط اضطراری احساس می‌کند و اپی نفرین و نوراپی نفرین ترشح می‌کند. ترکیب اپی نفرین و نوراپی نفرین به اضافه کورتیزول برای مدت کوتاه به‌هیچ‌وجه بد نیست. بلکه مکانیسمی دفاعی برای بدن شناخته می‌شود و بدن را به تصمیم‌گیری در لحظات سخت و حیاتی وادار می‌کند.
اما وقتی استرس به‌صورت مزمن دربیاید و به مدت طولانی در بدن باقی بماند، به همان میزان ترشح هورمون‌های استرس هم به مدت طولانی در بدن ادامه خواهد یافت و خطراتی جبران‌ناپذیر برای بدن به همراه دارد. یکی از این خطرات آسیب دیدن سیستم مغز و ضعف حافظه است.
عفونت‌ها
شاید برایتان عجیب باشد اما التهاب‌هایی که درنتیجه عفونت در بدن ایجاد می‌شوند، یکی از مهم‌ترین دلایل ایجاد ضعف حافظه هستند.
محققان معتقدند که عفونت مهم‌ترین دلیل زوال عقل و بروز آلزایمر است. عفونت می‌تواند با کاهش متابولیسم گلوکز در سیستم مرکزی حافظه، مستقیماً در کارکرد گیرنده‌های عصبی درگیر در حافظه و یادگیری اختلال ایجاد کند و باعث ضعف در حافظه شود.
ضربه به سر و آسیب‌های مغزی
تروما و آسیب‌های مغزی از دیگر علل کاهش حافظه هستند. محققان معتقدند که حتی ضربه‌های کوچک و آسیب‌های خفیف مغزی ناشی از تروما هم می‌توانند در عملکرد حافظه اختلال ایجاد کنند.
حتی درجه‌های خفیف ضربه به سر باعث آسیب دیدن قشر سفید مغز می‌شود. قشر سفید را که یادتان هست؟ همان‌که در تأثیر مشروبات الکلی از آن حرف زده بودیم. آسیب قشر سفید مغز می‌تواند باعث کاهش کارکرد حافظه شود. پس مراقب سرتان باشید و در مکان‌هایی که احتمال خطر وجود دارد، استفاده از کلاه ایمنی فراموش نشود!
مشکلات تیروئید
یکی دیگر از دلایل عجیب کاهش حافظه، اختلال در عملکرد تیروئید است. دانشمندان و محققان معتقدند که کم‌کاری یا پرکاری شدید تیروئید می‌تواند باعث ایجاد آسیب به سیستم حافظه شود.
این مسئله بیشتر در سالمندان و هم‌زمان با افزایش سن مشهود است. اگر اطرافتان سالمندانی دارید که به‌تازگی دچار ضعف حافظه شده‌اند، از پزشک بخواهید که عملکرد تیروئید آنها را موردبررسی قرار دهد. ممکن است مشکل از تیروئیدشان باشد.
کم‌خوابی و بی‌خوابی
بی‌خوابی یکی دیگر از علل مهم کاهش حافظه است. البته یادتان باشد که هر وقت از کم‌خوابی و بی‌خوابی صحبت می‌کنیم، منظورمان خواب ناکافی و بی‌کیفیت در شب است. حتماً می‌دانید که خواب شبانه مهم‌ترین منبع برای بازیابی ذهن و ترمیم سلول‌های مغزی است.
خواب ناکافی شبانه می‌تواند با آسیب رساندن به ناحیه هیپوکامپوس اختلالات زیادی را در عملکرد حافظه ایجاد کند. همچنین بی‌خوابی با مسدود کردن مسیرهای مغزی، احتمال آسیب به حافظه را افزایش می‌دهد و حتی باعث افزایش ریسک ابتلا به بیماری آلزایمر خواهد شد. پس یادتان باشد محض خاطر حافظه‌تان هم که شده درست بخوابید.
استفاده از گوشی‌های هوشمند
اکثر ما عادت داریم که قبل از خواب از گوشی‌های هوشمندمان استفاده کنیم. چک کردن حساب شبکه‌های اجتماعی‌مان، صحبت کردن با دوستانمان در پیام‌رسان‌ها، رصد اخبار و.. از کارهایی هستند که نمی‌گذارند قبل از خواب، گوشی از دستمان بیفتد.
اما باید بدانید که فرکانس رادیویی میدان‌های مغناطیسی گوشی‌های هوشمند تأثیرات مخربی بر حافظه ما دارند. این تأثیرات می‌تواند باعث کاهش حافظه ما شود. البته یادتان باشد که استفاده از گوشی همراه باعث کاهش خواب شبانه هم می‌شود که این مسئله هم در ضعف حافظه مؤثر است.
سوءتغذیه
سوءتغذیه فقط به معنای مصرف کم مواد غذایی نیست. افراد می‌توانند چاق باشند اما دچار سوءتغذیه باشند. چطور؟ برای دانستن دلیل این مسئله باید معنای سوءتغذیه را به‌درستی درک کنیم.
سوءتغذیه به معنای نرسیدن مواد موردنیاز و باکیفیت برای ادامه حیات به بدن است. بنابراین کسی که بیش از اندازه از مواد غذایی مضر استفاده می‌کند، طیف وسیعی از ویتامین‌ها و املاح موردنیاز بدن را از خودش دریغ کرده است و بدنش را دچار سوءتغذیه شده است. سوءتغذیه می‌تواند باعث کاهش حافظه شود.
محققان کمبود ویتامین ب ۱ و ب ۱۲ را مهم‌ترین دلیل تغذیه‌ای برای ضعف حافظه می‌دانند.
استفاده از غذاهای فرآوری شده
بر اساس یافته‌های پژوهشگران، استفاده از غذاهایی فرآوری شده باعث کاهش حافظه می‌شود. حتماً می‌دانید که یکی دیگر از وجوه سوءتغذیه استفاده بیش‌ازاندازه از مواد غذایی فرآوری شده است.
این مواد غذایی مانند چیپس و پفک، دارای مقادیر زیادی از نیترات هستند. نیترات می‌توانند عملکرد سلول‌های مغزی را تحت تأثیر قرار دهد و حافظه شمارا دچار اختلال کنند.
پس اگر خواهان حافظه‌ای قوی هستید، باید به‌صورت جدی نسبت به اصلاح تغذیه و رژیم غذایی‌‌تان فکر کنید.
افزایش سن
دانشمندان متوجه شده‌اند که افزایش سن با ایجاد اختلال در خواب باعث می‌شود که امواج مغزی هماهنگ‌کننده حافظه به‌درستی کار نکنند. این مسئله باعث تخریب قسمت جلویی مغز سالمندان شده و از دست رفتن تدریجی حافظه آنها می‌شود.
چاقی
حتما شنیده‌اید که می‌گویند چاقی مادر تمام بیماری‌ها است. کسی نمی‌تواند منکر عوارض چاقی بر سلامتی باشد. اما یکی از عوارض جدی چاقی در بدن، کاهش حافظه است. دانشمندان به این نتیجه رسیده‌اند که چاقی ارتباط تنگاتنگی با ضعف حافظه اپیزودیک و همچنین احتمال بروز آلزایمر در بدن دارد. برای اصلاح حافظه باید به‌صورت جدی به اصلاح رژیم غذایی و کاهش وزن فکر کنید.
ما در مقاله‌های دیگری در ذهن از روش‌هایی حرف زده‌ایم که می‌توانند باعث افزایش عملکرد حافظه شما شوند. برای خواندن آنها می‌توانید این لینک‌ها را دنبال کنید:
تقویت حافظه کوتاه مدت با تکنیک هایی عجیب و استثنایی اما کاربردی
تقویت حافظه کودکان با ده روش مؤثر
تقویت حافظه بلند مدت؛ ده روش برای اینکه جزئیات را به خاطر بسپاریم
